Z wudaća: pjatk, 21 februara 2020

Bianka Šeferowa

Hladajo na hospodarske wuwiće we Łu­žicy su wužadanja dźeń a wjetše. Tak bě minjene lěto rěč wo strukturnej změnje, dokelž ma so zmilinjenje brunicy zakónčić. Łužiska energija a milinarnje (LEAG) je jedyn z wažnych dźěłodawarjow w regionje a płaći mjez přistajenymi jako zamoł­wite předewzaće, hdźež zdobom dobru a wěstu mzdu dóstawaja. Tež Zhorjel­ske a Budyske stejnišćo koncerna Bombardier stej spušćomnej partneraj a matej mjez ludźimi dobre mjeno. Železniska sparta je w regionje z tradiciju. Zas a zaso pak překwapja kanadiski koncern ze špatnymi powěsćemi. Tak dźěše hakle njedawno wo to, sta dźěłowych městnow šmórnyć. Wulkeho ćišća sakskeho knježerstwa, dźěłarnistwa IG metal a sobudźěłaćerjow su to we wulkej měrje cofnyli. Wšitko wupadaše za tym, zo matej łužiskej stejnišći tola přichod. Wšako su hakle w decembru Budyski testowy center wotewrěli.

Předsyda Domowiny Dawid Statnik­ pomina sej na Mjezynarodnym dnju maćeršćiny sylniši hłós za serbšćinu w zjawnosći.

Budyšin (SN/JaW). Serbšćina trjeba wjac rěčnych rumow. To žada sej předsyda Domowiny Dawid Statnik składnostnje dźensnišeho Mjezynarodneho dnja maćeršćiny. „Naša maćeršćina je časćišo za ku­chinskim blidom słyšeć hač na dróze“, předsyda Domowiny wobžaruje.

Kaž wón informuje, pak wobkedź­buje zdźěla změnu na dobro mjeńšinowych rěčow a tak tohorunja serbšćiny. „Bě-li prjedy husćišo w zjawnosći prowokantny a skerje njepřećelny přikaz ‚Tu němsce rěčimy!‘ słyšeć, dźensa tež mnozy, kotřiž serbšćinu njewobknježa, praja: ‚Rjenje, zo mjez sobu serbujeće.‘“ To ma předsyda Domowiny za pozitiwne wuwiće. „Tuchwilna kampanja sakskeho knježerstwa za serbsku rěč ‚Sorbisch? Na klar.‘ kaž tež impulsy z braniborskeje krajneje politiki za runohódnosć našeje maćeršćiny to zesylnjeja. Tohodla Domowina jako třěšny zwjazk Serbow prócowanja swobodneho stata wot wšeho spočatka podpěruje.“

Wurjadne posedźenje Budyskeho wo­krjesneho sejmika ke Kamjenskej halowej kupjeli wotmě so wčera na namjet frakcije AfD. Wona nochcyše žadyn čas brojić, zo móhło zarjadnistwo přihoty za nowotwar kupjele nowowusměrjene dale wjesć. Frakcije Lěwicy, SPD a Zelenych pak su z mjeńšinowym namjetom po § 5, wotrězku 2, sadźe 2 hłownych wustawkow Budyskeho wokrjesa docpě­li, zo bu naćisk wobzamknjenja AfD techniskemu wuběrkej dale daty.

Budyšin (SN/at). W swojich oranžojtych jakach su čłonojo Kamjenskeje wodo­weje straže na městnach za hosći napad­nyli. Woni pak běchu wo přeběhu posedźenja wo­krjesneho sejmika přesłapjeni. „Smy sem přišli, zo bychmy nadrobnišo wo projekće zhonili. Wšako dźe wo naše dźěłowe městna“, bě wot nich słyšeć. Loni­ w rozmołwje běchu ze zastupjerjemi krajnoradneho zarjada swoje žadanja za nowu kupjel zwuraznili. Što pak z toho budźe? „Transparenca to žana njeje“, wodowi stražnicy wobžarowachu.

