Z wudaća: štwórtk, 20 februara 2020

Brüssel (dpa/SN). Statni a knježerstwowi šefojo Europskeje unije započachu dźensa wo hoberskim etaće EU w Brüsselu wuradźować. Zwoprědka bě wotwidźeć, zo njebudu jednanja jednore, dokelž su předstawy zwjazkoweje kanclerki Angele Merkel (CDU) a jeje kolegow jara rozdźělne. Merkel wěšćeše „jara krute a wobćežne jednanja“. Konkretnje dźe wo financny ramik za lěta 2021 do 2027. Tam hladajo na cyłkowny wobjim budgeta a na nowe politiske ćežišća z tym liča, zo budu w Brüsselu zasadnje nowe wuhibki stajene. Wustupa Wulkeje Britaniskeje z EU dla pobrachuje w nowym etaće hač do 75 miliardow eurow. Cyłkowny etat Europskeje unije wučinja dobry bilion eurow.

Berlin (dpa/SN). W debaće wo nowe na­wod­nistwo CDU wočakuje požadar Norbert Röttgen spěšne rozrisanje. „Bych­my dyrbjeli wurjadny stronski zjězd hišće do lětnjeje přestawki zwołać, najpozdźišo w juniju, radšo w meji“, rjekny wonkowny politikar a bywši zwjazkowy minister za wobswět nowinarjam. Zdobom wospjetowaše wón swoje žadanje, zo měli so čłonojo CDU woprašeć. „Sym stajnje za woprašowanje čłonow był a sym to tež dźensa. To je móžno, bjeztoho zo so naležnosć do dołhosće ćehnje.“ Röttgen w tym zwisku potwjerdźi, zo měł předsyda CDU zdobom kanclerski kandidat strony być.

Woprašowanje čłonow nastupajo předsydstwo CDU móhło k napjatosćam w stronje wjesć. Wodźacy čłonojo chcyli rozrisanje prašenja „w mustwje“. Röttgen widźi to skeptisce, ćim bóle, dokelž njeje jasne, kak měło tajke teamowe rozrisanje wupadać. Jenož Norbert Röttgen je swoju kandidaturu oficialnje připo­wě­dźił. Friedrich Merz, Armin Laschet a Jens Spahn njejsu so dotal jasnje wuprajili.

Braniborske knježerstwo chce koordinatorow zasadźić

Podstupim (dpa/SN). Braniborske knježerstwo chce z pjeć koordinatorami a dalšimi sobudźěłaćerjemi na městnje regiony w kraju sylnić. Wažne projekty w městach a gmejnach chcedźa sej woni wuzwolić a partnerow mjez sobu zwjazać, praji nawodnica statneje kenclije Kathrin Schneider w Podstupimje. Schneider je krajnemu knježerstwu wotpowědny koncept předstajiła. Mjez druhim dźe wo projekty we wobłukach mobility, bydlenja, socialneje in­fra­struktu­ry a škita klimy. Tež strukturnu změnu we Łužicy w zwisku ze skónčenjom zmilinjenja brunicy chcedźa aktiwnje pod­pěrać a pohonjeć.

Za to pjeć tak mjenowanych pla­nowanskich zjednoćenstwow Habolski kraj-Fläming, Łužica-Błóta, Kraj nad Wó­dru­-Sprjewja, Prignitz-Hornja Habola a Uckermark-Barnim zarjaduja. „Wone sahaja kaž kuski torty wot krajneje mjezy­ k Berlinej po wšěm kraju hač k wonkownym mjezam Braniborskeje“, Kathrin Schneider rozłožuje. Tak maja wšu Bra­niborsku na wobzoru za „strukturnu politiku z jedneje ruki“.

Sakska ma nowe kredo: „Technika sćěhuje pedagogiku.“ Tak znajmjeńša zwurazni to sakski statny sekretar za kultus Herbert Wolff, kiž přepoda njedawno městu Wojerecam jako šulskemu nošerjej šek w hódnoće 1,5 milionow eurow. Wón nima přiwjazanje na WLAN abo tablet za srědk, zo so šuler awtomatisce mudriši stanje abo zo so tak wučba polěpši. Ministerstwo je wjace hač sto fachowych planow za sylnjenje kubłanja na polu medijow zdźěłało. W nich su wobsahowe temy digitalneho kubłanja narěčane. Zdobom wučerjow intensiwnje dale kubłaja. Hdyž tomu tak je, potom so dźiwam, zo njeje we Wojerecach dotal jasne, za čo maja so spěchowanske srědki na šulach we wobsahowym dźěle zasadźić. Ja wšak bych ideje měła: Kak wěstosć šulerjow při dźěle w interneće zaručić? abo: Kak jich zahorić, pro­gramy w serbskej rěči wuwiwać? Wuhotować šule z techniku je jenož jedna stronka medalje. Milenka Rječcyna

Waršawa (dpa/SN). Protestujo přećiwo wuhlu z Ruskeje su pólscy hórnicy kolije železnicy blokowali. „Tule přijědźe ze železnicu ruske wuhlo, kotrež nam dźěłowe městna a prawo na zwyšenje mzdow bjerje“, rjekny předsyda dźěłarnistwa Serpień­ 80 Bogusław Ziętek powěsćerni PAP. Nasypy wuhla pólskich podkopkow su połne, wón wuzběhny. Najebać to běchu­ dotal wšitke namołwy hórnikow na pólske knježerstwo podarmotne, import wuhla z wuchoda přetorhnyć.

