Z wudaća: wutora, 16 januara 2018

Bus z napisom Fabmobil steji dwutydźensce póndźelu na dworje Serbskeho šulskeho a zetkawanskeho centruma (SŠZC) kaž tež Kamjentneho domu w Bu­dyšinje. Milenka Rječcyna je so z industrijnym designerom Bosćijom Pjacu rozmołwjała, kiž projekt přewodźa.

Jako Berlinske předewzaće Design Studio The Constitute sće ideju wuwili, dźěćom a młodostnym načasnu technologiju zbližić. Jězdźiće z Fabmobilom po Łužicy. Što je zmysł projekta?

B. Pjaca: Chcemy wosebje šulam na wsach a w mjeńšich městach technolo­gije přichoda spřistupnić. Tak wotkrywamy młodostnym kulturne kubłanje a powołanske puće, kotrež běchu jim dotal njeznate abo na kotrež so ženje zmužili njebychu. Naš zaměr je zajimcam spřistupnić kreatiwnu technologiju w 3D-ćišću, wirtualnu realitu, robotiku a programěrowanje. W městach je wjetši poskitk so z tejle temu zaběrać. Chcemy nowe, digitalne a načasne kulturne a dožiwjenske formaty wutworić.

Na kotre wašnje zajim budźiće?

Serbska rada stejišćo zapodała

Drježdźany. W Sakskim krajnym sejmje su wčera prěnje słyšenje wo nowym kulturnorumowym zakonju přewjedli. Zapósłancam předležeštej namjetaj knježaceje koalicije CDU a SPD kaž tež Lěwicy. Stejišćo k tomu zapodała je tohorunja Rada za serbske naležnosće Sakskeje. Rada so za to wupraja dotalne rjadowanja wobchować, kaž jeje předsydka Marja Michałkowa SN zdźěli.

„Alternatiwne fakty“ su njesłowo

Darmstadt. „Njesłowo lěta 2017“ rěka „alternatiwne fakty“. Tole je njewotwisna jury dźensa w Darmstadće wozjewiła. Za­přij­eće je „zamylacy wuraz za pospyt, wopačne twjerdźenja jako legitimny srědk zjawneho rozestajenja legalizować“, rěka we wopodstanjenju. Šěsćwosobowa ko­mis­ija bě njesłowo lěta ze 684 wšelakich namjetow wuzwoliła.

Wiki za přichodnu generaciju

Na 83. zelenym tydźenju mjez wustajerjemi tež nowačk z Hornjeje Łužicy

Budyšin/Berlin (SN/at). Na 83. mjezynarodnym zelenym tydźenju, kotryž za­počnje so pjatk w Berlinje, budźe Bołharska partnerski kraj. Pod hesłom „Aroma słónca“ wabi stat na Balkanje, kiž ma lětsa tež prezidentstwo rady Europskeje unije, w hali 10.2 za tradicionalne ratarske wudźěłki a nadźija so zdobom tójšto nastorkow. Wopytowarjam předstaja produkty, kotrež su so minjene lěta na swětowych wikach jako wysokohódne a wobswětej wotpowědne přesadźili, kaž sad, zeleninu, jogurt, wšelake družiny twarožka, mjasowe a mlokowe delikatesy, wino a dalše žiwidła. Mnozy bołharscy ratarjo, wosebje w małych swójbnych zawodach, inwestuja do biowudźěłkow.

Malešecy (SK/SN). „Lědma hdy je so tajki kruh zešoł kaž na dźensnišim wuradźowanju peticiskeho wuběrka krajneho sejma­ w Malešecach“, praji moderator, zapósłanc sejma Jörg Vieweg (SPD) wčera na městnje w naležnosći Plusnikečanskeje skały. We „Wódnym mužu“ wu­radźowachu čłonojo Sakskeho krajneho sejma Marion Junge (Lěwica), Patricia Wissel (CDU), Hajko Kozel (Lěwica), Marko Šiman (CDU) a Jörg Vieweg (SPD) hromadźe ze zastupjerjemi krajnych a wo­krjesnych zarjadow a čłonami wobydlerskeje iniciatiwy wo peticiji, kotruž bě wjace hač 600 wobydlerjow Malešansko-Plusnikečanskich kónčin poćeženjow hary a procha ze skały dla krajnemu sejmej zapodało. „Problemy so po lěće 1998, jako­ bu płaćiwa zawodna dowolnosć za Plusnikečansku skału data, lěto wob lěto přiwótřachu“, wu­zběhny rěčnica woby­dlerskeje iniciatiwy Luiza Dučmanowa, potwjerdźejo tak přičinu zapodaća.

Lubin (SN/JaW). Na štwórć lětstotka partnerstwa zhladujetej lětsa łužiski Lubin a pólski Wolsztyn. Z wobeju městow so zastupjerjo kóžde lěto zetkawaja. Loni w nowembrje wobhladachu sej Lubinjenjo dźěsćownju we Wolsztynje. Kóždo­lětnje wobdarja město Lubin tež holcy a hólcow we Wolsztynje k jutram a k hodam a organizuje za nich přebytk w němskim prózdninskim lěhwje. Na nowemberskim wopyće łužiskich zastupjerjow zorganizowachu pólscy partnerojo wodźenje po swojim měsće a samsny měsac wobdźěli so Wolsztynski dujerski orchester na čołmikowym korsu we wobłuku Lubinskeho błótowskeho swjedźenja.