Na Budyskej Sukelnskej 13 ma předsyda wokrjesneho zwjazka Budyšin Zwjazk 90/Zeleni Jens Bitzka tuchwilu ruce połnej dźěła. Po spušćenju stareho Zeleneho wobchoda zapósłanče Sakskeho krajneho sejma Franziski Schubert při tachantskej cyrkwi nastawa tuchwilu nowy běrow zapósłancow Valentina Lippmanna a Lucie Hammecke. Nowe rumnosće su dwójce tak wulke kaž stare a skića lěpše wumě­njenja za zarjadowanja. W běhu měrca regionalny wobydlerski běrow oficialnje wote­wru, w meji chce tam nowy zapósłanc Zelenych dr. Daniel Gerber prěni přednošować. Běrowowy nawoda wostanje Jens Bitzka. Foto: SN/Hanka Šěnec

Drježdźany (SN). Serbski sejm je prěnje lěto skutkowanja „prěnjeho swobodnje woleneho zastupnistwa Serbow“ pozitiwnje bilancował. Kaž w zdźělence sejma rěka, su „žadanja parlamenta z wobstatkom loni wujednaneho koali­ciskeho zrěčenja sakskeho knježerstwa“. To nastupa mjez druhim „poskitk dia­loga, rozšěrić samopostajenje serbskeho ludu, připóznać serbšćinu jako druhu cuzu­ rěč, zmóžnić kubłanje na maćernorěčnym niwowje a Serbow naležnje do strukturneje změny zapřijeć.“

Dale zapósłancy wčera w rumnosćach krajneje nowinarskeje konferency Sakskeho krajneho sejma podšmórnychu, zo „běchu rozmołwy z Domowinu hla­dajo na wuzwolenje čłonow serbskeje ra­dy­ wuspěšne“. Nimo toho je sejm zwjazkowe knježerstwo namołwjał, na runinje UNO „wujednanu normu zakładnych prawow narodnych mjeńšin ILO 169 hišće w aktualnej legislaturje ratifikować“. Mjeńšinowy sekretariat w Berlinje je tele žadanje wobkrućił. Sejmikar dr. Měrćin Krawc wuzběhny, zo je „kulturna a kubłanska awtonomija lěpša hač tuchwilne derje měnjene cuzopostajenje“.

Berlin (dpa/SN). Z protestom běchu wobswětoškitarjo docpěli, zo njesmě Tesla za planowanu fabriku nachwilnje žane štomy pušćeć. Wyše zarjadniske sudnistwo Berlin-Braniborska pak je wčera próstwu dweju wobswětoweju zwjazkow wotpokazało, lěs zachować. Wobzam­knjenju sudnistwa njehodźi so znapřećiwić. Zwjazkaj matej postupowanje Tesle za njezakonske, dokelž twar fabriki hišće doskónčnje přizwoleny njeje. Wot dźensnišeho ranja přebywataj dwaj wobswětoškitarjej w lěsu na dotal njepostajeny čas.

Dojednanje njejasne

Brüssel (dpa/SN). Politikarjo a fachowcy 27 krajow Europskeje unije su cyłu nóc wo kompromisu nastupajo etat wuradźowali a njejsu so hač do ranja doskónčnje dojednali. Hač na tuchwilnym wosebitym wjeršku rozrisanje nańdu, njeje jasne. Wjeršk je so hižo wčera wječor z wulkimi diferencami započał. Tak njejsu sej wobdźělnicy hač donětka přezjedni, kelko, hač scyła a za čo ma EU pjenjezy wudać. Dojednać so je wosebje ćežko, dokelž hladajo na brexit britiske přinoški pobrachuja.

