Z wudaća: póndźela, 21 awgusta 2017

Manager Mudchute-farmy w Jendźelskej Tom Davis je dźensa někotre wowcy do Londona přiwjezł. Skoćata maja so přichodnje w Green Parku pasć, hdźež wosebje wjele dźiwich kwětkow rosće. Zo njeby jich přewjele było, so zamołwići rozsudźichu wowcy zasadźić, kotrež róst přirodnje reguluja. Foto: picture alliance/John Stillwell

Hannover (dpa/K/SN). Njecyłe tři njedźele po tym zo bě čerwjeno-zelena koalicija w Delnjosakskim krajnym sejmje wo swoju wjetšinu přišła, je so parlament dźensa rozpušćił. Na wurjadnym schadźowanju su to zapósłancy wobzamknyli, zmóžnjejo tak dočasne wólby 15. oktobra. Tak hłosowaše 135 zapósłancow za rozpušćenje, jedyn jenički bě přećiwo tomu. Tež po rozpušćenju je krajny sejm jednanjakmany. Krajna wustawa předwidźi, zo kónči so legislaturna perioda hakle z prěnim zeńdźenjom nowowuzwoleneho sejma. Te dyrbi so najpozdźišo 30 dnjow po wólbach wotměć. W aktualnym padźe móhło k tomu 13. abo 14. nowembra dóńć.

Přewodźerka ćaha nochcyše alkoholizowanych sobujěducych dla sobotu dale jěć a je w Bonnje prosće z ćaha wulězła. Pasažěrojo – mjez nimi štyrista fanow kopańcy z Kaiserslauterna a wjacori chětro natutkani młodźi mužojo – dyrbjachu tak dołho čakać, doniž železnica přewodźerce njepřilubi, zo policisća dale sobu jědu a ju podpěruja. Ze zapozdźenjom 35 mjeńšin skónčnje na dwórnišću w Düssel­dorfje dojědźechu.

Dokelž čuje so muž wólbow jabłukoweje kralowny 2016 dla wobšudźeny, je wón na Choćebuskim zarjadniskim sudni­stwje skóržbu zapodał. Tam maja nětko roz­sudźić, hač su wólby w braniborskim Gubinje­ loni w septembru płaćiwe abo tola nic. Marko Steidel, kiž chcyše so poprawom­ z jubłukowym kralom stać, chce docpěć, zo njesmě amtěrowaca kralowna hižo zjawnje wustupować, a žada­ sej 25 000 eurow wotrunanja.

Madrid/Berlin (dpa/K/SN). Hdyž běchu poćahi mjez Berlinom a Ankaru z tym hižo ćerpjeli, zo je so turkowski prezident Recep Tayyip Erdoğan do wólbneho boja w Němskej měšał, su wone ze zajećom němskeho awtora turkowskeho pochada Doğana Akhanlija přez organizaciju Interpol rozměr krizy nabyli. Akhanli ma za to, zo je knježerstwu w Ankarje jeho kritiske rozestajenje z wobstejnosćemi w domiznje přičina była, jeho w Španiskej zajeć dać. Přisłušna španiska wyšnosć je Akhanlija wčera zaso na swobodu pušćiła, z winowatosću, prawidłownje so na sudnistwje přizjewić. Mjeztym kritizuja wjacori zwjazkowi politikarjo postupowanje Turkowskeje, dokelž je Interpol za swoju akciju znjewužiwała.

Praha (ČŽ/K). Čěske hospodarstwo rosće a rosće – w prěnim połlěće 2017 přiby wone wo rekordnych 4,5 procentow, wo telko kaž hewak w žanym druhim čłonskim staće Europskeje unije. Analytikarjo ekonomiki běchu jeno tři procenty přirosta wěšćili. W prěnim kwartalu bě čěske hospodarstwo 2,3 procenty připołožiło. Statistiski zarjad ČSÚ, kotryž ekonomiske wuslědki bilancuje, naspomnja tež přičiny spomóžneho wuwića: „Wjetšina hałzow narodneho hospodarstwa zamó swoju wukonliwosć zwyšić, nic jenož předźěłaca industrija, ale tež nimale wšitke posłužby. Docpěło je so to ze zaměrnymi inwesticijemi. Přinošowała je k róstej socialneho bruttoprodukta hłownje wobstejnosć, zo su domjacnosće wulkomyslnišo přetrjebowali. Za samy nakup w interneće wudachu Češa w prěnim połlěće 46 miliardow krónow, 13 procentow wjac hač w druhej połojcy 2016.

