Z wudaća: póndźela, 18 meje 2020

Nócny alarmowy zwuk je w sewjerorynsko-westfalskim Münsteru wjacorym ludźom spar rubił. Alarmowani wohnjowi wobornicy zwěsćichu, zo pochadźa hara wot budźaka, kotryž ležeše w kontejneru za elektrošrot. Metalowe sudobjo skutkowaše při tym kaž rezonancne ćěleso a zwuk hišće zesylni. Šwižnemu wobornikej so poradźi do wěka kontejnera zalězć a budźak ze sekeru rozbić.

Na pućowanje po sławnym, ale tuchwilu zawrjenym Awstralskim muzeju w Sydneyju poda so wčera 25lětny muž. Ze swojim handyjom je so stajnje zaso sam fotografował. Tak połoži swoju hłowu do daloko wočinjeneho nopa dinosawriera, kaž awtomatiske stražne kamery dokumentuja. Pozdźišo staji sej kłobuk, kotryž bě w garderobje namakał. Policija je muža mjeztym zajała. 190 lět stary muzej je najstarši přirodohistoriski muzej swěta.

Mnozy skedźbnjeja na hrožacy strach, zo su demonstracije přećiwo naprawam koronakrizy dla dźeń a bóle wot prawicarjow dominowane. Woni spytaja, kritiski potencial přećiwo knježerstwu za swoje „rewolucionarne“ cile znjewužiwać. Dyrbiš pak zwěsćić, zo zetkawaja so na tychle demonstracijach ludźo z cyłeho politiskeho spektruma, wot lěweje hač do praweje flanki – byrnjež z rozdźělnej motiwaciju. Wšitcy pak naprawy do prašenja stajeja. Wšako wone zakładne prawa ranja. Zo njeje strowota wjetša hódnota hač swoboda, na to je spisowaćelka, juristka a čłonka SPD Juli Zeh hižo před dźesać lětami w romanje „Corpus Delicti“ pokazała a dźensniši konflikt tehdy hižo tematizowała. Raznje – zdobom je čestnohamtska sudnica na Braniborskim wustawowym sudnistwje – wupraja so wona tež nětko přećiwo wottwarej zakładnych prawow. Tajka diskusija njeje w demokratiji jenož dowolena, ale trěbna. Cordula Ratajczakowa

Choćebuz (dpa/SN). Dźe wo sta kilogramow marihuany: Z předčitanjom wobskóržby je so minjeny pjatk w Choćebuzu proces přećiwo pozdatnej cwólbje wikowarjow drogow z Braniborskeje a Berlina zahajił. Jedna žona a štyrjo mužojo dyrbja so před krajnym sudnistwom zamołwić. Woni su wobskorženi, dokelž su zhromadnje we wulkim stilu z drogami wikowali. W lětomaj 2018 a 2019 běchu marihuanu w cyłkownym mnóstwje 750 kilogramow kupowali a z wopojadłom wikowali, rěčnica sudnistwa Susanne Becker zdźěli. Cyłkownje dźe wo cyłu tonu drogow, předewšěm marihuanu.

Zazběh procesa wotmě so w njewšědnej wokolinje. Směrnicow wotstawka koronapandemije dla su za zjawne sudniske jednanje jednu z wikowych halow města Choćebuza na sudnisku žurlu přetwarili. Kóždy wobskorženy ma dweju prawiznikow poboku. Tež sudnistwo, statne rěčnistwo, swědcy a přihladowarjo trjebaja dosć městna, kaž Becker rjekny. Za telko ludźi nimaja na krajnym sudnistwje kmanu rumnosć. Za proces planuja dźewjeć sudniskich terminow. Wobskorženym hrozy hač do 15 lět jastwa.

Koronawirus ma wšědny dźeń redaktorow mjeńšinowych nowin, kotrež su w Europskim zjednoćenstwje dźenikow w mjeńšinowych a regionalnych rěčach (MIDAS) zwjazane – mjez nimi tež Serbske Nowiny – w horšći. Smy so raz wobhonili, kajka tuchwilna situacija w čłonskich dźenikach MIDAS je. Dźensa rozprawjamy wo danskej nowinje w Němskej, Flensborg Avis.

