Z wudaća: pjatk, 30 apryla 2021

Chrósćicy (SN/JaW). Twarske dźěła při Chróšćanskej wosadnej cyrkwi dyrbja wot­počować. To wobkrući wosadny farar Měrćin Deleńk medijam. Wobswětoškitny zarjad Budyskeho wokrjesa je wosadźe zakazał, dźěła dale přewjesć. Tak njemóža tam kaž planowane róšty stajeć a wokna Božeho domu wuměnić, z čimž chcychu tón tydźeń započeć. Kaž rjekny farar Deleńk­ Serbskemu rozhłosej, njepředleža zarjadej prawdźepodobnje protokole twarskich naprawow, byrnjež je zamołwići dale słali. Kak dołho twarski stop płaći, njeje jasne. Na naprašowanje SN zdźěli krajnoradny zarjad, zo chce so wokrjes přichodny tydźeń k naležnosći wuprajić.

Wobšudnikej pjenjezy přepokazała

Budyšin. Wobydlerku na Budyskej Mar­ti­na Hoopowej su ­nje­znaći tele dny wob­šu­dźili. 54lětna Budyšanka bě SMSku dósta­ła, zo ma mužej, kiž so jako jeje syn wudawaše, ­na konto w Španiskej cyłkownje 3 500 eurow přepokazać. Wo­na­ jemu tuž próstwu spjelni. Krótko po tym­ pak zwěsći, zo njebě to jeje syn, kiž sej pjenjezy ža­daše, ale wobšudnik, a přizjewi to poli­ciji. Kriminalna policija pad nětko přepytuje.

Na wopyće w Kumwałdskim parku miniaturnych tykowanych domow

Originalne Wadečanske wićežne kubło čo. 17 bu w lěće 1661 natwarjene.Tafla skići wopytowarjej přehlad, hdźe ­kotry tykowany dom steji.

Runje tajke začuće posrědkuje za čas korony wopyt parka tykowanych domčkow w Kumwałdźe južnje Budyšina. Woblubowany wulětny cil, někotryžkuli mjenuje jón tež tajny tip, namakaš w jědnaće kilometrow dołhej přidróžnej wsy.

Na luboznje hladanym arealu blisko najwjetšeje wjesneje cyrkwje Němskeje steji 16 miniaturnych tykowanych domow. Twarjene su wone po swojich woprawdźe wobstejacych originalach w měritku 1:5. Někotre z nich maš hnydom we wsy, kaž něhdźe 200 metrow powětroweje linije zdalenu „Mału korčmu“. Tamne su po cyłej Hornjej Łužicy rozdźělene.

Młode towarstwo Zahrodka 1921 z.t. w Delnim Wujězdźe nawjazuje na stawizny srjedźołužiskeje wsy

Towarstwo Zahrodka 1921 z.t.

zaměry: wožiwić a pěstować serbsku rěč w Delnim Wujězdźe a woko­linje, slědźić za stawiznami, zestajić informaciski material, zhromadnje dźěłać ze wšitkimi městnymi towarstwami, přewjesć projekty dźiwadło, chór a molowanje, Delni Wujězd wuwiwać na kubłanske stejnišćo z rěčnej charakteristiku

čłonstwo: Towarstwo załožiło je 13 zajimcow, kotřiž dźěłaja we wše­lakich powołanjach, jako zarjadniski fachowc, lěkar, kuchar student, abo su rentnarjo. Dalši zajimcy su witani.

předsydstwo: Předsyda je wjesny předstejićer Frank Knobloch z Delnjeho Wujězda, dalši čłonojo předsydstwa su Angela Kubicki z Lipin (druha předsydka), Simon Rose z Drježdźan (pokładnik), Kirsten Namokel z Delnjeho Wujězda (pisarka), Alexandra Kasimir z Delnjeho Wujězda (přisydnica) a Karsten Herden z Běłeje Wody (přisydnik).

kontakt: Frank Knobloch, Zahrodka 1921 e.V., Hłowna dróha 20 A, 02943 Hamor, wjesny dźěl Delni ­Wujězd, telefon: 01 71/4 13 80 16, ­e-mejlka: .

Žórło: towarstwo Zahrodka 1921 z.t.

W serialu „Na serbskich slědach po Praze“­ wjedźe Pražan Marek Krawc čitarjow na městnosće w čěskej stolicy, kotrež maja za nas Serbow wulki wuznam­. Dźensa: Kofejownja Slavia

W bjezposrědnjej bliskosći Wołtawy, ­na křižowanišću dróhow Národní třída a Smetanovo nábřeží zbudźa elegantny palast z wysokimi woknami kedźbnosć wopytowarjow čěskeje stolicy. Je to „Kavár­na Slavia“ – jedna z najznaćišich kofejownjow w měsće.

Wulka ličba nowych poskitkow za dźěći a młodostnych planowana

Na staciji młodych přirodowědnikow a technikarjow w Běłej Wodźe dyrbja aktualneje koronapandemije dla digitalnje dźěłać. Andreas Kirschke je so z nawodu zarjadnišća Berndom Frommeltom rozmołwjał.

Wobmjezuje korona tuchwilu dźěło z dźěćimi a młodźinu na staciji?

