Zahoritosć so pominje

wutora, 23. julija 2024 spisane wot:

Wiceprezidentka USA Kamala Harris zbudźa po wotstupje prezidenta Joewa Bidena z boja wo prezidentstwo začuće, kotrež nichtó wjace za móžne měł njebě: Snano so tola hišće poradźi, Donaldej Trumpej jako nowemu prezidentej w Běłym domje zadźěwać. Wotpowědnje euforisce reaguja tež w Europje.

Derje w pomjatku wostała je mi zahoritosć wokoło Baracka Obamy, jako bě tón spočatk 2009 zastojnstwo prezidenta USA přewzał. Wočakowanja běchu tak hoberske, zo spožčichu jemu hišće samsne lěto Měrowe Nobelowe myto. Na kóncu swojeho wosom lět trajaceho zastojnstwa bě jasne: Obama je jako prezident w prěnim rjedźe zajimy USA zastupował. Wón njeje drje sam žane wójny naškarał, tola naležnosće USA běchu jemu stajnje prěnjorjadne. Wšo druhe by tež spodźiwne było. Tuž njesměmy tež wot Kamale Harris žane dźiwy wočakować, dyrbjała-li wona woprawdźe přećiwo Trumpej dobyć. Zahoritosć so pominje. Marko Wjeńka

To a tamne (23.07.24)

wutora, 23. julija 2024 spisane wot:

Połnaheho a napiteho muža je policija w nocy na sobotu w Dortmundźe z 45 metrow wysokeho krana na twarnišću wuchować dyrbjała. 54lětny měješe so za wodźerja twarskeho nastroja. Swědkojo běchu muža wosrjedź nocy w kabinje krana wuhladali. Po tym zo njemóžeše policija jeho přeswědčić, sam z krana zalězć, zasadźichu teleskopowy rěbl. W kabinje krana namakachu alkoholiske napoje. Muž bě chětro napity a jenož spódnje cholowy zdrasćeny.

Protestny camp přećiwo kapitalizmej su punkerojo na kupje Sylt zahajili. Wobdźělnicy su wjace hač 30 stanow njedaloko lětanišća nastajili. Započeli běchu akciju­ před lětomaj, jako móžachu z jězdźenku za dźewjeć eurow přijomnje na kupu dojěć. Tam protestuja přećiwo gentrifikowanju: Bohačcy kupuja imobilije a domoródnych dale a bóle wutłóča.

Moskwa wuwiće wobkedźbuje

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Moskwa (dpa/SN). Po cofnjenju Joewa Bidena z boja wo zastojnstwo prezidenta w USA chce Krjeml w Moskwje połoženje w USA „dokładnje wobkedźbować“. Rěčnik Krjemla Dmitrij Pjeskow w tym zwisku na to dopominaše, zo je prezident Wladimir Putin Bidena jako kandidata zastopnjował, kotrehož móžeš wobličić a kiž je z tym Ruskej wažniši hač Trump. Wólby prezidenta w USA pak su hakle za něšto měsacow, tuž móže so hišće tójšto změnić, Pjeskow rjekny.

Ukrainske truty Rusku trjechili

Moskwa (dpa/SN). Ruski powětrowy škit je po informacijach zakitowanskeho ministerstwa znowa dźesatki ukrainskich trutow wottřělił. Cyłkownje 80 trutow w šěsć regionach su wotpopadnyli a zničili, ministerstwo w Moskwje zdźěla. W Tuapse nad Čornym morjom je k wjacorym detonacijam dóšło. W tamnišim zawodźe energijoweho koncerna Rosneft je woheń wudyrił, kotryž pak móžachu zhašeć. Zawod bě hižo wospjet cil trutow. Jednaja dale wo zastajencach

Něhdźe 20 000 ludźi je wčera na španiskej kupje Mallorca přećiwo wuskutkam masoweho turizma demonstrowało. Na plakatach šwikachu demonstranća mjez druhim raznje wuwiwace so płaćizny na njedobro domoródnych. Mallorca z 1,2 milionomaj wobydlerjow dyrbi kóžde lěto 18 milionow turistow znjesć, mjez nimi 4,6 milionow z Němskeje. Foto: dpa/Tomas Moya

Zeleni chcedźa kandidata

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Předsydka Zelenych Ricarda Lang ma nastajenje kanclerskeho kandidata Zelenych k přichodnym wólbam zwjazkoweho sejma najebać špatne wuslědki woprašowanjow zasadnje za móžne. „Widźimy, zo so system stron zasadnje změni“, rjekny wona w rozmołwje ze sćelakom ZDF. „Hdyž smědźa to jenož hišće strony ze 30 procentami činić, bychmy nětko jenož jeničku kanclersku kandidaturu měli. To njeby derje za demokratiju było.“ Lang přizna, zo njemóža Zeleni z přihłosowanjom 13 procentow mjez wolerjemi spokojom być. „Hdyž chcemy politiku za šěroke woršty towaršnosće činić, dyrbimy bóle na tym dźěłać.“ Štó Zelenych 2025 do wólbneho boja powjedźe, chcedźa lětsa rozsudźić. Po cofnjenju Annaleny Baerbock drje budźe to Robert Habeck. Při wólbach 2021 běchu Zeleni 14,7 procentow docpěli.

