Z wudaća: póndźela, 12 apryla 2021

Drježdźany (dpa/SN). Po hodźiny trajacej debaće je AfD swój program za wólby zwjazkoweho sejma 26. septembra jednohłósnje wobzamknyła. Za chětro předźěłany program hłosowaše wčera w Drježdźanskej wikowej hali něhdźe 400 delegatow, sobotu bě so hišće 570 čłonow wobdźěliło. AfD, kotraž poćehnje ze žadanjom do wólbneho boja, zo měła Němska z Europskeje unije wustupić, dotal žanoho načolneho kandidata nima. Wona chce zapućowanje wukrajnych fachowcow do Němskeje raznje wobmjezować a lockdown koronawirusa dla skónčić.

Drježdźany (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) ­widźi hišće „wulku trěbnosć rozmołwow“ nastupajo planowane noworjadowanje zwjazkoweho zakonja wo škiće před infekcijemi. Tak njeměli wobmjezowanje zjawneho žiwjenja jeničce po ličbach incidency rjadować, rjekny politikar wčera w Drježdźanach. Jako přidatny faktor měli na přikład wukonitosć strowotniskeho systema wobhladować, tak mjenowany „indikator łožow“. „To je z mojeho wida nuznje trěbne wuměnjenje, zo by ludnosć trěbne škitne naprawy akceptowała.“

Zwjazkowe knježerstwo bě sobotu namjety za cyłoněmske naprawy přećiwo třećej žołmje koronainfekcijow předpołožiło. Naćisk změnow infekciskeho zakonja chcedźa nětko z frakcijemi zwjazkoweho sejma a ze zwjazkowymi krajemi wothłosować. Naćisk mjez druhim předwidźi ludźom zakazać, w nocy dom wopušćić, je-li incidenca infekcijow hódnotu sto překročiła. Wot incidency nad 200 dyrbjeli šule zaso zawrěć.

Wokrjesny sejmik wotpowědnu próstwu frakcije Lěwicy wotpokazał

Zhorjelc (AK/SN). Wokrjes Zhorjelc no­chce najprjedy raz žanych dalšich młodych ćěkancow z lěhwow w Grjekskej přiwzać. Wotpowědny namjet frakcije Lěwicy je wokrjesny sejmik na swojim minjenym posedźenju wotpokazał. Cyłkownje 17 radźićelow hłosowaše za próstwu, 40 zapósłancow bě přećiwo tomu, jědnaćo so hłosa wzdachu. „Wokrjesny sejmik připóznawa humanitarne nuzowe połoženje w lěhwach ćěkancow w Grjekskej. Wokrjes je zwólniwy, znajmjeńša 50 njepřewodźanych njepołnolětnych ćěkancow z Grjekskeje přidatnje k hižo připokazanym ćěkancam přiwzać a we wot­po­wědnych přebywanišćach wokrjesa zaměstnić“, rěkaše w próstwje Lěwicy. To by jasny humanistiski signal sejmika był, rjekny frakciski předsyda Mirko Schultze.

Předsyda bayerskeje CSU Markus Söder je „sotrowsku“ CDU do łoskoćiweho połoženja přinjesł. Čłonojo předsydstwa a prezidija CDU su runjewon nuzowani, swojemu předsydźe Arminej Laschetej w prašenju kanclerskeje kandidatury dźensa dowěru wuprajić a jemu „wulku podpěru“ k wólbam zwjazkoweho sejma w septembru přilubić. Při tym derje wědźa, zo by Söder jako kanclerski kandidat poprawom lěpše šansy měł, znajmjeńša po aktualnych ­woprašowanjach. Tež Laschetej njemóžeš połoženje, w kotrymž runje tči, zawidźeć. Najebać špatne šansy je wón wčera swoju kandidaturu připowědźił a rjekł, zo chcył předsydstwo a prezidij CDU wo „dowěru prosyć“. Tež to je wulke riziko: Dóstanje-li dowěru, dyrbi so jako kanclerski kandidat do wólbneho boja podać a z tym ličić, ­zo podleži. Potom bychu jeho dny jako ­ministerski prezident Sewjerorynsko-Westfalskeje ličene byli. W padźe njedo­wěry móže jako předsyda CDU hnydom zaso wotstupić. Marko Wjeńka

Berlin (dpa/SN). Psychoterapeuća Němskeje žadaja sej wot politiki lěpši škit ludźi­ z psychiskimi problemami koronapandemije dla. „Nimo strachow a depresijow přiběraja tež napjatosće a agresije. Často so tajke zjawy jewja, často su zakryte“, rjekny prezident komory psychoterapeutow Dietrich Munz powěsćerni dpa. „Dyrbjał-li so lockdown najebać to po­dlěšić a hišće přiwótřić, by wažne było njedźiwać jenož na hospodarske wotškódnjenje.“

Tak dyrbjeli dźěći a młodostnych, kiž maja problemy, doma wuknyć, zaměrnje pomhać. „Wučerjo po měsacy dołhim homeschoolingu derje wědźa, kajcy šulerjo su w swojich wukonach jasnje wosłabnyli.“ Za nich měli přidatne móžnosće hladanja a podpěry přez šulskich ­psychologow zarjadować, Dietrich Munz namjetuje. „Dobra ideja by była, bychu-li kraje a komuny zmóžnili studentow tež do kónca studija zasadźić. Tući móhli na přikład kmótřistwo za jedne dźěćo přewzać a z nim zaměrnje dźěłać, zo móhli ­šulerjo wučbnu maćiznu nachwatać.“ ­Runje při ćoplišim wjedrje móhli so tež wonka zetkawać.

Praha (dpa/SN). Poł lěta do wólbow parlamenta w Čěskej steji ministerski pre­zi­dent Andrej Babiš znowa po ćišćom nowych wumjetowanjow swojeje róle w socializmje do přewróta 1989 dla. Powě­sćo­wy portal Seznamzpravy.cz je minjeny pjatk pozdatnu kartajowu kartu tehdyšeje čěskosłowakskeje statneje tajneje słužby (StB) wozjewił, na kotrejž je Babiš pozdatnje jako agent zapisany. Babiš je hnydom na to kóždežkuli dźěło jako agent wotpokazał. Statna wěstota je ludźi jako agentow na kartajowych kartach wjedła, bjez toho zo bychu to wědźeli, 66lětny rjekny. Kartajowa karta nosy kołk „agent“ z kryjacym mjenom „Bureš“ a na zadnjej stronje mjeno Andrej Babiš. Karta pochadźa pječa ze słowakskeho Instituta za narodne wopomnjeće. Jako spočatk agentskeho dźěła na zakładźe „dobrowólnosće“ je lěto 1982 zapisane. Dźěłowy kruh agenta bě wonkowne wikowanje. Babiš rje­kny, zo njeje nihdy zawjazk za sobudźěło podpisał. Nimo toho tema dźensa nikoho wjace njezajimuje. W Słowakskej so rodźeny Słowak wumjetowanjam hižo wjele lět juristisce wobara. Wón přiznawa pak čłonstwo w komunistiskej stronje.

Kamjenc (dpa/SN). Prěni lockdown koronawirusa dla 2020 w Sakskej njeje wjace porodow wuskutkował. Po informacijach Kamjenskeho statistiskeho zarjada je so loni 33 400 dźěći narodźiło, 3,2 procentaj mjenje hač lěto do toho. Jeničce w Lipšćanskim wokrjesu mějachu rozrost 5,2 procentow. Negatiwny trend tež lětsa traje.

Dawid Statnik, předsyda Domowiny, wupraja so k přinoškej Klawsa Thielmanna „Koordinowane – znajmjeńša!“ (diskusija w SN ze 6. apryla 2021):

Knjez Thielmann je z wjac hač sto linkami twjerdźić spytał, zo so Domowina pozdatnje jeničce „wo kulturne aspekty w zmysle kulturneho namrěwstwa stara“. Jeho konkluzija: Tohodla ma so skupina, kotraž sebje samu „Serbski sejm“ mjenuje, wo politiske zastupnistwo Serbow starać. W aktualnej protyčce Domowiny namakaš jenož w běžnym měsacu wjac hač dźesać ryzy politiskich terminow: na přikład rozmołwy ze zapósłancami CDU, Zelenych, Lěwicy, wuradźowanje ze sakskim statnym ministrom za regionalne wuwiće a wuměnu ze społnomócnjenym zwjazkoweho knježerstwa za wuchodnu Němsku.

Tradicionelnje na młode jutry je wčera w Ralbicach 16 dźěći prěni raz k blidu Božemu přistupiło. Wšitke dźewjeć holcow ­bě w družčej drasće, wjacore maćerje a kmótry w swjedźenskej. Na swjatočnych kemšach je skupinka staršich šolu wutworiła, kotraž kěrluše zanjese. Popołdniši nyšpor wobrubi dźěćaca šola. Foto: Tomaš Šołta

Kamjenski měšćanski fyzikus Johann Gottfried Bönisch je 1826 chorownju załožił. Wjele lět bě wona prózdna. Nětko­ započnje so za wustaw nowa doba­, cyle w zmysle „wunamakarja“.

Kamjenc (UM/SN). „Budźće miłosćiwi“ steji němsce w starym pismje na swis­lach reprezentatiwnje skutkowaceho twarjenja na kromje Kamjenskeho nutřkowneho města. „Poselstwo to, kotrež ma nam tež dźensa hišće wjele rjec“, měni Kamjenski wyši měšćanosta Roland Dantz (njestronjan). Miłosć tež tehdyšeho měšćanskeho fyzikusa Johanna Gottfrieda Bönischa motiwowaše, w lěće 1823 dary za měšćansku chorownju zběrać. Njewšědne předewzaće je tehdy wjele­ kedźbnosće zbudźiło. Pječa je samo ruski car projekt sobu financował. Jeno tři lěta pozdźišo bu Bönischowa wizija zwoprawdźena a tehdy jako Lessingowy wustaw pomjenowana lěkowarnja mó­žeše dźěłać započeć.