Dźensa před 75 lětami, 23. nalětnika 1948, postaji so wuznamny měznik w serbskich stawiznach. Sakski krajny sejm wobzamkny Zakoń za zachowanje prawow serbskeje ludnosće a bu wot wšěch zapósłancow třoch w parlamenće zastupjenych stronow schwaleny. Z tym dósta naš lud prěni raz połnu runoprawosć a spěchowanje zajimow bu zaručene. Zakoń płaćeše pak najprjedy jenož za Saksku. W lěće 1947 schwali Sakski krajny sejm nowu wustawu za kraj, w kotrejž pak so žadanja nas Serbow njewobkedźbowachu. To njewuwabi jenož protest Domowiny, ale tež serbskich stronjanow we wokrjesach Budyšin, Wojerecy, Kamjenc, Lubij a Niska. 16. wulkeho róžka 1947 napisa Korla Janak list na Wilhelma Koenena, krajneho předsydu SED a předsydu krajneho wuběrka sejma. Wón žadaše sej w mjenje serbskeho ludu a serbskich stronjanow škit a zaručenje prawow Serbow. Janak chcyše, zo ma so k tomu wosebity artikl do wustawy přiwzać. Dale wupraji Janak žadanje za zakonjom za prawa Serbow. 2. małeho róžka 1947 žadachu sej serbscy towaršojo Hornjeje Łužicy, kiž běchu po wjetšinje tež Domowinjenjo, tohorunja zaručenje prawow serbskeho ludu.

Wuradźuja dale wo Ukrainje

štwórtk, 23. měrca 2023 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Statni a knježerstwowi šefojo čłonskich krajow Europskeje unije su dźensa wo dalšej pomocy na dobro wot Ruskeje nadpadnjeneje Ukrainy wuradźowali. Tak rěčachu mjez druhim wo móžnosćach, Ukrainje wjace municije ze składow krajow EU přewostajić. Na spočatku rěčachu z generalnym sekretarom UNO Antóniom Guterresom. Dalšej temje běštej skrućenje europskeho hospodarstwa a wikowanska politika EU.

Wissing za wěcownu diskusiju

Berlin (dpa/SN). Po diskusijach nastupajo zhromadne dźěło amploweje koalicije je wobchadny minister Volker Wissing trěbnosć potwjerdźił, za rozrisanjemi ­pytać. Dyrbjało móžno być, we wobłuku knježerstwa wšelake měnjenja wěcownje zwuraznić, rjekny politikar FDP w sćelaku ZDF hladajo na zwadu w knježerstwje wo zatwarje nowych tepjenjow. Trěbne je najlěpše rozrisanje a nic podrjadowanje. Hospodarski minister Robert Habeck (Zeleni) bě njedawno na atmosferu debatow w knježerstwje skoržił.

Statne rěčnistwo dale přepytuje

Ze spektakularnej akciju před Braniborskimi wrotami w Berlinje je wobswětoškitna organizacija Greenpeace wčera přećiwo wobchadnej politice zwjazkoweho knježerstwa protestowała. Na Pariskim naměsće wupadaše, jako by přezpólny SUV do zemje zrazył. Aktiwisća knježerstwu wumjetuja, zo zakaz bencinowych a dieselowych awtow w EU blokuje. Foto: dpa/Paul Zinken

Ćěriwa nětko zaso tuńše

štwórtk, 23. měrca 2023 spisane wot:
Mnichow (dpa/SN). Tankować je w Němskej zaso trochu tuńšo. Po wjacorych tydźenjach z chabłatymi płaćiznami su płaćizny nětko jasnje niše, wuchadźa z wozjewjenych datow awtomobiloweho kluba ADAC. Za liter superbencina dru­žiny E10 zapłaća kupcy tónle tydźeń ­přerěznje 1,735 eurow, To je 2,7 centow mjenje hač před tydźenjom. Diesel je wo 2,6 centow tuńši. Šoferojo maja tuchwilu 1,695 eurow na liter za to nałožić. Tuńši bě diesel naposledk loni 24. februara, ­potajkim do wójny w Ukrainje. Přičina toho je, zo so wiki za wolij nětko skónčnje zaso změruja. Wobchadny klub pak ma płaćizny dale za přewysoke, přede­wšěm hladajo na diesel.

