Z wudaća: štwórtk, 09 septembera 2021

Berlin (dpa/SN). W boju přećiwo hrožacej štwórtej žołmje koronapandemije je so předsyda swětoweho zwjazka lěkarjow Frank Ulrich Montgomery za to wuprajił prawidła koronawirusa dla přiwótřić. Zasadźeć mobilne šćěpjenske mustwa drje lědma dosaha, kwotu šćěpjenja zwyšić. „Zo bychmy štwórtu žołmu zadźerželi, prjedy hač je dramatiska, dyrbjeli po cyłej Němskej hdźežkuli móžno prawidło 2G wukazać.“ To by rěkało, zo maja jenož ­hišće šćěpjeni abo wustrowjeni na zarjadowanja atd. přistup. Hdźež njeje to zwoprawdźomne, kaž w zjawnym bliskowobchadźe, dyrbjeli nješćěpjeni aktualny PCR-test předpołožić. Jednory spěšnotest potom hižo njedosaha, Montgomery rjekny. Tele rjadowanje móhło wjace ludźi pohnuć so šćěpić dać. Hladajo na nazymu a zymu płaći we wěstych nutřkownych rumnosćach hižo nětko prawidło 3G: přistup jeno za šćěpjenych, wustrowjenych abo negatiwnje testowanych. Z wida Roberta Kochoweho instituta hrozy při tuchwilnej kwoće šćěpjenja razna štwórta žołma koronawirusa.

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Za 1,4 miliony čěskich dźěći ­a młodostnych je 1. požnjenc skoro tak wažny kaž započatk wulkich prózdnin. Prěni dźeń noweho šulskeho lěta bě hnydom zwjazany z testom, nic pak w někajkim šulskim předmjeće, ale z tajkim na koronu. Jeničce šćěpjeni abo wustrowjeni šulerjo mějachu swobodny přistup do swojeho kubłanišća. 111 natyknjenych bě wuslědk wobšěrneje akcije přećiwo wospjetnemu rozpřestrěću wirusa.

Čěski strowotniski minister Adam ­Vojtěch je přeswědčeny, zo je w prawym času jednał a zo móžeše tak hrožacemu zawrjenju šulow hnydom na spočatku šulskeho lěta zadźěwać. „Mój zaměr je, zo móža dźěći po minjenym skepsanym šulskim lěće z domjacej wučbu zaso normalnje w šuli wuknyć.“ Po wuhódnoćenju wobšěrnych testow so wopokaza, zo su skerje 16lětni a starši šulerjo inficěrowani. „Pandemiske połoženje we wyšich lětnikach je hórše hač w zakładnych“, minister podšmórny.

Myslimy-li na filmowe festiwale, ma wjetšina z nas zawěsće wobrazy z Cannesa, Venediga abo Berlina před wočomaj: čerwjeny přestrjenc, wupikane hwězdźički w designerowych zmachach a jich w royalnym duktusu wopisowacy reporterojo, za awtogramami a „selfiejemi“ žedźacy so fanojo a tón abo tamny, zwjetša inscenowany skandal. To wšo – hdyž tež skerje wšitko w trochu snadnišim ramiku – móžemy tež pola nas, takrjec před swójskimi durjemi dožiwić. Swojorazny charakter pak pokazuje Nysowy filmowy festiwal předewšěm ze swojim decentralnym konceptom. Paski prezentuja na frinkolacych so hrajnišćach, ale tež na městnosćach, kiž samo z nawigaciskim systemom lědma namakaš a kotrež bjez swjedźenja najskerje nihdy na wědomje brał njeby. Dźe potajkim wo wjace hač „jenož“ wo ­filmy. Runje tak wažne je sej njeznate ­kućiki našeje domizny wotkryć a spóznać, zo tež „prowinca“ tójšto wjelorakeje kultury we sebi chowa. Bosćan Nawka

Zhorjelc (UM/SN). Młodostny inten­siwny skućićel – mjenujemy jeho „J.“ – je w swojej kriminelnej zašłosći hižo wo­spjet z najwšelakorišimi zarjadnistwami činić měł: z policiju, ze statnym rěčnistwom abo z młodźinskim prawniskim wotrjadom krajnoradneho zarjada. Přećiwo njemu su wospjet tež dosć bolostne chłostanja wukazali, ale wšo to njeje pomhało jeho na prawy puć wróćo dowjesć. Nětko pak je wšitko hinak: Po najnowšim njeskutku bě „J.“ nětko na Zhorjelsku Gobbinowu skazany, hdźež je wot minjeneho tydźenja w bjezposrědnim susodstwje poli­cajskeho rewěra „Dom młodźinskeho prawa“ zaměstnjeny. Tam maja młodźi skućićeljo nětko wšitkich trěbnych partnerow pod jednej třěchu a dóstawaja tam pomocne poskitki. ­Nimo toho jich tam hnydom z konsek­wencami jich skutkowanja konfrontuja. „Snano wukonja to wšo tajki zaćišć na nich, zo so přichodnje chłostajomnych njeskutkow wzdadźa“, měni Hermann Jöst, nawjedowacy statny rěčnik Zhorjelskeho statneho rěčnistwa.

