Z wudaća: štwórtk, 09 januara 2020

Kijew/Teheran (dpa/SN). Po znjezboženju ukrainskeho pasažěrskeho lětadła w Iranje z wjace hač 170 smjertnymi woporami pytaja dale za přičinu. Po informacijach ukrainskeho prezidenta Wolodimira Zelenskeho chcychu specialisća z Kijewa hišće dźensa k městnu njezboža lećeć, zo bychu při identifikaciji pasažěrow Boeing 737 pytali a ćěła Ukrainjanow do jich domizny přewjezli. Na wukaz prezidenta Zelenskeho je ukrainske statne rěčnistwo přepytowanja katastrofy zahajiło.

Mašina předewzaća Ukraine International Airlines bě wčera krótko po wotlěće z iranskeje stolicy Teherana z 2 400 metrow wysokosće na polo njedaloko lětanišća zrazyła. Wona bě po puću do ukrainskeje stolicy Kijewa. Nichtó ze 176 ludźi w lětadle njeje zražku přežiwił. Spočatne informacije, zo běchu mjez nimi tež třo němscy staćenjo, njejsu so wobkrućili.

Iranscy fachowcy tukaja na techniski defekt jako přičinu njezboža. Pječa bě so mašina w powětře zapaliła. Tuchwilu wuhódnoćeja wobaj zapisnikaj.

Klimje škodźace emisije na najnišim stawje po załoženju Braniborskeje

Choćebuz (dpa/SN). Wustork klimje škodźaceho wuhlikoweho dioksyda je w Braniborskej na najnišim stawje wot załoženja zwjazkoweho kraja, kaž tamniši wobswětowy zarjad informuje. Z emisiju něhdźe 53,5 milionow tonow wuhlikoweho dioksyda je kraj loni wo 39 procentow mjenje płuna do atmosfery wustorkował hač w lěće 1990. Niski staw je po zdźělenju Podstupimskeho ministerstwa předewšěm sćěh zawrjenja dweju blokow Janšojskeje milinarnje. Brunicowa milinarnja w Janšojcach je třeća najwjetša milinarnja Němskeje.

Janšojskej blokaj ze stajnje 500 megawattami wukonliwosće běchu 1. oktobra 2018 respektiwnje 30. septembra 2019 wotpinyli. Wonej matej přichodne štyri lěta jako wěstotna rezerwa słužić, zo njeby k njedostatkam při zastaranju z mi­linu dóšło. Potom chcedźa blokaj do­społnje wotpinyć. Energijowy koncern LEAG budźe wot zwjazkoweho knježerstwa wotpowědnje wotrunany.

Loni bě mi něchtó na Choćebuskim filmowym festiwalu lětak do ruki stłóčił. Hesło „Wjesne kino prosće činić“ klinčeše w prěnim wokomiku zajimawe, nic pak kaž něšto­ swět spowalace. Kelko potenciala pak za tym tči, sej hakle wuwědomich, jako je mi wčera koordinator Jens-Hagen Schwadt mały dohlad do kinoweho systema a do interneje datoweje banki projekta zmóžnił. Tak funguja wšitke wobdźělene hrajnišća takrjec hromadźe jako jedne programowe kino, a jako tajke móža wone postajeć, što chcedźa měć. Na přikład stara so Schwadt tež wo to, zapřijeć produkcije z mjezynarodneho filmoweho festiwala za dźěći a młodostnych „Šibałc“, kotrež poprawom žanoho wupožčowarja nimaja a tohodla tež zjawnosć njedocpěwaja. Wězo, dotal je poskitk filmow ni-male stoprocentnje němskorěčny. To pak chce Schwadt nětko změnić a tohorunja serbske při­wzać – dyrbimy je jenož hišće pro­du­ko­wać! Cordula Ratajczakowa

Praha (ČŽ/K/SN). Towarstwo Milion chvilek pro demokracii připowědźa nowu žołmu protestow, kotruž mjenuje „stafetu za demokratiju“. Wot kónca februara před­widźi wone we wšěch 13 wobwodnych stolicach a naposledk w Praze přewjesć protestne diskusijne akcije, tydźeń po tydźenju stajnje něhdźe druhdźe.

Z wotmyslenymi diskusijemi maja so wažne problemy – tež lokalneho razu – wobswětlić. A dźiwajo na to, zo so po měnjenju­ mjenowaneho towarstwa konflikt zajimow ministerskeho prezidenta Andreja­ Babiša skerje pohłubša, wostanje žadanje za jeho­ wotstupom dale na dnjowym porjedźe.­

Hač do junija lěta 2021 chce Milion chwilow tajku towaršnostnu atmosferu docpěć, zo demokratiske strony parlamentne wólby dobudu, zwurazni na nowinarskej konferency předsyda towarstwa Mikuláš Minař. W tym zwisku wón rjekny, „hač do toho přejězdźimy cyłu republiku prěki a podłu. Hišće bóle hač wo rezignaciju Andreja Babiša póńdźe nam wo přichod našeho kraja po Babišu.“ Loni bě wone towarstwo w Praze dwě najwjetšej demonstraciji po nowembru 1989 organizowało, a na kóždej z njeju zhromadźi so něhdźe 250 000 ludźi.

Berlin/Canberra (dpa/SN). Zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier je potrjechenym katastrofalnych lěsnych wohenjow w Awstralskej swoje sobučuće posrědkował. „Žarujemy ze wšěmi Awstralčanami wo wopory tuteje katastrofy“, rjekny najwyši reprezentant Němskeje wčera w Berlinje.