Konsekwencypo atace

štwórtk, 23. měrca 2023 spisane wot:
Karlsruhe (dpa/SN). Po wutřělu na policista při přepytowanju w scenje reichs­bürgerow warnuja politikarjo knježerstwoweje koalicije před strachami, kotrež z tuteje sceny wuchadźeja. „Nimamy tu hižo z njestrašnymi žwantorami činić, ale ze strašnymi ekstremistami, kotřiž maja namócne fantazije a kiž wobsedźa brónje“, rjekny zwjazkowa nutřkowna minis­terka Nancy Faeser (SPD) nowinarjam. Stat ma wšitko činić, zo by zahe spóznał, hdyž wuchadźeja ze stron wobsedźerjow bróni chutne strachi za druhich. „Za to pobrachuja nam tuchwilu wažne zakonske rjadowanja“, rjekny Faeser, pokazujo na swój naćisk zakonja, kiž bě w januaru předpołožiła. Wčera bě jedyn z reichsbürgerow w Badensko-Württembergskej na policista třělił a jeho zranił.

Jězdźenka za 49 eurow schwalena

štwórtk, 23. měrca 2023 spisane wot:

Aachen (dpa/SN). Wšitke zasadne prašenja w zwisku z nowej wšoněmskej jězdźenku za 49 eurow w bliskowobchadźe su zrjadowane. Tiket ma wot 1. meje płaćić a je wot spočatka apryla na předań. ­Tole je předsyda konferency wobchadnych ministrow, sewjerorynsko-westfalski šef ressorta Oliver Krischer (Zeleni), dźensa w rańšim magacinje ZDF připowědźił. Nadrobnosće chcychu w běhu dnja na nowinarskej konferency rozłožić.

Problemy načinjenja po słowach Krischera dale rozdźělne rjadowanja zwjazkowych krajow. Te poćahuja so mjez druhim na móžnosće transporta kolesow abo psow kaž tež wosebitych rjadowanjow za studentow.

Na posedźenju w Aachenje wuradźowachu wčera tež wo kontrolach pasažěrow na lětanišćach a wo dalšich pasmach w komunach z wobmjezowanej spěšnosću 30 km/h. Wobswětoškitny zwjazk BUND protestuje na městnje konferency přećiwo dalšemu wutwarej awtodróhow. Dźensa běchu tam dalše protesty organizacijow za škit klimy připowědźene.

Stagnaciju přewinyć

štwórtk, 23. měrca 2023 spisane wot:
Dźensa před 75 lětami w Sakskim krajnym sejmje schwaleny Serbski zakoń wostanje pućrubarski za prawniske rjadowanje naležnosćow našeho ludu. Zo to ani za serbsku towaršnosć ani za aktualny krajny parlament žaneje přičiny njeje, w hódnej formje na njesměrny wukon powójnskich zapósłancow dopominać, zamyla. A wuwabi prašenje, hač měšeńca problemow přitomnosće analytiski wid na zašłosć haći. Nikomu njepomha, hdyž so zmylki wospjetuja. Wuznamny zakoń je do załoženja němskeju statow nastał. Za čas 40 lět NDR pak njebu měnjacym so po­trjebam Serbow w towaršnosći přiměrjeny. Sakski płaćiwy, lěta 1999 wobzamknjeny, Serbski zakoń pod samsnym dóńtom ćerpi. Europske mjeńšinowe prawo je po­stupowało. Rjadowanja k tehdyšim wu­dobyćam, jedne z nich je Rada za serbske naležnosće, žadaja sej dawno aktualne wudospołnjenja. Lěta pak so minu a wobswědčeja stagnaciju. Trjebamy rozmach, runje za Serbski zakoń. Axel Arlt

