Z wudaća: pjatk, 13 septembera 2019

Frankfurt n. M. (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je na mjezynarodnej awtomobilowej přehladce w Frankfurće nad Mohanom němskej awtowej industriji wuske zhromadne dźěło přilubiła. Zhromadnje dyrbjeli wšitcy „herkulesowy nadawk“ zmištrować, wobchadny sektor klimje přichileniši sčinić, rjekny wona na oficialnym wotewrjenju wčera wječor. Na kóncu swojeho 90 mjeńšin trajaceho wobchodźenja, při čimž móžeše sej tójšto elektriskich a awtonomnje jězdźacych awtow wobhladać, kanclerka rjekny: „Móžach so wo tym přeswědčić, zo njestejimy hižo před wulkej změnu, ale zo je změna hižo woprawdźitosć.“

Praha (ČŽ/K/SN). W stolicy Čěskeje republiki wotmě so wčera prawidłowny wjeršk statow Visegrádskeje štyrki (V 4). Wurjadny bě wón tónkróć z teje přičiny, zo su so po wuradźowanjach premierow krajow V 4 ministerscy prezidenća šěsć zapadobalkanskich statow na nim wobdźělili.

Čěski ministerski prezident Andrej Babiš jako hosćićel zarjadowanja wuradźowaše z pólskim kolegu Mateuszom Morawieckim, słowakskim kolegu Peterom Pelegrinijom a madźarskim kolegu Viktorom Orbánom. Na jednanjach dźěše hłownje wo europske naležnosće, wo přichodny budget Europskeje unije a nic naposledk wo migraciske prašenja.

Greenpeace sej wot Pólskeje žada zmilinjenje brunicy skónčić

Waršawa. Njewšědna spektakularna akcija wobswětoškitneje organizacije Green­peace spočatk tydźenja w Gdańšćanskim přistawje je po cyłej Pólskej kaž tež mjezynarodnje wulku kedźbnosć zbudźiła. Zdobom je wona ludźom hladajo na wobchadźenje z wuhlom woči wotewrěła.

Wjace hač dwaceći aktiwistow Greenpeace bě wulku nakładnu łódź před přistawom ze swojimi čołmami blokowało, žadajo sej kónc zmilinjenja brunicy w Pólskej. Łódź transportowaše wuhlo z dalokeho Mosambika do Pólskeje. Policija je akciju namócnje skónčiła a aktiwistow zajała. Po tym zo běchu woni po něšto času zaso swobodni, zalězechu na krany přistawa a tomu zadźěwachu, zo dźěłaćerjo wuhlo z łódźe wukładuja.

Pólska zjawnosć so nětko praša, čehodla dyrbi kraj wuhlo z 15 000 kilometrow zdaleneho afriskeho kraja dowožować. Najwjetši dźěl ludźi bě sej dotal wěsty, zo kraj za milinarnje a tepjenje trěbne „čorne złoto“ sam wudobywa.

Serbske lěto w Liberecu, to klinči chětro njespektakularne. Pohladaš-li pak dokładnišo a wobhoniš-li so za pozadkami projekta, ći huba zdźěla wočinjena wostanje. Nimale tydźensce planuja jedne zarjadowanje ze serbskej tematiku – přednošk, koncert, wustajeńca abo podobne a jednanja za dalše zarjadowanja w Liberecu hišće běža – to je hoberski pensum, kotryž je sej tamniše towarstwo Societas Amicuum Liberec předewzało. A wšitko tohodla, zo bychu Češa wokoło Libereca wjac wo nas Serbach zhonili. Zejmuju kłobuk před telko zahoritosću za naš lud. Zdobom wuprajam swój kompliment. Wšako towarstwo projekt nimale cyłotnje ze swójskich srědkow financuje. Jeničce mały dźěl zaručeja Załožba za serbski lud, turistiski zwjazk a wokrjes Liberec kaž tež sponsorojo. Fonds euroregiona Nysa bě wšak hižo wučerpany. Tajkej zapal a entuziazm bych sej časćišo tež pola nas we Łužicy přał. Janek Wowčer

Praha (dpa/SN). Sławny čěski šlagrowy spěwar Karel Gott je na akutneho raka kreje schorjeł. To rjekny spěwar, kiž bě w juliju 80. narodniny woswjećił, nowinje Blesk. „Nochcych was ze swojimi problemami wobćežować“, piše Gott swojim přiwisnikam na Facebooku. Mustwo wodźacych fachowcow uniwersitneje chorownje so wo Gotta stara a jeho ambulantnje lěkuje. „Jězdźu prawidłownje na přepytowanje do chorownje.“ We wobłuku kontrolow tež nad cyłkownym strowotnym stawom Gotta stražuja.

Zo by spekulacijam zadźěwał, bě so Gott rozsudźił, zjawnosć wo swojim strowotnym stawje informować. Spěwar zdobom na bulwarne medije apeluje, priwatnu sferu jeho swójby respektować. „Wjeselu so, zo směm doma w kruhu swójby być“, Gott potwjerdźi. Wón bydli zhromadnje z mandźelskej Ivanu a młódšimaj dźowkomaj Charlottu Ellu a Nelly Sofie. Tuchwilu dźěła na swojej awtobiografiji, kotraž ma klětu wuńć.

Kónc julija je Gott dołho planowany koncert zahorjenja płucow dla wotprajić dyrbjał. Hižo před třomi lětami bě wuspěšny spěwar schorjenje raka přetrał.

Podobnje, kaž pozaby so nimale sto lět na namrěwstwo drje wot nikoho njedocpějomneho ženija Johanna Sebastiana Bacha, zaběra so hudźbny swět hakle zaso wot 1960tych lět minjeneho lětstotka z kompozitoriskim tworjenjom 1898 zemrěteje Clary Schumann. Dźensa spominamy na jeje 200. narodniny.

Znata wosta Clara Schumann jako wirtuozna pianistka, kotraž je swoje připosłucharstwo we wšěch te­hdyšich europskich hudźbnych metropolach zahorjała. Druzy pak widźachu w njej bóle horco lubowanu mandźelsku Roberta Schumanna a widźachu w mandźelstwje perfektne partnerske zhro­madźenstwo. Něhdźe 500 listow, kotrež wulku mjezsobnu lubosć wobswědčeja, je zdźeržanych.

Wojerowski zwěrjenc wopytać so přeco wudani. Njedźelu, 22. septembra, budźe tam wot 14 hodź. na němskim dnju zwěrjenca wosebite wodźenje. Tak poda so coowowa pedagowgowka Silke Kühn z hosćimi na zhromadne picowanje. Foto: Stefanie Jürß

Bórze so wona zaso do łužiskich domow dóstanje – Serbska protyka. A tak drje so wosebje lubowarjo šlagroweje nocy wjesela, dokal so aktualne wudaće měri, mjenujcy do Njeswačidła. Hornjołužiskej wsy z baroknym hrodom a sławnym parkom wěnuja so wšelacy awtorojo, kotrychž je hibićiwy redaktor Pětr Šołta zaso k pisanju pohnuć móhł.

Pjatk 13. do 15.9.   Babylěćo w Ralbicach

   Wjesny swjedźeń we Wotrowje

Sobotu 14. a 15.09.   Turněr w konjacej dresurje w Holešowskej Dubraw­ce

Sobotu 14.9.   Wohnjowoborny swjedźeń a dźeń wotewrjenych duri na Rakečanskim knježim dworje

  9:00 Nazymske wiki we Łazu

  19:30 Premjera hornjoserbskeje inscenacije NSLDź „Łapa­nje šefa“ w Haslowje

Njedźelu 15.9.   Kermuša w Budyšinje

  13:00 Nazymske wiki we Wjazońcy (Neukirch/Lausitz)

  15:00 Kemušny kofej Grodkowskeje Domowinskeje skupiny a župy Delnja Łužica w Blunju

  15:00 Hudźbne zarjadowanje z dujerskej kapału Horjany na Ćišćanskim Kasperec dožiwjenskim dworje

  16:00 Koncert z tenorom Björnom Casapietru w Budyskim Serbskim muzeju

Srjedu 18.9. 10:00 Předstajenje Serbskeho dźěćaceho dźiwadła „Mały­ Muk“ w Budyskim Dźiwadle na hrodźe

  19:00 Měrana Cušcyna, Róža Domašcyna a Měrka Měto­wa čitaja ze swojeje knihi „Znaki pominaki kopolaki“ w Röhrmeisterowym domje Kamjenskeho Lessingoweho muzeja

njedźelu, hornjoserbsce

11:00 Łužica tutón tydźeń – mjez druhim wo premjerje NSLDź

11:20 Marja Grólmusec a jeje njeznate stronki

11:45 Matej a Jakub so wubědźujetaj

12:00 Nabožne wusyłanje

 (dr. Hans-Friedrich Fischer)

po tym zbožopřeća

delnjoserbsce

12:30 Aktualny magacin – wo wote­wrjenju wustajeńcy w Slepom a z předstajenjom kandidatow za serbsku radu

13:00 Wo projekće SMiLE

13:40 Nabožne wusyłanje

 (Manfred Hermaš)

po tym gratulacije