Z wudaća: pjatk, 17 meje 2019

Z wuzwolenymi zarjadowanjemi ­swjeći ewangelska Budyska Michałska wosada lětsa 400. róčnicu wobstaća. Wosadni a hosćo su wčera w Michałskej cyrkwi podi­jowu diskusiju na temu „Cyrkej, město, wsy“ dožiwili.

Budyšin (SN/at). Michałska wosada njeje na město Budyšin wobmjezowana, jej přisłušeja tež wsy w gmejnach Dobru­ša-Huska, Kubšicy a Radwor. A tak bě samo­zrozumliwe, zo z wjesnjanostami a Budyskim měšćanostu prašenja w poměrje mjez cyrkwju a komunami rozjimaja. Za moderatora bě wosada bywšeho katolskeho fararja a wojowarja za wo­bydlerske prawa Franka Richtera zdobyła. Tak sedźeše z třomi katolikami a jednym protestantom tež jedna wosoba – na podiju, kotraž žanej cyrkwi njepřisłuša.

Tróšku prowokatorisce Frank Richter rozmołwu zahaji, mjenujo „zapowědźene znapřećiwjenje pobrachowacu lubosć k blišemu“. Moderator ma „znapřećiwjenje za znamjo respekta“.

Mjez kandidatami Rakečanskeho gmejnskeho zwjazka CDU za wólby gmejnskeje rady 26. meje je tež muž, kiž so w serbskim towarstwje Bjesada a w ewangelskim cyrkwinskim towarstwje angažuje: dr. Günter Holder. 67lětny rentnar dźěłaše w swojim powołanskim žiwjenju jako inženjer za elektrotechniku, mjez druhim w Kamjenjanskej kaolinowni.

Towarstwo Bjesada je Günterej Hol­de­rej wažne městno skutkowanja. Čło­nojo so měsačnje zetkawaja, zo bychu serb­šćinu nałožowali. Sam ju Rakečan wot lěta 2010 wuknje, mjez druhim na Budyskej ludowej uniwersiće. Byrnjež z ryzy serbskeje swójby pochadźał, njeběchu tam maćeršćinu mjez sobu hižo wuži­wali. Bjesada je tuž srjedźišćo tym, kotřiž so za serbsku rěč zajimuja, nimaja pak składnosć, ju hewak nałožować. Na měsačne zetkawanja přichadźa něhdźe pjeć zajimcow, na wosebite wjerški hač do dwaceći. Rady wobdźělataj so na nich tež nowy wosadny farar Robert Malink a jeho mandźelska Jadwiga.

Helsinki (dpa/SN). Hrožacy wustup Ruskeje z Rady Europy je drje wotwobroćeny. 47 čłonskich statow dojedna so dźensa na zetkanju wonkownych ministrow w Helsinkach na kompromis, kotryž zmóžnja Ruskej nawrót do parlamentariskeje zhromadźizny rady z połnym prawom hłosowanja. Zdobom chcedźa nowy system sankcijow nastupajo ranjenje zasadow wažneje institucije za škit čłowjeskich prawow w Europje zdźěłać. Po sankcijach přiswojenja Krimy dla bě Ruska čłonstwo w Radźe Europy wusadźiła.

Homomandźelstwa móžne

Taipeh (dpa/SN). Jako prěni aziski kraj zmóžnja Taiwan jenakosplažne mandźelstwa. Parlament kupoweho stata je dźensa wotpowědny zakoń schwalił. Homoseksualne pory móža so wot 24. meje za mandźelstwo­ přizjewić. Dotal njeběchu tam jenakosplažne mandźelstwa móžne. Po wobzamknjenju su dźensa dźesaćitysacy na dróhach nowy zakoń witali.

Lětadła policistow morili

Wobsadka korwety „Ludwigshafen am Rhein“ je so dźensa na zepěranišću mariny we Warnemündźe rozžohnowała a so na puć do Srjedźneho morja nastajiła. Před pobrjohom Libyskeje ma so wójnska łódź na misiji UNIFIL wobdźělić, hdźež steji potom­ pod brazilskim rozkaznistwom. Foto: dpa/Bernd Wüstneck

Brüssel/Mainz (dpa/SN). Křesćanskodemokratiski načolny kandidat Manfred Weber je so do wólbow Europskeho parlamenta jasnje za natwar europskeho wójska wuprajił. „Ja je chcu“, rjekny politikar CSU wčera wječor w telewizijnym duelu ze socialdemokratiskim kontrahentom Fransom Timmermansom. Tón wšak zwurazni, zo nima europsku armeju na wotwidźomny čas za realistisku. Němc Weber, wicešef CSU a frakciski předsyda Europskeje ludoweje strony w parlamenće EU, a Nižozemjan Timmermans, dotalny wiceprezident komisije EU, prócujetaj so wobaj wo naslědnistwo prezidenta komisije EU Jeana-Claudea Junckera. Němska woli Europski parlament 26. meje.