Wolsztyn ma něhdźe 13 500 wobydlerjow a leži 75 kilometrow juhowuchodnje Poznanja. Wot lěta 1990 bě so Lubin wo zwiski prócował. Kaž město zdźěli, pak dóńdźe „hakle 4. septembra 1993 k podpisanju partnerstwa. Wot toho časa je so wone na mnohich polach spo­móž­nje na dobro wobeju stron wuwiło, mjez druhim na kulturnym“, łužiske město bilan­cuje. Tak su Wolsztynscy wuměłcy mjez druhim skulptury powěsćowych fi­gur­ow za Lubin zhotowili.

Čorny Chołmc (SN/JaW). Zastupne lisćiki za lětuše 6. Krabatowe swjedźenske hry w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje běchu lětsa zaso po najkrótšim času rozpředate.

Kaž z běrowa Krabatoweho młyna rěka­­še, běchu zaplanowane kartki za internetnu předań w běhu jeno sydom mjeńšin rozebrane. Wjacori zajimcy skoržachu, zo mějachu při online-skazanju ćeže a zo bě syć sčasami njesměrnje přeće­žena. Při telefoniskich skazankach mě­ješe wčera wosom sobudźěłaćerjow tohorunja chětro wulki nawal zmištrować. Bjez přestawki přijimachu tam skazanki, doniž njeběchu popoł­dnju w pjećich wšitke lisćiki předate. „Sčasami zličich­my 300 naprašowanjow w jeničkej mjeńšinje“, rěkaše z běrowa w Čornym Chołmcu.

Lětsa pokazaja pokročowanje stawizny wo obrisće Janku Šajatoviću, alias Kra­baće, pod hesłom „Krabat – na křižnišću wosuda“. Wot 27. junija do 15. julija planuja cyłkownje pjatnaće předstajenjow pod hołym njebjom. Wobmjezowaneje ličby městnow dla pak maja za nje jeno­ 9 000 zastupnych lisćikow k dispo­ziciji.

Düsseldorf (dpa/SN). Do planowaneho wothłosowanja stronskeho zjězda SPD wo wulkej koaliciji widźi krajny předsyda sewjerorynsko-westfalskeje SPD Michael Groschek hišće wulku njewěstosć w swojej stronje. „Mamy čłonow, kiž praja haj, a tajkich, kotřiž praja ně. Mjez nimi pak je wulki dźěl dwělowarjow a njerozsudźenych“, rjekny politikar SPD dźensa w rozhłosu. Groschek bě so wčera zhromadnje z předsydu strony Martinom Schulzom w Dortmundźe za nowe jednanja z uniju zasadźał.

PLO: Připóznaće Israela cofnyć

Ramallah (dpa/SN). Centralna rada palestinskeje wuswobodźerskeje organizacije PLO je so hladajo na zwadu wo Jerusalem za to wuprajiła, připóznaće stata Israela zaso cofnyć, doniž njeje Israel stat Palestinjanow připóznał. PLO bě Israel 1993 we wobłuku zahajeneho měroweho procesa připóznała. Prezident Palestinjanow Mahmud Abbas šwika w tym zwisku připóznaće Jerusalema jako stolicu Israela přez prezidenta USA Donalda Trumpa jako­ „plistu lětstotka“.

Rumunski premier wotstupił

K zahajenju swojeje mjeztym 22. wukrajneje jězby je bamž Franciskus wčera wječor do chilskeje stolicy Santiaga dolećał. Na lětanišću­ witaše jeho socialistiska prezidentka Michelle Bachelet. Po puću do města witachu bamža syły ludźi. Z městnami pak dóńdźe tež k protestam. Dźensa planowachu wulku Božu mšu ze 400 000 wobdźělnikami. Foto: dpa/Luis Vargas

Konfeti budźe zakazany na lětušim póstniskim ćahu w Stuttgarće 13. februara. Hłowna přičina su wulke rjedźenske kóšty na Hrodowym naměsće, kotrež njesłuša městu, ale krajej, kaž zarjadowar ćaha informuje. Tež w druhich městach ma tajki zakaz płaćić. Karnewalisća su wězo přesłapjeni: Zanjerodźenja, kotrež nory zawostajeja, njejsu dawno tak wulke kaž silwester.

Před črijowym wobchodom w Berlinje přenocowali su wjacori zajimcy, dokelž chcychu sej dźensa na kóždy pad nowe płatowe sportowe črije kupić, kotrež płaća zdobom jako jězdźenka w podzemskej železnicy, tramwajkach a busach Berlinskich wobchadnych zawodow. Črije zhotowjerja Adidas su w stilu poćehnjenja sedłow podzemskeje zhotowjene. Pře­dawane budźe jenož 500 eksemplarow za 180 eurow.

Kiel/Mnichow (dpa/SN). Městopředsyda SPD Ralf Stegner po swójskich wuprajenjach z tym liči, zo zwjazkowy zjězd přichodnu njedźelu w Bonnje z wjetšinu za zahajenje koaliciskich jednanjow z CDU a CSU hłosuje. „Při­wšěm budźe to ćežko, dokelž mam kritiku za woprawnjenu“, rjekny schleswigsko-holsteinski krajny předsyda w Kielu. Hladajo na nowu wulku koaliciju wostawa wón dale skeptiski, kaž rjekny. W zwisku z wuslědkami sonděrowanja pak so wudani dale jednać. Dojednane polěpšenja pak su jeno zwoprawdźomne, je-li­ SPD w knježer­stwje zastupjena, Stegner potwjerdźi.