Njewjedra sej wopory žadali

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:
Delmenhorst (dpa/SN). Njewjedra w někotrych dźělach Němskeje su sej smjertny wopor a wjacorych zranjenych žadali. Na najwyšej horje Němskeje Zugspitze je błysk 18lětneho morił. Muž bě z dalšimaj mužomaj ze Sewjerorynsko-Westfalskeje na horje (2 962 metrow) pobył a bě po puću na wjeršk, jako błysk do njeho zrazy. 18lětny bu smjertnje zranjeny. W delnjosakskim Delmenhorstće je błysk wosom swójbnych zranił, kotřiž so pod štomom před njewjedrom chowachu. Pjećlětneho a 14lětnu dyrbjachu wožiwić. Dalši swójbni so tohorunja zranichu. Wšitkich dowjezechu do chorownje.

EU wuradźuje wo jězbje Orbána

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Wonkowni ministrojo 27 čłonskich statow EU su so dźensa w Brüsselu k wuradźowanju wo połoženju na Bliskim wuchodźe a w Ukrainje zešli. Na poslednim posedźenju do dowoloweje přestawki chcyše so tež ukrainski wonkowny minister Dmitrij Kuleba w formje widejoweje konferency wobdźělić.

Posedźenje přesahowachu wšelake měnjenja wo jězbje madźarskeho ministerskeho prezidenta Viktora Orbána wójny w Ukrainje dla. Orbán bě so w tym zwisku z ruskim prezidentom Wladimirom Putinom, z chinskim statnym a knježerstwowym šefom Xi Jinpingom a z bywšim prezidentom USA Donaldom Trumpom zetkał. Spočatnje bě Orbán tež ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho w Kijewje wopytał.

EU bě na jězbu hněwnje reagowała, dokelž njebě ju Orbán z Brüsselom dorěčał. Prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen chce Madźarsku, kotraž Radu EU tuchwilu nawjeduje, ze sankcijemi chłostać. Němska chce z Madźarskej rěčeć a jeje argumenty rozumić.

Nowa šansa přećiwo Trumpej?

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Politikarjo Němskeje reaguja wolóženi na cofnjenje Joewa Bidena w USA

Washington (dpa/SN). Wolóženi su politikarjo Němskeje na připowědźenje prezidenta USA Joewa Bidena reagowali, so z wólbneho boja wo prezidentstwo USA wróćo sćahnyć. Wšako dyrbjachu dołho přihladować, kak so ćělnje a dušinje widźomnje wosłabjeny Biden we wólbnym boju bědźi. Nětko so wšitcy prašeja, hač móža demokraća USA Donalda Trumpa tola hišće porazyć. Trump sam reagowaše na připowědź Bidena hněwny. Wón bě so na słabeho Bidena nastajił a bě sej swojeho wólbneho dobyća dospołnje wěsty. Tole móhło so nětko změnić.

Stara mizera železnicy

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:
Na prašenje „Čehodla njejězdźiš husćišo z ćahom?“ ma kóždy druhu wotmołwu. Do mojeje słuša: Sym jónu w prózdninach pola wowki w poruhrskim Bochumje pobył a swójbnych w 85 kilometrow zdalenej westfalskej wjesce wopytał. Běch ze železnicu štyri a poł hodźiny po puću, a njebychu mje na bliskim dwórnišću wotewzali, bych hišće pućować dyrbjał. Problem bě, zo wosrjedź dnja bus z města do wsy njejědźeše. W tym mizera hač do dźensnišeho tči, po tym zo su po přewróće tež syć železnicy na wuchodźe Němskeje skóncowali: Mjez metropolemi je dale a spěšnišich super-ćahow, ale wjetšina wobydlerjow je we wjesnych kónčinach a městačkach žiwa. Bjez priwatneho taksija na dwórnišću nimaja šansu, so ze zjawnymi wobchadnymi srědkami eficientnje po kraju pohibować. Zo rěče regionow, z kotrymiž Němska železnica dobry zwisk wudźeržować nochce, njewobkedźbuja, hodźi so do wobraza. Tohodla wjetšina kaž mjeńšina z awtom jězdźi. Marcel Brauman

Dešća dla lětsa mjenje žita

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Při zahajenych žnjach žita w Němskej so wuhlady na dobre wunoški poněčim zaćěmnjeja. Zwjazk ratarjow rěči mjeztym wo „skromnym spočatku“ nazymskeho ječmjenja. Wobmyslenja, zo kwalita zorna po mokrym nalěću a zažnym lěću widźomnje ćerpi, su so wočiwidnje zwoprawdźili. Wuchadźejo ze snadneho wunoška nazymskeho ječ­mjenja a prěnich dalšich wuslědkow žnjow dyrbja z tym ličić, zo spočatk žnjow wočakowane mnóstwo 42 milionow tonow žita 2024 lětsa na žadyn pad njedocpěja.

Tež hrib je nazymskemu ječmjenjej lětsa njewšědnje sylnje zeškodźał, zwjazk ratarjow rozłoži. W najwjace zwjazkowych krajach žně ječmjenja hišće traja, dokelž dyrbjachu dźěła dešća dla stajnje zaso přetorhnyć. Pola druhich družin žita su dotal jenož mało płonin wotžnjeli. Pola rěpika hišće žane spušćomne ličby nimaja. Přichodny wusyw pak budźe wot zwjeselaceho wuwića płaćiznow na wikach pozitiwnje wobwliwowany, je sej zwjazk ratarjow wěsty. Prěnja žnjowa rozprawa zepěra so na informacije 18 krajnych ratarskich zwjazkow.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND