Jeničce baterija móžna?

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:
W Němskej su wšitcy dźiwi za elektroawtom, kotrež je dawno statusowy symbol ludźi, wědomje na wobswět dźiwacych. Tež VW je so nětko přewinył a chce do elektromobility inwestować. Přiwšěm je hižo dlěje rěč wo ekobilancy elektrojězdźidłow, kotraž je wšo druhe hač dobra. Najwjetši problem je baterija. Prjedy hač móžeš ju scyła wužiwać, so hižo 17 tonow wuhlikoweho dioksida do powětra dóstawa. Přičina je mjenujcy ta, zo su za zhotowjenje baterijow rědke pódy trěbne. A te w Němskej nimamy, ale w Africe, Argentinskej, Boliwiskej a Chile. Nimo toho su tam wuměnjenja wudobywanja rědkich pódow kaž litiuma abo kobalta katastrofalne a njejsu z němskimi wobstejnosćemi přirunujomne. Twornje awtow njeměli jenož na bateriju sadźeć, ale předewšěm za hinašimi móžnosćemi slědźić, kak hodźeli so awta ćěrić. Abo su baterije jeničke woprawdźite móžne rozrisanje? Bianka Šeferowa

To a tamne (23.09.19)

póndźela, 23. septembera 2019 spisane wot:

Měsac po rozžohnowanskej ceremoniji z islandskim lodowcom Okjökull nětko tež Šwicarjo žaruja. Wčera wopominachu swój lodowc Pizol, kotryž je dale a mjeńši. Organizatorojo su sej wot wobdźělnikow přeli, so žarowansku drastu woblec. Wot Züricha 100 kilometrow zdaleny lodowc lětsa posledni raz wuměrja. Wšako tón hižo wjele lodu njewopřijima. Wina na tym je klimowa změna, kaž lodowcowa iniciatiwa měni.

Dołhi rynk awtow sobotu rano při Drive-in-hosćencu Mc-Donalds njeje so ani kuska dale pohibował. Prěni w rynku – 52lětny šofer – bě sej wusnył. Wodźer jězdźidła za nim, jeho kedźbliwje wubudźi a wědźeše tež hnydom přičinu „mučnoty“. Kaž so wukopa, bě 52lětny chětro natutkany. Policija jemu hišće na městnje klučik awta wote­wza, zwěsćiwši 1,26 promilow alkohola w jeho kreji.

Ekspedicija dobra inwesticija

pjatk, 20. septembera 2019 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Chětro droha a wobšěrna ekspedicija z mjenom Polarstern, kotraž­ chce so dźensa do směra Arktis po­dać, je po słowach zwjazkoweje mi­nisterki za slědźenje Anje Karliczek (CDU) zmysłapołna inwesticija za škit klimy.­ Na sewjeru so morjo dale a bóle sćopli, štož ma sćěhi za Europu a Němsku. Tuž je wažne wědźeć, kak so Arktis wuwiwa a měnja. Wědomostnicy z cyłkownje 20 krajow so na ekspediciji wobdźěla. Kóšty­ wučinja dohromady 140 milionow­ eurow.

Stejnišća w Jemenje nadpadnyli

Riad (dpa/SN). Sawdi-Arabska wojerska koalicija je dźensa rano přistawne město Hudaida w Jemenje nadpadnyła. Tam su zběžkarjo Huthi zaměstnjeni, kotrež su wolijowe rafinerije w Sawdi-Arabskej zničili. Kaž sawdiska powěsćernja SPA zdźěli, su wojerske jednotki produkciske stejnišća za łódźe a wodowe miny nadpadnyli. Po jich měnjenju su stejnišća wohroženje za mjezynarodne łódźnistwo.

Za fleksibelne dźěłowe časy

Globalny klimowy stawk su dźensa rano w awstralskim Sydneyju zahajili. W Melbournje su so sta ludźi demonstratiwnje na zemju lehnyli, a tak činili jako bychu wumrěli. Něhdźe w 160 krajach a wjac hač 2 600 městach po cyłym swěće su demonstracije planowane, při čimž wočakuje młodźinske hibanje Fridays for future statysacych ludźi. W Němskej je něhdźe 500 akcijow předwidźanych. Foto: pa/Rick Rycroft

Wudobywanje brunicy prjedy zakónčić

pjatk, 20. septembera 2019 spisane wot:
Podstupim (dpa/SN). Jelizo wutworja SPD, CDU a Zeleni w Braniborskej zhromadnu koaliciju, chcyli prjedy z wudobywanjom brunicy zastać hač dotal předwidźane. Po móžnosći měło to hižo w lěće 2035 być, planowane je tři lěta poz­dźišo. Tole wuchadźa z informacijow powěsćernje dpa. Wčera su so tři strony na zhromadnu papjeru dojednali. Łužica ma so z modelowym regionom za strukturnu změnu stać a sylny energijowy region wostać. Zakład toho měli wuslědki brunicoweje komisije być. Po dojednanju njeměła so hižo žana wjeska brunicy dla zhubić, štož je hłowne žadanje Zelenych. Hižo wobstejace wětrniki měli z modernišimi narunać. Tohorunja chcedźa strony kooperaciju mjez Berlinom spěchować. Tež ličba zastojnikow chcedźa na 8 500 městnow zwyšić.

