Z wudaća: pjatk, 18 oktobera 2019

Budyšin (SN/at). Kotre městno měła přichodnje serbska rěč w procesu digitalneho přewróta zabrać? Wotmołwy na tele prašenje pyta Załožba za serbski lud we wobłuku hižo w lěću připowědźeneje zjawneje konferency (SN informowachu). Hromadźe z dalšimi partnerami a předewšěm ze serbskimi institucijemi chce załožba hač do lěta 2020 cyłkownu digitalnu strategiju za našu maćeršćinu wuwiwać. Nadawk je naročny, prawje wjele idejow su trěbne, kotrež móhli we wobłuku tajkeho zarjadowanja rozjimować.

Mjeztym stej termin a městnosć zna­tej­,­ kaž bě ze załožboweho zarjada zhonić: Sobotu, 30. nowembra, dźeń do prěnjeho adwenta, budźe cyłodnjowska konferenca w hotelu „Residence“ na Wjelečanskej čo. 32 w Budyšinje. Zarjadowarka prosy zajimcow wo bórzomne přizjewjenje hač do 30. oktobra e-mailnje na adresu , a to rumnostnych wobmjezowanjow dla, kaž rěka.

Wotběh konferency, kotraž budźe w serbskej rěči bjez simultaneho pře­łožka, hišće wozjewja. Planowane je, zo budu ćežišća w přednoškach wobswětlić a na to w dźěłarničkach ideje pytać.

Brunicowym tradicijam w pólsko­sakskim namjeznym regionje bě konferenca wěnowana, wotměwaca so minjeny kónc tydźenja w Żarach. Akterojo na wo­­běmaj stronomaj Nysy chcedźa swoje aktiwity zwjazować, zo bychu dopom­njeće na hórnistwo w Mužakowskim zahorku (Muskauer Faltenbogen) zachowali.

Żary (JoS/SN). Wuwiće po přistupje Pólskeje k Europskej uniji w lěće 2004 je prócowanjam tych tyło, kotřiž čestnohamtsce tójšto časa nałožuja, zo njeby so na stawizny bywšeje wuhloweje industrije w regionje zabyło. Wšako wupřestrěwa so Mužakowski zahork dźensa po třoch teri­torijach w Braniborskej, Sakskej a Pólskej.

Drježdźany/Budyšin (SN/at). Přichod sakskeho krajneho biskopa Carstena Rentzinga je njejasny. Nawodnistwo Ewangelsko-lutherskeje krajneje cyrkwje Sakskeje póndźelu wo tym wuradźuje, kak dale póńdźe, a hač poskićeny wotstup Rentzinga přiwozmje. „Rozsud je formelnje wotewrjeny“, rjekny prezident krajneho cyrkwinskeho zarjada Hans-Peter Vollbach powěsćerni dpa.

Předsyda Serbskeho ewangelskeho towarstwa Mato Krygaŕ rjekny w rozmołwje z našim wječornikom, zo „ma so jeho swójski rozsud, zastojnstwo krajneho biskopa k dispoziciji stajić, respektować“.

Minjene dny žada sej wjace hač 10 000 podpisarjow online-rezolucije w interneće, zo ma wón dale biskop wostać.

Carsten Rentzing je po tym, zo buštej jeho sobustawstwo w bijacym bóršistwje ze studentskeho časa a zjawna kritika znatej, minjeny pjatk wozjewił swoje zastojnstwo złožić, zo by „škodu wot swojeje cyrkwje wotwobroćił“. 52lětny přebywa tuchwilu w dowolu a je tak dale w zastojnstwje. Te złožić pak móže wón jenož, hdyž je cyrkwinske nawodnistwo z tym přezjedne.

Ankara (dpa/SN). Njewočakowano stej so USA a Turkowska na přiměr bróni w sewjernej Syriskej dojednałoj. Turkowska chce swoju ofensiwu přećiwo kurdiskim milicam YPG pjeć dnjow přetorhnyć, rjekny wiceprezident USA Mike Pence w Ankarje. Zaměr je, zo maja wojowarjo YPG składnosć, potrjechenu kónčinu wopušćić. Mjeztym je EU zdźeržliwje na připowědźeny přiměr reagowała. W zhromadnej deklaraciji statni a knježerstwowi šefojo EU Turkowsku namołwjeja, wojersku ofensiwu hnydom zakónčić.

Generalny stawk

Barcelona (dpa/SN). Z generalnym stawkom a demonstracijemi chcedźa sepa­ra­tisća w Kataloniskej dale přećiwo za­su­dźenju nawodow hibanja njewotwisnosće protestować. Wčera wječor bě tam znowa k demonstracijam a namócnosćam dóšło. Dźensa wočakuja w Barcelonje demonstrantow z wjacorych městow. Najwyše španiske sudnistwo bě nawodow minjenu póndźelu k wjelelětnemu jastwu zasudźiło. Na to běchu so při­wisnicy njewotwisnosće k zdźěla namócnym demonstracijam zhromadźili.

Reforma dawka schwalena

Statny sekretar w sakskim hospodarskim ministerstwje Stefan Brangs (SPD, naprawo) je dźensa Budyskemu wyšemu měšćanosće Alexanderej Ahrensej (SPD) wopismo wo 2,3 milionach eurow spěchowanskich srědkow swobodneho stata za wutwar dróhi mjez Nowoměšćanskej a přemysłowej kónčinu, w kotrejž je tež wagonotwarc Bombardier zaměstnjeny, přepodał. Nimale 800 metrow dołhu dróhu chcedźa dospołnje wobnowić. Projekt wobsahuje tež nowotwar mosta nad Sprjewju. Foto: SN/Hanka Šěnec

Z nakładnym awtom pod mostom tčacy wostał je 80lětny muž w hornjej Bayerskej. Do toho bě nakładne awto ze swojim wujědźenym kranom na nakładowanskej płoninje milinowód potorhnyło. Muž bě kran za wotkładowanje tworow wužiwał. Po tym pak njebě jón zaso do zakładneje pozicije přinjesł. Tak sahaše dźěl krana přez nakładne awto. Zo je awto milinowód potorhnyło, starc ani pytnył njebě. Hakle pod mostom bě jězba ke kóncej. Policisća trjebachu rěbl, zo bychu 80lětneho z kabiny wuswobodźili.

Sowa w kaminje: W Karlsruhe je lěsna sowa přez wuheń do kamina padnyła. Ptačk sedźeše w kaminje a hladaše z wulkimaj wočomaj přez wokno zawrjenych durčkow, jako jeho wobydlerjo domu wuhladachu. Z pomocu sokołarja mó­žachu njezranjene zwěrjo wuswobodźić a najprjedy raz do zwěrjatownje dowjezć.

Drježdźany (dpa/SN). Politikar sakskich Zelenych, Gerd Lippold, je připowědźenje Braniborskeje witał, so nowych brunicowych jamow a rozšěrjenja wobstejacych wzdać. Zdobom wón Saksku namołwja, přikładej Braniborskeje sćěhować. „Kóžde pomjeńšenje wudobywanskeje płoniny zniža kóšty za pozdźišu rekultiwaciju a saněrowanje, kotrež dyrbi předewzaće zapłaćić“, rjekny zapósłanc krajneho sejma powěsćerni dpa.

Brüssel (dpa/SN). Britiski premierminister Boris Johnson je optimistiski, zo delnja komora parlamenta w Londonje stronske mjezy přesahujo wujednanemu zrěčenju z Brüsselom wo wustupje Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije přihłosuje. „To je jara dobry deal“, rjekny wón wčera w Brüsselu. Hodźiny do toho běchu so zastupnicy Londona a Brüssela na zrěčenje wo brexiće dojednali. Tež 27 statow EU je zrěčenje schwaliło.

Wonkowny minister Luxemburga Jean Asselborn so nadźija, zo britiski parlament zrěčenje wotžohnuje. Wón na to pokaza, zo je nadawk EU, tež małe čłonske kraje škitać. K tomu słuša, měr na irskej kupje zachować. „Nowy brexitowy deal móže tole zdokonjeć.“

Mjeztym jewi so hižo nětko w Londonje razne spjećowanje přećiwo zrěčenju. Opoziciska strona Labour nochce na žadyn pad přihłosować. Tež parlamentariski partner Johnsona, sewjeroirska protestantiska strona DUP, chce zrěčenje wotpokazać. Hač do jutřišeho wothłosowanja chce Johnson zapósłancow přeswědčić.

Narodnokonserwatiwni swoju wodźachu poziciju w Pólskej wutwarili

Frankfurt n. W./Słubice (RD/SN). Narodnokonserwatiwna strona Prawo a sprawnosć (PiS), kotraž je dotal na wuchodźe a juhu Pólskeje hižo wjele lět z hač do 60 procentami hłosow wolerjow dominowała, je nětko tež w zapadźe kraja swoju postajowacu poziciju wutwarić móhła. Opoziciji su so dźělne wuspěchi pora­dźili. Takle drje hodźi so wuslědk wólbow Pólskeho sejma minjenu njedźelu w třoch susodnych wojewódstwach při mjezy Němskeje wopisować.

Tak je PiS w delnjošleskim wojewód­stwje, kotrež leži při juhowuchodnej mjezy Sakskeje, z 42,4 procentami (2015: 32,63 %) hłosow přemóžace wólbne dobyće swjećiła. Opozicionelna Wobydlerska koalicija KO leži z 25,02 procentomaj poražena na druhim městnje. Lěta 2015 bě sej wona hišće 37,95 procentow zdobyła. Lěwica dósta 16,43 procenty po 8,05 % před štyrjomi lětami. Ratarska strona PSL ma 7,17 procentow (2015: 3,14 %). Tak móže wosom zapósłancow PiS, třo za KO, dwaj za Lěwicu a jedyn za PSL z Delnjeje Šleskeje do noweho sejma we Waršawje zaćahnyć.

Słyšimy-li wo wudobywanju brunicy, myslimy hnydom na wulke jamy we Łužicy, kotrež su so minjene lětdźesatki po serbskej zemi žrali. Wězo, Hórnikečanski jězor słuša k tomu, a někomužkuli je hišće znate, zo je tež Olba pola Zubornički powostanka brunicoweho hórnistwa. Hewak pak zdawa so to być maćizna hobbyjowych stawiznarjow. Zo pak móže to zajimawy kapitl regionalneje industrijneje histo­rije być, je njedawne zetkanje w pólskich Żarach potwjerdźiło. Što wěmy na přikład wo „nuzowych jamach gmejnow“, z kotrychž móžachu sej wjesnjenjo tepidło w krutej zymje wobstarać? Što běše nimale 40 metrow hłuboki šacht Krušwičanskeje jamy „Friedrich“ porno dźensnišim wokoło sto metrow hłubokim jamam? Tehdy su prěnju łužisku brunicowu worštu wudobywali, dźensa je to druha.

Regionej Mužakowskeho zahorka wěnowana konferenca w Żarach pokaza, zo po­mjezna rěka Nysa tele slědźenja njewobmjezuje. Axel Arlt