K dobrym hospodarskim powěsćam słuša, zo je so lětsa wot januara do kónca junija 2 811 wosobow do samostatnosće dało. Nimale połojca z nich, 48 procentow, běchu młodźi ludźo w starobje 20 do 30 lět.

Klóšter, wšojedne kajkeho razu, ludźi přiwabja. To sym lětsa w Oybinje runje tak dožiwiła kaž w bliskim Marijinym dole. A runje tak bě to wčera w Marijinej hwězdźe w Pančicach-Kukowje, hdźež je Křesćansko-socialny kubłanski skutk na zelowu njedźelu přeprosył. Ludźo žedźa so za přirodnej jednorosću, kotruž w městach a druhdy tež na wsy hižo nimaš. Smy ćěrjeni wot terminow, kóždy ma swoje winowatosće spjelnić a spyta wšědny dźeń 110 procentow dać. To so wjeseliš, maš-li raz składnosć, trochu měrnišo chodźić, ně­hdźe dlěje pozastać a wosrjedź kćějaceje zahrody ze znatym pobjesadować. Hdyž k tomu hišće młodźinski orchester hudźi, je móhłrjec wšitko perfektne. Tohodla słuša tež na tymle městnje raz wulki dźak wšěm tym, kotřiž su wčerawše popołdnjo w Pančicach-Kukowje přihotowali. Derje, zo móžeš na te wašnje raz wot wšědneho dnja wodychnyć. Bianka Wjeńcyna

Před 25 lětami dźělenje Čěskosłowakskeje wobzamknyli

Praha/Bratislava (dpa/SN). Před 25 lětami bu w Brnje dźělenje Čěskosłowakskeje wobzamknjene. Bywšej partneraj pak hač do dźensnišeho wuske styki wudźeržujetej. Přiwšěm ći „mjeńši“ Češa mjeztym wobrazowy słownik trjebaja, zo bychu rěč susoda zrozumili.

Wokoło historiskeho zetkanja před 25 lětami na zahrodźe Brnjanskeje wile Tugendhat eksistuja najwšelakoriše legendy. Jedne pak je wot toho časa jasne: Na kóncu steješe­ dźělenje Čěskosłowakskeje. Tehdyšej ministerskaj prezidentaj dźělneju republikow Čěskeje a Słowak­skeje Václav Klaus a Vladimír Mečiar diskutowaštaj 26. awgusta 1992 někotre hodźiny dołho. Swojej delegaciji běštaj preč pósłałoj. Krótko do połnocy zdźěli Mečiar žur­nalistam: „Aktualny staw zhromad­neho kraja njemóžemy hižo dlěje wudźeržeć.“

Wiesbaden (dpa/SN). Dale a wjac wobydlerjow Němskeje zwjazkowy sejm z listom woli. Nimale kóždy štwórty je tule móžnosć hižo w lěće 2013 wužiwał. Wólbny slědźer Rüdiger Schmitt-Beck ma tónle trend za wuraz indiwidualiza­cije towaršnosće. Samopostajowanje je dźeń a wažniše. Tak chcedźa ludźo fleksibelniši a mobilniši być, čehoždla su listowe wólby dobra alternatiwa.

Berlin (dpa/SN). W rozkorje wo předań insolwentneje lětanskeje towaršnosće Air Berlin je so nětko tež zwjazkowa hospodarska ministerka Brigitte Zpyries (SPD) słowa jimała. Tak by wona witała, zo Lufthansa jako „champion powětroweho wobchada“ wulke dźěle Air Berlina přewozmje. Tež zwjazkowy wobchadny minister Alexander Dobrindt (CSU) so za Lufthansu wupraja. Nimo němskeho předewzaća prócuja so Easyjet, TUIfly a Condor wo Air Berlin.

Jan Nuk z Radworja wupraja so k temje wjelk:

Tuchwilu maš w Serbach zaćišć, zo su sej wšitcy přezjedni, zo dyrbi wjelk preč abo ma so znajmjeńša na ličbu zredu­kować, kotraž wšak tuchwilnje hišće wot přećiwnikow­ wjelka njeje doskónčnje postajena. Samo předsyda Domowiny sposrědkowa čłonam zwjazkoweho předsydstwa link, wjeducy w interneće na stronu, hdźež hodźi so podpisać stejišćo přećiwo nadměrnemu wobstatkej wjelkow w Sakskej.

W Radworju na kupje schadźowachu so wóndano přećiwnicy wjelka k lěhwowemu wohenjej. To bě takrjec měrliwy protest přećiwo nadměrnemu rozšěrjenju tohole rubježnika. Wo druhich zhromadźiznach přeco zaso słyšimy, zo tam často chětro emocionalnje přećiwo wjelkam debatuja.