Dotalne jednore hrajkanišćo na kromje Wěteńcy dóstawa tuchwilu cyle nowe wobličo. Dołho su so starši hromadźe z gmejnu Njebjelčicy wo spěchowanje prócowali. Nětko móže krajinotwarski zawod Clemensa Bejmaka přirodne murje natwarić, ­hrajkanišćo ­z ­nastrojemi wuhotować a je z kerkami wobhrodźić. Tele dny běchu tam Patrik Šołta, Dominik Bulank a Pawoł Šołta (wotprawa) při dźěle. Foto: Feliks Haza

Hosćency a korčmy su za towaršnostne žiwjenje wažne městna, wšako so tam ludźo rady zetkawaja. Často pak maja tež zajimawe stawizny. W swojej lětnjej seriji tajke gastronomiske předewzaća předstajamy, dźensa „Wjesnu stwičku“ w Němcach. (18)

Na zapadnej stronje Němcow, hdźež kónči so puć, pomjenowany po Wincencowej hrjebi, a hdźež wije so podłu Čorneho Halštrowa po nim Halštrowska niwa mjenowany puć, steja na lěwej stronje někotre třistronske statoki. Wosrjedź nich bě něhdy tež Bilikec ratarski statok z bróžnju a hródźemi.

Budyšin. Twórbje „Missa D-dur“ a „Te Deum“ čěskeho komponista romantiki Antonína Dvořáka zaklinčitej jutře, pjatk, w 19.30 hodź. w Budyskej tachantskej cyrkwi swj. Pětra. Juhoněmski lěkarski chór a jeho orchester spěwatej a hudźitej pod nawodom cyrkwinskohudźbneho direktora Mariusa Poppa. Zastup je darmotny. Po beneficnym koncerće budźe kolekta za młodźinske dźěło wobeju tachantskeju cyrkwinskeju wosadow.

Serenada w zelenym

Stróža. Wječor do lětušich nazymskich přirodowych wikow w Stróži pola Hućiny wotměje so tam tež jutře, pjatk, serenada w zelenym. Cyle po tradiciji serbsko-němskeje kulturneje kónčiny předstaji tam w 19 hodź. Trio con moto swój dialog z knihu Jurja Brězana „Moja archa Horni Hajnk“. Hraja Hanka Tiedemann, Bettina Witke a Helfried Knopsmeier, čita Lisa Čornakowa. Koncert zarjadujetej biosferowy rezerwat Hornjołužiska hola a haty kaž tež Stróžanske domizniske towarstwo Radiška.

Kockert nowy komornik

Radwor (rz/SN). Spočatk tohole tydźenja je w Radworju horstka ludźi Mikławša Brězana na wandrowstwo rozžohnowała. Po tym zo bě tam młody Serb wjesnu taflu přelězł, přewostajichu jeho swójbni a přećeljo nazhonitemu wandrowskemu.

Poprawom pochadźa Mikławš Brězan z Prawoćic, hdźež bychu jeho tež rozžohnować dyrbjeli. Dokelž pak by to za jeho přewodźerja, tež „starca“ mjenowaneho přeblisko k jeho domiznje było, steješe Prawočanska wjesna tafla póndźelu takrjec w Radworju.

Drastu běchu wandrowscy hižo kónc tydźenja do toho nowačkej přepo­dali. K porjadnemu woblečenju słušeja cholowy, lac a kabat z čorneho korda kaž tež běła košla, tak mjenowany štawtk, čorny kłobuk a zwjerćany kij. Drastu Mikławša Brězana su mjez swójbnymi a přećelemi přesadźowali. Pjenjezy, kotrež tak nazběrachu, ma skupina wandrowskich prěnje dny za zastaranje k dispoziciji.

Po slědach sydom serbskich kralow su wučerki a wučerjo Worklečanskeje wyšeje ­šule dźens tydźenja we wobłuku přihotow na nowe šulske lěto kročili. ­Woni za­hajichu ekskursiju pola kamjenjećesarja Franka Herolda, kiž je postawy na Lu­binje zhotowił. W zajimawej rozmołwje jim rjemjeslnik rozłoži, što bě jeho motiwowało a kak je projekt zwoprawdźił. Přizamkny so wulkotne pućowanje po šćežce wokoło hory. Po wjacorych konferencach organizacije šulskeho wotběha a dalekubłanja k wobchadźenju z digitalnymi taflemi dla je so Worklečan­skemu wučerskemu ­ko­legijej na te wašnje poradźiło, skrućić zhromadnosć za dobry spočatk noweho ­šulskeho lěta. Foto: Diana Šołćina

Zaparkować so njeporadźiło

Wojerecy. Wjacore razy zwrěšćiła je 74lětna žona předwčerawšim we Wojerecach, jako chcyše swoje awto parkować. Najprjedy spyta wona swój VW Polo wróćo zaparkować, storči pak při tym do za njej stejaceho VWja. Jako zaso doprědka jědźeše, zrazy do čakaceho Opela. Na to spyta swoje zbožo na hinašim městnje. Při tym pak prasny jeje Polo z připrawu za připowěšak dwójce do murje. Wěcnu škodu trochuje policija na dohromady něhdźe 9 000 eurow.