Wopominaja wopory amoka

štwórtk, 23. měrca 2023 spisane wot:

Hamburg (dpa/SN). Swědkojo Jehowy chcedźa zajutřišim, sobotu, wopory amokoweho njeskutka w Hamburgu ­wopominać. Swjatočnosć wotměje so w sportowej hali měšćanskeho dźěla ­Alsterdorf, rěčnica swědkow Jehowy wčera zdźěli. Nimo přiwuznych žarowacych a přežiwjenych woporow su zastupnikow 53 Hamburgskich wosadow swědkow ­Jehowy kaž tež reprezentantow politiki a komunow přeprosyli. Wosada w Hamburgu-Winterhude prosy wo zrozumjenje, zo njeje žarowanska swjatočnosć městna dla dalšim wopytowarjam přistupna. „Smy městu Hamburgej jara ­dźakowni, zo móžachmy ze sportowej halu w Alsterdorfje kmanu městnosć njedaloko potrjecheneje wosady namakać. Po informacijach sćelaka NDR chce so tež prěni měšćanosta dr. Peter Tschentscher na swjatočnosći wobdźělić.

35lětny Philip F. bě před tydźenjomaj na zhromadźiznje wosady swědkow Jehowy w Hamburgu sydom ludźi zatřělił – mjez nimi njenarodźene dźěćo w maćernym žiwoće. Dźewjeć dalšich wosobow je při amokowym njeskutku zranił. Po tym je so sam morił.

Žadaja sej lěpšu kubłansku politiku

štwórtk, 23. měrca 2023 spisane wot:
„Přichod kubłanja je čorny“ a „Z dźěłarnistwom přichod twarić“ steji na plakatach informaciskeho stejišća dźěłarnistwa kubłanje a wědomosć. Nimale 2 000 wučerkow a wučerjow z wokrjesow Dubja-Błóta, Hornje Błóta-Łužica, Łobjo-Halštrow, Sprjewja-Nysa a bjezwokrjesneho města Choćebuz je so po informacijach dźěłarnistwa wčera na personalnej zhromadźiznje w Choćebuskej Łužiskej arenje zetkało. ­Pedagogojo žadaja sej konkretne naprawy přećiwo dale a wjetšemu njedostatkej wučerjow na šulach Braniborskeje, město medialnje skutkownych, ale lědma ­wunošnych kubłanskich wjerškow politikarjow. Foto: dpa/Frank Hammerschmidt

Ludźo: Dobry čas za nowe dźěło

štwórtk, 23. měrca 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwólniwosć ludźi, so za nowym dźěłom rozhladować, tři lěta po prěnim lockdownje koronawirusa dla w Němskej po najnowšim naprašowanju dale přiběra. Tak móže jenož hišće 55 procentow wuprajenju přihłosować, zo maja wotpohlad, tež za lěto hišće pola samsneho dźěłodawarja přistajeni być. Tole wuchadźa z aktualneho naprašowanja poradźowanskeho instituta Gallup, kiž su wčera wozjewili. Lěta 2019 wu­činješe tónle podźěl hišće 75 procentow. W prěnimaj lětomaj korony wot lěta 2020 podźěl jasnje na něhdźe 60 procentow woteběraše. Předewšěm w za system wažnych powołanjach, kaž w hladanju abo wuchowanskej słužbje, móhła přiběraca zwólniwosć za nowe dźěło z wulkim poćežowanjom zwisować. Tole bě za čas pandemije wosebje widźomne. Tuž je mnohich pohnuło, so za nowym dźěłom rozhladować. K tomu přińdźe optimizm, spěšnje nowe dźěło namakać móc. Znajmjeńša 80 procentow je měnjenja, zo je „nětko dobry čas“, so za nowym dźěłom rozhladować. To je po lěće 2009 najwyši staw. Prěnje ­lěta krizy korony dla bě runje třećina ­ludźi tutoho měnjenja.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND