Z wudaća: srjeda, 04 decembera 2019

Berlin (dpa/SN). Předsyda młodźinskeje organizacije SPD Kevin Kühnert je swoju stronu před njepřemyslenym wupowědźenjom wulkeje koalicije warnował. „Štóž koaliciju wopušći, tón tež dźěl kontrole z rukow da“, rjekny wón Düsseldorfskim nowinarjam. To dyrbjeli delegaća SPD na swojim zjězdźe kónc tydźenja w Berlinje wobkedźbować, hdyž wo swojich žadanjach na koaliciju rozsudźa. „Kóždy rozsud ma hladajo na swoje wuskutki dokładnje pruwowany być“, zwurazni Kühnert, kiž bě dotal jedyn z najraznišich přećiwnikow wulkeje koalicije CDU/CSU a SPD. Zo by knježerstwo dale dźeržało, wot toho wotwisuje, „hač móžetej unija a SPD trajace jednanja wo jednotliwych předewzaćach skónčnje z konkretnym wuslědkom skónčić“.

Podstupim (dpa/SN). Na braniborskich šulach je ličba wupadnjenych hodźin schorjenych wučerjow dla loni najwyši staw minjenych dźesać lět docpěła. To wuchadźa ze statistiki, kotruž je kubłanske ministerstwo w Podstupimje na naprašowanje frakcije AfD w krajnym sejmje zestajało. Po tym wučinješe ličba wupadnjenych hodźin, kotrež dyrbjachu druzy wučerjo narunać, přerěznje sydom procentow wšeje šulskeje wučby, štož je 1,5 proc. wjace hač před dźesać lětami.

Přiličiš-li wupadnjenu wučbu maćerneho dowola abo dalekubłanja wučerjow dla, rozrosće podźěl hodźin, kotrež maja so zastupować, na jědnaće procentow. To rěka: Tak mjenowana zastupowanska rezerwa třoch procentow, kotruž dyrbja šulske zarjady zaplanować, ani njedosaha ryzy chorobne pady wurunać. Dotal su sej zwjazki wučerjow podarmo žadali, personalnu zastupowansku rezerwu na wosom procentow zwyšić.

Přihłosowanje a kritika k nowemu koaliciskemu zrěčenju w Sakskej

Drježdźany (dpa/SN). Młoda unija Sakskeje widźi Zelenych a SPD při zhromadnym knježenju we wosebitej zamołwitosći. Wjetšina wobydlerjow je byrgarsce woliła a nic Zelenych a čerwjenych, zwěsća dorostowa organizacija CDU we wčerawšej zdźělence. „Wočakuju wot wobeju stronow a jeju přichodnych statnych ministrow, zo so z respektom a ponižnosću do dźěła dadźa a zo wotpowěduja dowěrje, kotruž su jim druzy spožčili. Njetrjebamy žane ideologiske eksperimenty!“, pisa předsyda Młodeje unije Florian Oest. Zeleni a SPD měli so wot hesła ministerskeho­ prezidenta Michaela Kretsch­mera (CDU) wodźić dać: „Najprjedy kraj, potom strona!“ Zdobom Oest koaliciske zrěčenje „w cyłkownym napohledźe“ zasadnje wita.

Wčera mějach rozmołwu ze Serbom, kiž je mi wo swojich dožiwjenjach ze zbrašenymi ludźimi powědał. Cyle samozrozumliwje wón wopřijeće wužiwaše. Tak wobkrući zdobom moje nazhonjenja, zo čuje so tón abo tamny potrjecheny sam jako „zbrašeny“ w zwisku z „čłowjekom“ prawje pomjenowany. Wužiwa pak so jeničce słowo „zbrašeny“, to potrjechenych rani. Tuž maja mnozy słowo handicap za přihódniše. Tele słowo pak ma swoje korjenje we „wubědźowanju“. Njeje tuž lěpje wužiwać wot potrjechenych přiwzate wopřijeće? Słowo handicap bu prěni króć 1653 za zwuraznjenje sadźenja w loteriji wužiwane. Lěta 1754 jewješe so w konjacym wubědźowanju a 1883 přeńdźe do wšědneje rěče. A wot toho časa steji wone za runo­stajenje dweju wosobow z rozdźělnym wuchadźišćom. W lěće 1915 wužiwachu je prěni króć za ćělnje zbrašene dźěći, wot 1950 tež za dorosćenych z ćežemi při wuknjenju­. Milenka Rječcyna

Někotre wudospołnjenja k přinoškej „Jeničce při přilubjenju Domowiny wostało“, wozjewjenemu w SN z 25. nowembra, podawa Zala Cyžowa, županka župy „Michał Hórnik“:

Jara sej chwalu aktiwity Eriki Maywaldoweje na polu kreatiwnych zaběrow za dźěći­ a młodostnych z Konjec a Šunowa, kotrež hižo dźesać lět dołho praktikuje. Je to jedyn z přikładnych rěčnych rumow, skićacy młodostnym přiležnosć serbsku rěč nałožować, kulturu, naše tradicije a nałožki hajić a pěstować. K přinoškej Alfonsa Handrika mam hišće někotre trěbne přispomnjenja a dodawki.

Moskwa (ČŽ/K/SN). Ruska poněčim wote­mrěwa. Hižo štwórte lěto zasobu je tam wjele wjace ludźi zemrěło, hač dźěći na swět přišło. Lětsa budźe diferenca wjetša hač 200 000. „Ruska populacija katastrofalnje woteběra“, cituje čěski dźenik Mladá fronta dnes naměstnicu premiera Tatjanu Golikowu. Kónc lěta změje Ruska po trochowanju domoródnych statistikarjow njecyłych 147 milionow wobydlerjow. Do ličby su tež 12,3 miliony wobydlerjow połkupy Krim zapřijate. Po wobličenjach UNO móhła ludnosć Ruskeje hač do kónca lětstotka pod 100 milionow spadnyć, niskeje kwoty porodnosće a nic naposledk njepřestajneho wotchada mnohich Rusow dla.

Budyske zjednoćenstwo pjekarjow je wčera zaso wosuški posudźowało. W Budyskej Powołanskej akademiji woptawachu 21 tajkich­ wot 13 pjekarjow. Michael Isensee (srjedźa) je z dalšimi pjekarjemi z regiona wosuški posudźował. Pruwowarjo móžachu wšitkim dobru kwalitu wobswědčić. Hižo předwčerawšim běchu tajke pječwa w Kamjencu posudźowali. Tam su so z Brězanec,­ Zahrodnikec­ a Šlapec pjekarnju tež třo serbscy pječerjo wosuškow wuspěšnje wobdźělili. Foto: SN/Hanka Šěnec

Budyšin (UM/SN). Inwestoraj Jörg Drews a Gerald Lucas staj wčera dopołdnja Budyskemu­ krajnemu radźe Michaelej Harigej (CDU) symboliski kluč Budyskeho dwórnišća přepodałoj. Tak móže nětko wulki dźěl zarjadnistwa wokrjesa do twarjenja na tradicije bohateho domu, přećahnyć. Cyłkownje 220 sobudźěłaćerjow, předewšěm socialneho a młodźinskeho zarjada kaž tež zarjada za wustajowanje jězbnych dowolnosćow, w přichodnych tydźenjach do swojich nowych běrowow zaćehnje – dohromady je jich 110 stwow. K tomu přińdu wjacore rumnosće za wuradźowanja a techniku.

Zwjeseleny z noweho wobliča dwórnišća a z kwalitnje dobreho dźěła krajny rada­ Michael Harig zwurazni: „W nje­cyłymaj lětomaj bu jedne z najwažnišich twarjenjow města Budyšina we wo­prawdźitym zmysle słowa wuchowane.“ To rjekny krajny rada hladajo na staw dwórnišća do zahajenja twarskich dźěłow.

Nalěto 2014 běchu Budysku dwórni­šćowu halu za zjawnosć zawrěli, po tym zo bě hižo wobmjetk z wjercha padał. Nětko­ postajeja jeje wobraz škleńčane galerije, skrónowane ze škleńčanej kuplu, přez kotruž so do běrowow dó­stanješ.

Načolnistwo Wojerowskeho zarjadnistwa a wobory womłodźene

Wojerecy (AK/SN). Wyši měšćanosta Wojerec Stefan Skora (CDU) k přichodnym wólbam wyšeho měšćanosty wjace njenastupi. Po dwěmaj wólbnymaj periodomaj so jeho čas w zastojnstwje hłowy Wojerec 31. oktobra 2020 skónči. To připowědźi Skora sam na spočatku zašłeho wuradźowanja měšćanskeje rady dźens tydźenja. „Wojerecy trjebaja młodeho rozsudźerja. Wo tym sym přeswědčeny“, rjekny 59lětny katolik. Jeho naslědnik ma dołhodobnje, bjez časoweho ćišća a zmužiće wužadanjam strukturneje změny a digitalizacije napřećo stupić. Wón ma ćežki proces ze stron města nawjedować. Hladajo na swoju starobu a dołhodobnu strukturnu změnu kaž tež kónc brunicy hač do lěta 2038, tak Stefan Skora zwu­razni, je so wón takle rozsudźił.

Wojerowske Towarstwo za pěstowanje regionalneje kultury srjedźneje Łužicy je njedawno na hłownej zhromadźiznje w Nowej Łuce swoju dźěławosć minjenych měsacow bilancowało. Tak zhladowaše předsyda Werner Bejma mjez druhim na wuspěšne 28. jutrowne wiki we Wojerowskej Łužiskej hali z dobrymi kulturnymi poskitkami.

Zwjeselił je čłonow towarstwa wuslědk wot Załožby za serbski lud podpěraneho projekta „Módroćišć za šórcuchi Wojerowskeje drasty“. Runje w lěće připóznaća módroćišća jako kulturne herbstwo bě so kulturnemu towarstwu po­radźiło rjemjeslnika za dosć kompli­kowany a lětdźesatki zabyty módroćišć zahorić, zo je so do dźěła dał. We wusahowacej kwaliće zhotowi wón dwubarbny ćišć na woběmaj bokomaj płatu. Dotal njeje znate, zo štó druhi w Němskej tajki wosebity ćišć poskića. Do toho pak dyrbjachu modele za ćišć w Połčnicy zhotowić dać, a to w dobrej kwaliće z třoch wšelakich drjewow.