Hórnicy su mjeztym za 28. februar centralnu demonstraciju we Waršawje připowědźili, zo bychu swoje žadanja za zwy­šenjom mzdow wo dwanaće procentow a za skónčenjom importa wuhla potwjerdźili. Pólska produkuje nimale 80 procentow swojeje miliny z wuhla.

Po informacijach za hórnistwo za­mołwiteho pokładoweho ministerstwa we Waršawje je kraj loni 16,7 milionow tonow kamjentneho wuhla dowožował, z toho 10,8 mio. tonow z Ruskeje. Pólske wuhlowe jamy produkowachu po samsnych žórłach runočasnje 61,6 mio. tonow kamjentneho wuhla, štož pak za zastaranje kraja njedosaha.

Regina Šołćina z Konjec wupraja so k móžnemu njepřiwzaću wjacorych dźěći do přichodneho 5. lětnika na Ralbičanskej Serbskej wyšej šuli:

Před wjace hač dwaceći lětami stejachu starši, dźědojo a wowki tři tydźenje kóžde­ ranje na Chróšćanskim šulskim dworje, zo bychu protestowali a wojowali wo zachowanje tamnišeje srjedź­neje šule, su pak podleželi. Diktatura „wothorjeka“ jednaše – a to rigoroznje – na škodu dźěći a staršich. Tónle 5. lětnik přewodźachmy na to w dołhim awto­wym korsu do Ralbičanskeje šule. Jimacy to wobraz – z wulkej serbskej chorhoju w prěnim awće –, kotryž dźensa hišće­ staršich namołwja: Wojujće wo swoje dźěći! Móc a prawo ležitej we wašich rukach. Stawizny so stajnje zaso wospjetuja, a to hustodosć na njedobro. Tež zamołwitosć budźe jónu wot was žadana. Wočiwidnje jedyn politiski režim wot předchadźaceho wuknje. Štož nacionalsocialisća a tež NDR njeběchu zdokonjeli, zo tehdy ludej „pranc tyknychu“, to spytaja knježacy nětko z diktatoriskej asimilaciju zwoprawdźić a dokónčić. Měnjene su naše serbske dźěći!

Hižo 20 lět wuhotuje Dieter Wersch wóz Kulowskeho dźěćaceho princowskeho pora za róžowopóndźelny ćah. Dokelž wón lětsa 70. narodniny swjeći, je to nětko posledni raz, zo je tónle nadawk přewzał, a tak jón do młódšich rukow přepoda. ­Za jeho ­angažement dźakuja so jemu tule princ Józef, princesna Merle kaž tež dwórski maršal a pažej. Foto: Ute Große

Knižna premjera wosebiteho razu wot­mě­ so minjeny kónc tydźenja w Delnim Wujězdźe. Wjace hač 130 wopytowarjow chcyše tam njewšědny podawk sobu­ dožiwić.

Delni Wujězd (JoS/SN). Tajke něšto Delnjowujězdźanska čitanska zyma w 20 lětach swojeho wobstaća hišće dožiwiła njeje. Na połnje wobsadźenej žurli hosćenca „Tři lipy“ nastajene stólcy nje­dosahachu. Burkhard Unterdörfer, syn legendarneho Delnjowujězdźanskeho haj­nika a pisarja Gottfrieda Unterdörfera, předstaji dotal njewozjewjeny manuskript swojeho 1992 zemrěteho nana. Wobsahowje wjedźe „Lěto hajnika“ či­tarja do druheje połojcy 1980tych lět a dawa­ dohlad do tehdyšeho wšědneho dnja ludźi wo­srjedź hornjołužiskeje hole a hatow. Dotal stej dwě knize Gottfrieda Un­ter­dörfera po jeho smjerći w nakład­ni­stwje Lusatia wušłej. Najnowšu je Kins­porske nakładnistwo Via Regia wudało.

Zakładna šula Rakecy dóstanje nowe garderobowe kamory

Rakecy (aha/SN). Němsce a serbsce wi­taše Rakečanski wjesnjanosta Swen Nowotny (CDU) čłonow tamnišeje gmejnskeje rady a dalšich hosći na wčerawše wuradźowanje parlamenta. Jednohłósnje radźićeljo wobzamknychu, zo wudadźa za twar garderobow w tamnišej zakładnej šuli 63 000 eurow. Garderobowe kamory za šulerjow su tuchwilu w dwěmaj rjadowniskimaj rumnosćomaj. Je pak wotwidźomne, zo budźetej rumnosći přiběraceje ličby šulerjow dla za wuwučowanje trěbnej. Tohodla su přetwarjenski plan zdźěłali, wobkedźbujo wohnjoškitne žadanja. Hłowny zachod za šulerjow budźe wot noweho šulskeho lěta přez pincu, hdźež změja woni na woběmaj bokomaj chódby 152 garderobowych kamorow. Za to trěbne wudawki zarunaja z pawšalneho spěchowanja Swobodneho stata Sakskeje.

Z brónju do kocora třělili

Brěmjo. Najskerje 8. abo 9. februara su njeznaći w Brěmjenju (Brehmen) pola Wulkeje Dubrawy do kocora třělili. Sku­ćićel wužiwaše za to dotal njeznatu bróń. Kaž skótny lěkar wobkrući, je lědma móžno, zo bě so kocor sam zranił. Medicinar móžeše ranu zastarać a štyrino­hačej pomhać. Přiwšěm wobsteji podhlad, zo je so skućićel přećiwo zakonjej wo škiće zwěrjatow přešoł. Tohodla proša nětko wobydlerjow wo pomoc. Štóž móže pokiwy wo njeskutku abo skući­ćelu podać, njech to policiji přizjewi.