B. Frommelt: Haj, a to masiwnje. Loni wot měrca do meje smy to prěni króć hórko začuwali, wot nowembra mjeztym znowa. Tuchwilu ani jedne z našich dźesać dźěłowych zjednoćenstwow njedźěła, štož dźěći, jich staršich kaž tež čestnohamtskich nawodow dźěłowych skupin jara rudźi. Jeničce dźěłowa skupina digitalna technika pod nawodom Randolfa Rotty internetnje dale běži.

Kak tónle čas přemosćeće?

Do stareje šule w małej wsy Drječinje (Dretschen), kotruž běchu 1840 twarić započeli, zaćahny štyri lěta pozdźišo 27lětny tehdy jenički wučer Michał Rostok. Na wšě štyrceći lět wuwučowaše wón tam „bjez wuwzaća serbske dźěći“, doniž so do Huski na wuměnk njepoda, hdźež bydleše w jara skromnych po­mě­rach. Ćim wažniše běchu jemu přirodowědne slědźenja w blišej domiznje wo­ko­ło Pichowa. Swoje studije wěnowaše rostlinam a překasancam a dalšim wobłukam přirody. Tak nadeńdźe dotal njeznate rostliny, kotrež je pomjenował a wopisował. Swoje dźěła je serbsce a něm­sce w nastawkach a knihach publikował a dopisowaše sej z wučenymi w tu- a wukraju. W słownikach wužiwaše nimo łaćonšćiny tež čěšćinu, pólšćinu a rušćinu.

Před 200 lětami so wuznam­ny přirodowědnik a sławny Maćicar Michał Rostok narodźi. Z 33 lětami nawjedowaše hižo přirodowědnu sekciju Maćicy Serbskeje.

1914 natwarichu při hłownej dróze w Drječinje wjetšu nowu šulu, kotruž pak 1971 zawrěchu, a dźěći chodźachu dale w Husce do šu­le. Staru kaž tež nowu šulu wužiwaja dźensa jako jako bydlenja.

Pućujo po swěće nańdźeš tu a tam ­zajimawe a rjane blečki. Runje nětkole, hdyž njemóžemy pandemije dla wulce pućować, žedźa so mnozy za dalinu. ­Jurij Nuk předstaja nam tule wulětny cil na Čornej horje w pólskich ­Kyrkonošach

Ewangelska cyrkej Wang je drohoćinka, kotraž steji w pólskim Karpaczu (Krummhübel) na wysokosći 885 metrow při Čornej horje, na poł puća na Sněžku. Drjewjany Boži dom ma jara zajimawe stawizny. Jeho prěnjotne stejnišćo běše prowinca Valders w južnej Norwegskej. Tam běchu jón kónc 12./spočatk 13. lětstotka w małym sydlišću Vang při Vansu natwarili. W 19. lětstotku běše cyrkwič­ka přemała. Dokelž za drohu restawra­ciju pjenjezy pobrachowachu, chcychu ju předać. W Drježdźanach by­dlacy norwegski moler Christian Dahl přeswědči pruskeho krala Friedricha Wylema IV., tule jeničce z drjewa wobstejacu cyrkwičku kupić.

Fota: Sophia BudarjecZa dźensniše chodojty­palenje, tónkróć pandemije dla w mjeńšim stilu, trjeba Lotka spěšnje hišće mału wjeru, zo by zymu wućěrić a nalěćo witać móhła. Wy móžeće jej pomhać. Wšitko, štož trjebaće, zawěsće doma maće. Trjebaš: kij staru pajeru serwjetu abo stary płat banćik za zwjazanje pisaki za mjezwočo krok 1 Połož papjeru wokoło kija. krok 2 Połož płat abo serwjetu w papjery a z pomocu banćika wšitko kruće zwjazaj. krok 3 Rubiško zady při hłowje kruće zwjazaj. krok 4 Narysuj mjezwočo na wjeru. Za chošćo wjacore kiješki hromadźe zwjazaj. ☺ Wjele wjesela přejetej Lotka a Sophia

Wuměłske kubłanje za kuchinskim blidom w času koronyNowakec swójba w Błótach 2020 Fota: Stanisław NowakStanisław ze swojim mytom
Dźensniši starši so wo to staraja, zo jich dźěći cuze rěče wuknu. Wjetšina wšak jendźelšćinu wuknje, dokelž je to naj­bóle wužiwana rěč a móžeš so z njej po cyłym swěće dorozumić. Wulku popularnosć ma tuchwilu chinšćina, hladajo na hospodarske zwiski z tu­tym krajom. Časćišo dźěći tež zaso rušćinu wuknu, byrnjež naši ludźo w Pólskej trawmu po komunistiskim času měli, jako běše ruska rěč w šuli wino­wa­tostna. W našej swójbje běše prěnja rěč, ko­truž sym nawuknył, hornjoserbšćina. Wo to staraše so naša mać, kotraž je rodźena Serbowka kaž jeje mać a wjetšina jeje swójby. Moje prěnje serbske słowa běchu: mama, papa a jěsć. Mama je mje serbšćinu wučiła, dokelž je ju za přichodnu generaciju wobchować chcyła. Serbske dźěći pak dźensa bóle němsce rěča hač serbsce, tohodla so rěč pozhubja. Přiwšěm móža wone rěč w pěstowarni a šuli wuknyć a nało­žo­wać. Ja njemějach tajku móžnosć, dokelž bydlu we Waršawje.