Z wudaća: septembera 2018

20 kralow z delnjołužiskich wsow wobdźěli so na superkokoće, wjeršku woblubowaneho žnjoweho nałožka, minjenu sobotu w Běłej Górje. Marcel Mucha z Turnowa, kotryž na wobrazu ruku za hłowu honača wupřestrěje, docpě na kóncu titl druheho krala. Superkokot 2018 dobył je Lorenc Pawlik z Mósta. Třeći kral je Markus Bramaŕ z Wjerbna. Regionalna rěčnica Domowiny Heike Apeltowa chwaleše z bohatym wopytowarstwom zwjazany zajim za tónle ludowy nałožk. Foto: Charlotte Kušcyc

Na hudźbnym festiwalu „Musica Lípa“ zaklinča najwšelakoriše zynki w sewjeročěskim a hornjołužiskim regionje. Prěni z dweju serbskeju přinoškow je pu­blikum w Českej Lípje wobkuzłał.

Česká Lípa (SN/bn). Serbska wuměłča Carolina Eyckec na tereminje a Lipšćanski pianist Christopher Tarnow staj minje­ny pjatk pod hesłom „Hraju bjez dótknje­nja ...“ wosebity koncert we wo­błuku lětušeho hudźbneho festiwala „Musica Lípa“ wuhotowałoj. W Česko­lip­skej bazilice Wšěch swjatych předstajištaj twórby mjez druhim Heinricha Isaaca, Gabriela Fauréja, Sergeja Rachmaninowa a Oliviera Messiaena. Tež dwě kompo­ziciji – „Intermeco čo. 1“ a „Sonata za teremin a klawěr čo. 1“, kotrejž bě Tarnow­ spisał – běštej z wobstatkom progra­ma. „Smój so přez naprašowanje jara wjese­liłoj. Čuju so w Čěskej skoro kaž doma, dokelž je rěč serbšćinje tak bliska“­, Ca­rolina Eyckec rozłoži a zjima: „Publikum bě jara zajimowany. Smój program cyle cyrkwinskemu ramikej přiměriłoj, přewažnje měrnu hudźbu wu­zwoliłoj a so dlěšich přestawkow wzdałoj. Zo su ludźo wćipni na teremin, je so po koncerće tež tónraz zaso wopokazało.“

Serbske šulske towarstwo chce rěčne kmanosće dźěći zwěsćić

Budyšin (SN/MiR). Serbske šulske towarstwo zhladuje na wuspěšne lěto dźěła. To zwurazni jeho předsydka Ludmila Budarjowa sobotu na fachowej konferency. Na nju běchu kubłarki a kubłarjo z Hornjeje a Delnjeje Łužicy do Budyskeho Serbskeho domu přichwatali, kotřiž skutkuja w dźěćacych dnjowych přebywa­nišćach w nošerstwje SŠT. Zarjadowanje słužeše wotličenju dźěławosće a běše słužbny termin za dalekubłanje. Stephan Anders-Krummnacker a Susann Seyfarth zaběraštaj so w přednošku z prašenjom, što trjebaja dźěći a kubłarki/kubłarjo dźensa a w lěće 2025.

Dalekubłanje kubłarkow w Delnjej Łuži­cy je projekt, kotryž Choćebuski wotrjad Rěčneho centruma WITAJ přewje­duje. Prěni tajki lětuši kurs bě minjeny tydźeń, dalšej matej slědować.

Choćebuz (SN/MiR). Cyłkownje 30 za­­­jim­cow je so za tři kursy přizjewiło, mjez nimi­­ jedyn kubłar. Kurs měri so na fa­chowcow, skutkowacych w hortach a dźěćacych dnjowych přebywanišćach, w kotrychž dźěćom delnjoserbšćinu posrědkuja. „Tež hdyž mamy dalšich zajimcow, kursy njejsu zjawnosći nažel přistupne“, rozjasnja nawoda Choćebuskeho RCW dr. Viktor Zakar, „wšako je projekt wot nas spěchowany a orientuje so na mjenowanu klientel.“ Wobdźělenju přihłosować maja jednotliwi nošerjo kubłanišćow.

Róžant (SN/bn). Lětuša čitanska turneja Ludoweho nakładnistwa Domowina wuspěšnje pokročuje. Minjeny pjatk předstajichu awtorki a awtorojo Róžeńčanskeho kružka pisacych w tamnišim, kopaće połnym towarstwowym domje swoju druhu antologiju „Zornjatka na puću“. Wjesne towarstwo a LND běštej zarjadowanje, kotrež bě zdobom knižna premjera, zhromadnje z kružkom wuhotowałoj.

Wudawaćel Beno Budar, kotryž kružk nawjeduje, a lektor Pětr Thiemann wi­taštaj něhdźe 40 zajimcow. Budar wu­zběhny wjace hač poł lětstotka skutkowanja w lěće 1963 załoženeho literarneho cyłka a spomina na njeboh basnicu Marju Krawcec. Antologija wopřijima cyłkownje dwanaće jeje basnjow – dwě z nich dotal njewozjewjenej, kotrejž Thiemann recitowaše.

Berlin (dpa/SN). Po 13 lětach w zastojn­stwje ma so šef frakcije CDU w zwjazkowym sejmje Volker Kauder (CDU) dźensa na wólbach w Berlinje přećiwnikej stajić. Wuspěch jeho naměstnika a kandidata wo zastojnstwo Ralpha Brinkhausa (CDU) móhła překwapjenka być, ale zdobom na krizu w kruhach CDU pokazać. Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) Kauderej jara dowěrja. 69lětny je hižo tak dołho předsyda frakcije, kaž wona kanclerka.

Bamž dźensa w Estiskej pobył

Talinn (dpa/SN). Na kóncu jězby po Baltikumje wopyta bamž Franziskus dźensa Estisku. Tam zetkaše so z prezidentku Kersti Kaljulaid, młodostnymi a sobudźěłaćerjemi dobroćelstwowych organizacijow. Prjedy hač chcyše so wón dźensa wječor do Roma nawróćić, swjećeše na Naměsće swobody Božu mšu. Po informacijach Vatikana bydla w Estiskej něhdźe 5 000 katolskich wěriwych, štož wotpowěduje něhdźe 0,5 procentow ludnosće.

Wuskutki hižo čujomne

Łaz (AK/SN). Zaměrowy zwjazk Łužiska jězorina Sakska chce w časowej dobje mjez lětom 2018 do 2022 cyłkownje 18 zakładnych projektow zwoprawdźić. Tole podšmórny jednaćel Daniel Just na njedawnym posedźenju zwjazka we Łazu. Radźićeljo jednohłósnje projektnej lisćinje a prioritnym jednanjam přihłosowachu. Kóžde lěto ma so lisćina přepruwować a aktualizować. Za kóždy projekt pak je hišće swójske wothłosowanje radźi­ćelow trěbne.

„Spočatnje smy sej 160 móžnych projektow wobhladali“, Daniel Just rozkładźe. „Kónc meje z radźićelemi wo tym wuradźowachmy. Předewšěm chcemy ideje wěstotneje potrjeby a wjetšim spěchowanjom zwoprawdźić.“ Po šestym ­zarjadniskim zrěčenju mjez Zwjazkom a krajemi su mjenujcy dosć financielnych spěchowanskich móžnosćow.

Kurs RCW za delnjoserbske kubłarki mam za dobru wěc. Prašam so tuž, kotru šansu na rěčnu kwalifikaciju maja kubłarjo a kubłarki w Hornjej a srjedźnej Łužicy? A zhonja, na kotre wašnje móža nowe přiručki a dalše materialije we wšědnym wobchadźe ze swojimi chowancami wužiwać? Wěmy, zo přewjeduje SŠT rěčne kursy za kubłarki/kubłarjow z podpěru Serbskeho instituta. Wěmy tež, zo ma Miło­čanski CSB fachowu poradźowarku, nawodnicu dźěćaceho dnjoweho přebywani­- šća, kotraž na dobru serbšćinu mjez koleginami dźiwa. Što pak je z kubłarkami a kubłarjemi, skutkowacymi pola dalšich nošerjow, kotrež nimaja tak wulku ličbu zarjadnišćow ze serbskorěčnym poskitkom, ale zwjetša jednotliwe skupiny? Njebychu tež za nich, haj samo za wšitkich w Sakskej skutkowacych kubłarjow tajke poskitki runje tak wunošne byli? A njemóhł je po přikładźe w Delnjej Łužicy Budyski RCW přewjesć? Milenka Rječcyna

Halle/Kerpen (dpa/SN). Socialnje znjesliwe zakónčenje wudobywanja brunicy trjeba wosebje na wuchodźe Němskeje bjezmało wulkich prócowanjow. Industrija a zjawna ruka měłoj znajmjeńša 60 miliardow eurow nałožić, zdźěli Saksko-Anhaltski ministerski prezident Reiner Haseloff (CDU) w Halle, hdźež je so wčera wuhlowa komisija schadźowała. Pjenjezy su předewšěm za wutwar narunanskich dźěłowych městnow a za polěpšenje infrastruktury trěbne. Zwjazkowe knježerstwo je dotal 1,5 miliardow eurow pomocy wšitkim třom němskim brunicowym rewěram připowědźiło, ke kotrymž tež Łužica słuša.

W Halle mějachu potrjechene přede- wzaća, iniciatiwy a zwjazki srjedźoněmskeho rewěra składnosć swój wid na zakónčenje wudobywanja wuhla brunicowej komisiji předstajić. Zastupjerjo pokazachu na to, zo dožiwichu hižo spočatk 90tych lět sćěhi strukturneje změny, štož njeměło so wospjetować. Hižo 11. oktobra chce so komisija we Łužicy zeńć a so starosćam potrjechenych wěnować.

Elke Büdenbender angažement dźěći a młodostnych hódnoćiła

Budyšin (SN/MiR). We wobłuku cyło­zwjazkoweje iniciatiwy „Openion – kubłanje za sylnu demokratiju“ pytaja po cyłej Sakskej 16 tandemow ze šulow ­a zwonkašulskich partnerow za pućemi sobuskutkowanja. Elke Büdenbender, mandźelska zwjazkoweho prezidenta Němskeje Franka-Waltera Steinmeiera, ma to dalšim zwjazkowym krajam za přikład. Patronka Němskeje załožby za dźěći a młodźinu (DKJS) je wčera w Budyšinje zhromadnje z Annett Hofmann, partnerku sakskeho ministerskeho prezidenta Michaela Kretschmera (CDU) kaž tež do toho hižo we Wopakej zastupjerjow angažowanych iniciatiwow za demokratiju w Sakskej zetkała. Wone přewjedźechu swoje 2. sakske zetkanje projektowych zwjazkow. We Wopakej předstajichu šulerjo zakładneje šule „Willi Hennig“ plany za nowowuhotowanje šulskeho dwora, kotrež su we wobłuku projekta „Demokratija do rukow dźěći“ w dźěłarničce ze sobušulerjemi wuwili. Potom přebywaše „First lady“ Němskeje w Budyskim Serbskim muzeju.