Flensburg (SN/JaW). W sewjernym dźělu Němskeje Južnym Schleswigu nimaja ­telko z koronawirusom natyknjenych. „W Flensburgu z 95 000 wobydlerjemi bu dotal jeničce 33 wosobow pozitiwnje testowanych“, pisa šefredaktor danskeho dźenika w Němskej „Flensborg Avis“ Jørgen Møllekær na naprašowanje našeho wječornika a dalšich čłonskich dźenikow MIDAS.

Stróža. Wot jutřišeje wutory, 19. meje, je Stróžanski Dom tysac hatow biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty zaso přistupny. Wo tym informuje nawodnistwo rezerwata w medijowej zdźělence. Tuchwilneje koronapandemije dla pak dyrbja wopytowarjo trěbne a płaćiwe škitne naprawy dodźeržeć. „Mjez druhim je tuž najprjedy jenož stajna wustajeńca wopytowarjam přistupna“, piše sobudźěłaćerka rezerwata Christina Schmidt. „Wjeselimy so, zo směmy zaso na prašenja dokoławokoło rezerwata wotmołwjeć. Dźiwać pak maja naši hosćo na trěbny mjezsobny wotstawk znajmjeńša połdra metra, zo noša škit za hubu a nós a sej ruce desinfikuja“, rozłožuje nawoda zarjada biosferoweho rezerwata Torsten Roch. Nimo toho smě stajnje jeno dźesać wosobow naraz do domu. Najlěpje tuž je, zo so zajimcy do wopyta w zarjadni­stwje pod telefonowym čisłom 035932/ 36 560 abo z mejlku na Tausendteichehaus. přizjewja a sej termin dojednaja. Stróžanski Dom tysac hatow je wot wutory do njedźele w času wot 9 do 17 hodź. wotewrjeny.

Wobchad budźe haćeny

Bóšicy (SN/MiR). Tykanc a nopašk kofeja do ruki, to rěka kofej „to go“ – model restawranta „Kubło Bóšicy“ bě witana alternatiwa za čas korony a přikazaneho za­wrjenja hosćencow. „Dowolnosć gastro­nomam, ludźom něšto na puć sobu dać, njebě optimalny poskitk, mój pak chcychmoj swój hosćenc wotewrjeny wostajić wšěm tym, kotřiž rady sem přijědu“, rozłožuje mějićelka restawranta a přirjadowaneje pensije Kathleen Klümpel. Wot ­jutrow je sej stajnje sobotu a njedźelu wulka ličba zajimcow do Bóšic dojěła, zo bychu sej tam čerstwje pječeny tykanc popřeli. Tak staj hosćencarjej Kathleen a Reiner Klümpel na te wašnje wopytowarjow překwapiłoj. Zdobom wužiwachu woni składnosć, sej z wulkeho wuběra wobchoda na kuble twory wubrać. Jako wosebje woblubowany je so oliwowy wolij z Grjekskeje wopokazał. Tež rubiška z Indiskeje su sej ludźo rady jako dar sobu brali. Witali su poskitk tež dźěłaćerjo z Pólskeje, kotřiž tuchwilu w Budyskim wokrjesu kable za spěšny internet kładu. Woni su w pensiji přenocowali a sej hdys a hdys słódny přikusk lubić dali.

Budyšin (SN). Klaus Kanzler z Hodźija je „čestnohamtski měsaca meje“ we wo­krjesu Budyšin, kaž tudyši krajnoradny zarjad informuje. Krajny rada Michael Harig (CDU) je minjenu srjedu zhromadnje ze społnomócnjenej wokrjesa za čestne zastojnstwa Dunju Reichelt Hodźijčana za wurjadny angažement za domiznu Hodźij wuznamjenił.

„Klaus Kanzler ma wulku wutrobu za swoju domiznu Hodźij, a tak njezadźiwa, zo hižo dołho w předsydstwje Hodźijskeho domizniskeho towarstwa sobu skutkuje“, rěka w zdźělence wokrjesa. Kanzler zasadźa so za to, skutkowne stawizny gmejny zwobraznić, tradicije hajić a towarstwowe žiwjenje aktiwnje wuhotować. Mandźelska jeho při tym sylnje podpěruje. „Z tójšto entuziazmom a wulkim zasadźenjom nastachu pod jeho nawodnistwom na přikład wustajeńca we wobłuku swjedźenja k tysaclětnemu wobstaću Hodźija w meji 2006, pokazka k 450lětnemu wobstaću Hodźijskeje šule 2009 a wustajeńca k 25lětnemu wobstaću domizniskeho towarstwa lětsa w februarje“, rěka we wobkrućenju wokrjesa. Dźakowano Klausej Kanzlerej su ke kóždemu projektej tež DVD zdźěłali.

Na Halštrowskej dróze, při Krabatowym kamjenju, na kromje Miłočanskeje skały, maja nětko parkowanske městna za wosobowe awta. Njebjelčanske towarstwo ­Kamjenjak je ideju w kooperaciji z gmejnu krótkodobnje zwoprawdźiło. Při tym su wobkedźbowali, zo wutworja parkowanišćo po principje permakultury. Tak zwo­zychu tam sobudźěłaćerjo socialneho projekta, kotrehož nošer je Mjezynarodny zwjazk w Frankfurće nad Wódru z wotnožku w Kamjencu, přirodne materialije kaž zdónki a hałzy, zo móhli na nich wšelake rostliny rosć a zwěrjata so zasydlić. Foto: Feliks Haza

Z motorskim do štoma

Wojerecy. Ćežke wobchadne njezbožo sta so sobotu wječor na B 96 mjez Wojerecami a Łutami. 43lětny motorski je z dotal njeznateje přičiny w křiwicy z puća zajěł a do štoma zrazył. Spěšnje jednajo su prěni pomocnicy tomu dopomhali, zo bě nuzowy lěkar bórze na městnje. Ćežko zranjeneho motorskeho dowjezechu z helikop­terom do chorownje. Při njezbožu nasta wěcna škoda něhdźe 15 000 eurow, ­a zwjazkowa dróha bě dlěje hač hodźinu dospołnje zawrjena.

Pjany z awtom jěł a so přewalił

Bretnig. W nocy na njedźelu su hnydom pjeć woborow a to z Bretniga, Hauswaldy, Großröhrsdorfa, Kleinröhrsdorfa Ohorna, wo pomoc wołali. Mjez Bretnigom a Ohornom bě 45lětny šofer Mercedesa w njepřewidnej křiwicy dalše jězdźidło přesćahnyć spytał, je při tym kontrolu nad wodźidłom zhubił, z puća zajěł a so pře­walił. 45lětny móžeše so na to sam z awta wuswobodźić a bě jenož lochko zranjeny. Přičina njezboža bě spěšnje ­jasna. Alkoholowy test wunjese 1,92 promilow. Wěcnu ­škodu trochuje policija na wjac hač 11 000 eurow.

Nimo kopańcy je we Łužicy motocross jedna z woblubowanych sportowych družin. Osteopat a trenar Měrćin ­Špitank je před tójšto lětami moto­crossowy cyłodnjowski poskitk na Worklečanskim kubłanišću załožił. ­Tež jako terapeut sej jeho sportowče ­a sportowcy waža. Tadej Cyž-­Njebjel­čanski je so z rodźenym Zejičanom ­rozmołwjał.

Měrćinje, ty maš swójsku praksu w Budyšinje. Bě wona minjene tydźenje wote­wrjena, a móžeš prawidłownje dźěłać?

M. Špitank: Moja praksa bě a je cyły čas wotewrjena. Wězo knježeše mjez pa­cien­tami na spočatku koronawirusa dla trochu njewěstosće, ale po tym zo běchu wšitcy porjadne powučeni a informowani je so situacija normalizowała. Nětko dźěłamy prawidłownje, a to kaž wšudźe po škitnych prawidłach.

Tójšto sportowych poskitkow njeje tuchwilu móžnych. Kak wupada to pola was z motocrossowym treningom?