Swojeju staršeju „zajała“ je třilětna holca w sewjerorynsko-westfalskim Viersenje. Jako běštaj mać a nan w spanskej stwě, jeju dźowčička wotwonka durje zamkny. Dokelž je bydlenje na štwórtym poschodźe a holčka durje wjace wotamknyć nje­móžeše, zawołaštaj staršej policiju. Jako ta přijědźe, wonaj kluče bydlenja a domu z wo­knom ćisnyštaj. Tak mó­žachu policisća „jateju“ wuswobodźić a zadwělowanu holčku tróštować.

Z wotłamanej piwowej blešu w ruce je muž w Berlinje-Lichtenbergu spytał dwě awće pokradnyć. Tak wočini na přikład durje awta, kotrež při čerwjenej ampli čakaše, a hrožeše šoferej z blešu. Tón pak při zelenej swěcy dale jědźeše a tak paducha wotby. Do toho bě sej muž na samsne wašnje wot sobudźěłaćerja firmy kluče­ słužbneho awta žadał. Jako so tón spjećowaše, dźěše paduch dale.

Brüssel (dpa/SN). Němska je zwjazkej NATO zdźěliła, zo za zakitowanje wjele wjace wudawa hač minjene lětdźesatki. Po informacijach powěsćernje dpa liči zwjazkowe knježerstwo lětsa z NATO po­trjechjacymi wudawkami we wobjimje 47,32 miliardow eurow. To je pjeć miliardow wjace hač loni a wotpowěduje podźělej 1,35 procentow nutřkokrajneho bruttoprodukta. Zwyšenje w tajkim wob­jimje njebě sej Němska po kóncu zymneje wójny hižo dowoliła. Z ličbami nadźija so nětko skónčenja zwady nastupajo swoje brónjenske wudawki. Prezident USA Donald Trump Němskej stajnje zaso wumjetuje, „zo dosć za wójsko njewudawa, štož je njefairne napřećo druhim“.

Lipsk (dpa/SN). Prezidentka Zwjazka prawiznikow Němskeje Edith Kindermann žada sej wjace prawniskeje wučby w šulach. „Wědomje za prawniski stat so pozhubja“, rjekny wona powěsćerni dpa. Tójšto ludźi sudniske wusudy hižo njerozumi, populistiske prudy na prawnostatnosći dwěluja. Tež Forum prawa, kaž jón w Lipsku a Karlsruhe planuja, móhł tomu po posudku prezidentki zwjazka prawiznikow Kindermann wotpomhać.

Tema „Prawnostatnosć praktikować“ steji centralnje na programje wčera zahajeneho 70. zjězda prawiznikow w Lipsku. Na nim diskutuje 1 800 ludźi wo dźěle prawiznikow. Mjez wobdźělnikami stej tež wiceprezidentka zwjazkoweho sejma Claudia Roth a prezident Zwjazkoweho zarjadniskeho sudnistwa Klaus Rennert.

Pólska debatuje znowa wo pedofilnych duchownych a jich njeskutkach

Waršawa. Hoberski wothłós zbudźiła je najnowša dokumentacija pólskeho režisera Tomasza Sekielskeho, kotraž bě minjenu sobotu prěni króć na internetnej platformje Youtube widźeć. W njej wěnuje so bywši telewizijny žurnalist pedofilnym njeskutkam w pólskej cyrkwi. Sekielski bě někotre wopory splažneho znjewužiwanja, muske kaž tež žónske, přeswědčić móhł zetkać so z tymi duchownymi, kotřiž běchu je jako dźěći a młodostnych znjewužiwali. Sekielski sam, wudawacy so jako mandźelski a přiwuzny, je bywše wopory přewodźał a zetkanja ze schowanej kameru nahrawał. Tak nasta dwuhodźinski šokowacy a přewšo jimacy pask „Božedla to nikomu njepowědaj“, wo kotrymž nětko w nowinach, rozhłosu, telewiziji a interneće debatuja. Film je sej mjeztym wjace hač 18 milionow Polakow wobhladało.

Hdys a hdys zhladuje čłowjek rady na zašłosć a posudźuje to zdokonjane abo nje­zdokonjane – wón takrjec ewaluěruje. Zdobom tón abo tamny tež do přichoda planuje, što chce hač do wěsteho termina zwoprawdźić. Plan móže nastupajo rozsudy a priority jenož pomhać. Wězo stajnje wšitko tak njeběži, kaž sy sej wusonił. Tak so něšto nimokuli, abo něšto njewočakowane naprěki přińdźe. Je pak normalne tak, to dźě je žiwjenje. Nětko čaka tež Krabatowe towarstwo na posudk a hódnoćenje. Ewaluacija budźe přichodny tydźeń w Koćinje předstajena. Sym jara wćipna na wuslědki njewotwisneho běrowa, kotryž je so dokładnje ze zdokonja­nymi naprawami a projektami zaběrał. Po ewaluciji móže Krabatowe towarstwo potom dale do přichoda planować. Je derje,­ zo je móžnosć wróćo­zhladowanja wužiwało. To móže jemu z wulkim wužitkom być. Bianka Šeferowa