W Hamburgu njedźelu wola

Drježdźany (SN). W pólskim namjeznym měsće Turów chce pólski energijowy zastaraćel PGE brunicowu jamu rozšěrić, štož so tež na Saksku a Čěsku wuskutkuje. Regionalny zarjad w Liberecu je hromadźe z dźesać gmejnami a čěskej Green­­peace loni w nowembru peticiju zapodał, kotruž je wjac hač 10 000 wobydlerjow Europy podpisało. Předwčerawšim nětko peticiski wuběrk Europskeho parlamenta w Brüsselu rozsudźi, zo chce so z peticiju přećiwo rozšěrjenju brunicoweje jamy w chwatnym jednanju zaběrać. „Před pozadkom klimoweje krizy njesmědźa dowolić jamu rozšěrić a nihdy nanihdy hač do lěta 2044“, wuzběhny wobswětopolitiski rěčnik frakcije Zelenych w Sakskim krajnym sejmje Daniel Gerber.

Hanau/Berlin (dpa/SN). W mnohich němskich městach su ludźo wčera wo­pory atentata w Hanauwje wopominali. Zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier a jeho mandźelska Elke Büdenbender zetkaštaj so w Hanauskej radnicy z přiwuznymi woporow. Po tym staj zhromadnje z 5 000 ludźimi na morjenych spominałoj. „Dźensa je hodźina, w kotrejž mamy pokazać, zo towaršnosć hromadźe steji. Njedamy so zatrašić“, Steinmeier podšmórny. Po krawnym njeskutku 43lětneho Němca sej mnozy po­litikarjo wot strony AfD žadaja, přiznać, zo je sobu wina na prawicarsce motiwowanej namocy.

Pad z jědnaće mortwymi policiju dale zaběra, kotraž so mjez druhim praša, hač je něchtó wo planach atentatnika wědźał a jeho podpěrał.

Za čas dowola nad Sewjernym morjom 2012 bě tehdy 13lětna Paula blešu z powěsću do wody ćisnyła. Nětko wosom lět pozdźišo je ju wobydlerka kupy Langeoog namakała. Dźakowano socialnym medijam bu foto z powěsću 40 000 króć dale date, doniž tež Paulu z Badensko-Württembergskeje njedocpě. Kaž so wukopa, bě Paula blešu swój čas na samsnej kupje morju přepodała, hdźež bu namakana.

Miłe februarske temperatury su na tym wina, zo dźiwina w Berlinje nětko hižo wotuća. „Wjewjerčki, insekty kaž tež šupy k měrej njepřińdu“, rěka z tamnišeho wobswětoweho zarjada. Tež ptački w měsće hižo dwaj tydźenjej prjedy fifola hač hewak. Někotre samo hižo swoje hněžka přihotuja. Jeli nětko hišće raz mjerznje, móže to za dorost jara zlě wuńć. Wěste družiny zwěriny dźě su hač do měrca w zymskim sparje.

Berlin (dpa/SN). Rozhłosowy popłatk měł so po słowach komisije fachowcow wot januara 2021 wo 86 centow na 18,36 eurow měsačnje podróšić. Swoju rozprawu z poručenjom je komisija k zwěsćenju pjenježneje potrjeby rozhłosowych sćelakow (KEF) wčera w Berlinje zastupnikam zwjazkowych krajow přewostajiła. Woni maja w tej naležnosći poslednje słowo a maja doskónčnje wo wobjimje popłatka za sćelaki ARD, ZDF a Deutsch­landradio rozsudźić. Poručenje komisije je zdobom směrodajne. Dotal płaća ludźo 17,50 eurow na měsac.

Zjawnoprawniskemu rozhłosej je popłatk hłowne žórło dochodow. Tón běchu w aprylu 2015 wot 17,98 na 17,50 eurow­ znižili. Wot toho časa njejsu jón změnili. Wo wobjimje popłatka rozsudźeja prawidłownje po štyrjoch lětach. Přichodna perioda traje wot 2021 do 2024. W lěće 2018 běchu z rozhłosoweho popłatka něhdźe wosom miliardow eurow wuzbytkowali. Za loni liča z po­dobnej sumu.