Hoberske škody w městach a na wsach kaž tež zničenje přirody a zwěrjatow Steinmeier runje tak wobžaruje. Wón wuzběhny w tym zwisku zhromadnosć ludźi a njesebične zasadźenje pomocnikow na městnje. „Bych so wjeselił, móhła-li tež Němska něšto přinošować, zo so kónčiny zaso zhrabaja“

Při wohenjach w Awstralskej je dotal 26 ludźi žiwjenje přisadźiło, miliony zwěrjatow su zahinyli. Wot spočatka wohenjow je so tam něhdźe 110 000 kwadratnych kilometrow kraja wotpaliło. To wotpowěduje něhdźe wulkosći Bayerskeje a Badensko-Württembergskeje hromadźe. Tež britiski naslědnik tróna, 71lětny princ Charles, je ludźom w potrjechenych kónčinach swoje hłuboke sobužarowanje wuprajił, rěčo wo „njesměrnje ćežkim času“.

Z poselstwom „Jednać a njewahać“ je so město Choćebuz do noweho lěta dało. ­Měšćanostka Marietta Tzschoppe je wčera wjace hač tysac wosobinow politiki, předewzaćow a wobydlerstwa kaž tež kulturnikow, zastupnikow medijow a sporta do měšćanskeje­ hale powitała. Po dobrej tradiciji su so někotři z nich do čestneje chroniki zapisali. Přeprošena bě tež zamołwita města za serbske naležnosće Anna Kosacojc-Kozelowa (hlej wobraz). Přichwatał je tohorunja społnomócnjeny zwjazkoweho knježerstwa za wuchodne kraje Christian Hirte (CDU). Foto: Michael Helbig

Tež druhe předstajenje hudźbno-literarneho wječora z dźiwadźelnicu Gabrielu Mariju Šmajdźinej (na foće) wčera w Budyskej Röhrscheidtowej bašće bě wupředate. We wobłuku rjadu „Zynki a linki“ recitowaše Šmajdźina lyriku Marje Krawce. Wo hudźbne wobrubjenje postarachu so wospjet Helfried Knopsmeier, Marzena Wysocka a Mira Walerych-Szary. Foto: SN/Hanka Šěnec

Lěto 2019 bě za Wojerowski klinikum łužiskeje jězoriny přewšo wuspěšne. Nimo­ hojenja pacientow jako najwažniši nadawk móžachu chorowni tež wšelake­ certifikaty wobkrućić.

Wojerecy (SN/mwe). Loni je so we Wojerowskej chorowni 615 dźěći narodźiło. Mjez nowonarodźenymi běchu wjacore dwójniki. Přirunujo z lětom do toho je tam 43 holcow a hólcow wjace na swět přišło. Tuchwilu maja w klinice 440 łoži za pacientow, wo chorych stara so ně­hdźe tysac přistajenych, a zaměstnjenych je tam 14 medicinskich klinikow a fachowych wotdźělow. Personalej přisłušeja tež serbscy lěkarjo a chorobne sotry a dalši hladarjo, kotřiž so ze serbskimi pacientami rady w swojej maćeršćinje rozmołwjeja.

Prawidłownje su w foyeru wšelake wustajeńcy tež za měšćanow a dalšich zajimcow přistupne. Hižo pjaty króć je k hodam profijowy kopar Tony Jantsch­ke, kiž z Wojerec pochadźa a tučasnje w mustwje Borussija Mönchengladbach hraje, dźěćacu staciju kliniki wopytał. Tajke a podobne překwapjenki hojenju tyja a wuprudźeja wjeselo.

Za wjac zelenje a za lěpše nadróžne wobswětlenje

Trjebin (AK/SN). Gmejna Trjebin chce pawšalu Swobodneho stata Sakskeje za skrućenje­ wjesnych kónčin dale zaměrnje zasadźeć. K tomu je so gmejnska rada na swojim wčerawšim prěnim wuradźowanju­ lěta 2020 w Trjebinje wuznała. Jednohłósnje gremij wobzamkny, něhdźe 1 500 eurow za narunanske sadźenje lipow při wjesnym puću do směra na wotbóčku k Žorawjacemu pućej­ nałožić. Dotal njepřetrjebane srědki ze zańdźeneju dweju lět we wobjimje 40 000 eurow přenjese gmejna do lěta 2020. Z cyłkownej sumu móže wona za ponowjenje­ na­dróžneho wobswět­lenja trěbne financne srědki zawěsćić.

Dźěła na Budyskim kinje zaměrnje postupuja. Předwčerawšim su Benjamin Rönsch a jeho kolegojo z Ludwigsdorfskeho zawoda Woclotwar Weiner wobnowjene logo na fasadźe filmoweho dźiwadła připrawili. Wonkowne twarske naprawy na imobiliji su tuž wotzamknjene. Znutřka filmoweho palasta su z modernizaciju žurlow 4 a 5 kaž tež z wotewrjenjom přetworjeneju žurlow 6 a 7 krótko do hód jednu z wjacorych etapow přetwara a ponowjenja zakónčili. Nowej žurli matej kóžda swójski design. Wšako je filmowej skupinje Kieft & Kieft jako mějićelce Budyskeho domu kino wjace hódne hač jenož filmy pokazować. Přiwšěm pře- a wutwar hišće zakónčeny njeje. Tuchwilu wěnuja so modernizaciji žurlow 1 a 2. Foto: Carmen Schumann