Ahrens, Šiman a Wićaz na rozmołwach pódla

pjatk, 20. septembera 2019 spisane wot:
Budyšin (SN). Po wólbach Sakskeho krajneho sejma přewjeduja tuchwilu sonděrowanske rozmołwy. Frakcija SPD wčera zdźěli, zo bu tež Budyski wyši měšćanosta Alexander Ahrens (SPD) na rozmołwy přeprošeny. Wón je wotnětka čłon dźěłoweje skupiny za nutřkowne a komunalne naležnosće, hdźež móže swoje nazhonjenja a přeća z wida měšćanosty wuswětlić. Na stronje CDU wužiwaja fachowu wědu zapósłanca Marka Šimana a 1. přirjadnika Budyskeho krajneho rady Uda Wićaza za sonděrowanje.

Za škit klimy po wšěm swěće stawkuja

pjatk, 20. septembera 2019 spisane wot:

Tydźeń globalnych stawkow za wjace škita klimy dźensa zahaja. Nastork k demonstracijam stej Greta Thunberg a jeje šulski stawk dałoj. Budu masowe protesty politikarjow wobwliwować?

Berlin (dpa/SN). Młodźinske hibanje Fridays for future liči dźensa na globalnym stawku z wjacorymi statysac wobdźělnikami po cyłym swěće. Jeničce w Němskej je w dwanatkach městow, mjez nimi tež w Budyšinje, wjace hač 500 akcijow a demonstracijow přizjewjenych.

Protesty hibanja Fridays for future měrja so tež přećiwo posedźenju klimoweho kabineta. Dźensa chcyše gremij zwjazkoweho knježerstwa jězbny plan za wjace škita klimy w Němskej předpołožić. Hač do ranja su čoła wulkeje koalicije CDU, CSU a SPD jednali, wuslědki běchu skromne. Hačrunjež je z mnohimi miliardami eurow wuhotowany paket zakonjow wotpohladany, boja so mnohe wobswětowe organizacije, zo tele naprawy njedosahaja, hrožacu klimowu katastrofu wotwobroćić. Knježerstwo steji pod ćišćom.

W Litawskej za iniciatiwu wabili

pjatk, 20. septembera 2019 spisane wot:

Wilnius (SN). Dźensa tydźenja je delegacija FUEN, mjez nimi wiceprezident Vladimir Ham a politiski poradźowar Minority SafePack iniciatiwy Dénes András Nagy, litawsku stolicu Wilnius wopytała. Zaměr bě, wo podpěru knježerstwa a parlamenta za iniciatiwu wabić. Cyłkownje 18 990 wobydlerjow kraja bě mjenujcy za zwoprawdźenje iniciatiwy­ podpisało. Nětko dźěše wo to, tež z oficialneje strony podpěru dóstać. Mjez druhim zetka so delegacija z litawskim ministrom za wobchad a komunikaciju Jaroslavom Narkevičom kaž tež z direktorom ministerstwa za narodne mjeńšiny Vidaom Montvydaitėom.

Minister Narkevič slubi, wopřijace namjety Minority SafePack iniciatiwy radźe EU poručić. Tež z tamnymi komisarami EU chce so skontaktować a wo přihłosowanje wabić. Zdobom dóstachu zastupjerjo FUEN wot dalšich litawskich politikarjow přilubjenje so wo zwoprawdźenje iniciatiwy prócować. Tuž su z wuprawu do Litawskeje přewšo spokojom. Přichodnje chcedźa so mjez dalšimi sobustawami Europskeho parlamenta a knježerstwow w Europskej radźe wo podpěru prócować.

To a tamne (20.09.19)

pjatk, 20. septembera 2019 spisane wot:

Kedźbu, němske piwo je sylne! Tak warnuje konsulat USA w Mnichowje swojich ameriskich wobydlerjow před wopytom na Oktoberskim swjedźenju, kotryž tam tónle kónc tydźenja zahaja. Dale su krótke wideja natočili, kak měli so ludźo na swjedźenju zadźeržeć. K tomu słuša mjez druhim na blidach njerejować abo piwowe karany njemjetać. Tohorunja skedźbni konsulat na paduchow. Něhdźe 500 wupokazow su wopytowarjo loni zhubili abo bu pokradnjenych.

Emocionalna wadźeńca wokoło kozy je Mnichowske zarjadniske sudnistwo wčera zakónčiło. Kozoł z mjenom Hui Buh budźe přichodnje dale na burskim sta­toku bydlić a nic w bydlenju. Skoržiłoj běštej žona a jeje dźowka, kotrymajž bě krajny zarjad zwěrjo wzał. Wonej stej kozoła z ruku wotćahnyłoj a Hui Buh spaše sobu we łožu dźowki. Zarjad měješe to za njezamołwite zadźerženje.

Wo ewangelskich Serbach zhonili

štwórtk, 19. septembera 2019 spisane wot:
Hosćencarka Monika Lukašowa witaše biskopa Heinricha Bedforda-Strohma, předsydu Rady ewangelskich cyrkwjow w Němskej wčera do Wjelbika. Hromadźe z biskopomaj Ewangelsko-lutherskeje krajneje cyrkwje Sakskeje Carstenom Rentzingom (nalěwo) a Ewangelskeje cyrkwje Berlin-Braniborska-šleska Hornja Łužica Markusom Drögu (naprawo) je wón we wuchodnej Němskej po puću. Do zarjadowanja w Pětrowskej wosadźe zetkachu so woni we Wjelbiku z městopředsydu Serbskeho wosadneho zwjazka Matom Krygarjom a stawiznarku dr. Lubinu Malinkowej, zo bychu wo aktualnym połoženju ewangelskich Serbow zhonili. Foto: SN/Maćij Bulank

nowostki LND