„Wokomik, kotryž njezabudźeš“
Delegacija „Towaršnosće katolskich publicistow“ (GKP) přebywaše spočatk lěta za někotre dny w Romje (SN informowachu). Ze serbskim čłonom Rafaelom Ledźborom je so Maximilian Gruber wo wuprawje rozmołwjał.
Čehodla je so delegacija GKP do Roma podała?
R. Ledźbor: Matthias Kopp, kotryž je rěčnik biskopskeje konferency Němskeje a sam čłon GKP, poskićuje hižo dlěje hač 20 lět kóžde tři lěta jězbu do Roma, zo bychu čłonojo GKP Vatikan lěpje rozumić zamóhli. Tak bě to tež loni. A dokelž je GKP loni 75 lět wobstała, je so wón tež wo awdiencu pola bamža prócował. Dokelž pak je so bamž potom krótkodobnje do Madźarskeje podał a naša jězba njehodźeše so hižo přestorčić, smy to lětsa nachwatali. Tohodla podachu so wšitcy, kotřiž běchu tež na zašłej wuprawje wobdźěleni, kaž tež předsydstwo GKP do Roma, zo bychu so na awdiency wobdźělili.
Kajki wupadaše ramikowy program wuprawy?
Za tolerancu a zrozumjenje
Němska je tuchwilu w krizowym modusu, tak to znajmjeńša wjele ludźi začuwa. K nim słušam tež ja. Energijowa kriza, inflacija, stupace žiwjenske kóšty nas wšitkich zaběraja. Hladajo na wobzamknjenja zwjazkoweho knježerstwa njewidźu tež w přichodźe ani polěpšenja. Předewšěm ludźi we wjesnych kónčinach dóstanu stajnje dalšu kwitowanku.
Dobry přikład za to je tepjenski zakoń. Tak smědźa wobsedźerjo domow jenož hišće wěsty čas nowe wolijowe abo płunowe tepjenja do chěžow zatwarić dać. Po wěstym času maja pak woni dale a bóle klimje přichilene systemy wužiwać. Zwjazkowe knježerstwo wabi z wulkomyslnymi spěchowanskimi srědkami. Tola wěsty podźěl dyrbja wobsedźerjo sami zwjesć. Dwěluju na tym, zo móža sej to wšitcy dowolić. Z toho profitować budźe jenož tón, kotryž dosć pjenjezy zasłuži. Wězo zrozumju, zo dyrbimy wjace za škit klimy činić. Najebać to trjebamy zmysłapołne rozrisanja, kotrež su za wšitkich zapłaćomne.
Hudźbna oaza wjesela za wšěch
Lětuši rjad „Wosebitych koncertow spočatk lěta“ zahaji so zajutřišim w Lipsku. Po tym předstaja program w Berlinje a zapřichodny kónc tydźenja w Choćebuzu, Budyšinje a we Wojerecach. Bosćan Nawka je so z iniciatorku, organizatorku a pianistku Heidemarju Wiesnerec rozmołwjał.
Knjeni Wiesnerec, hesło lětušeho, mjeztym 29. raz wuhotowaneho rjadu je „Žiwjenske wjeselo?!“ Čehodla jewitej so prašak a zdobom wuwołak?
H. Wiesnerec: Znamješce pokazujetej, kak bliskej sej ból a radosć stej. Na jednym boku steji prašak za wšu hrózbnosć a bědu, kajkuž tele dny dožiwjamy, kaž tež za wotwažowanje, hač směmy sej nětkole žiwjenske wjeselo scyła dowoleć. Na druhim boku chcemy so tymle zjawam z hudźbu spřećiwjeć a wutworić wšitkim přistupnu oazu wjesela, čehož dla sym so tež zwyšenja zastupa wzdała.
Wotbłyšćuje so nadpismo tež hudźbnje?
Muzej: „Znowa wuspěšne lěto“
Budyšin (SN/bn). Serbski muzej w Budyšinje „móže znowa na wuspěšne lěto zhladować“, kaž za zjawnostne dźěło institucije zamołwita Monika Ošikowa zdźěli. Štyri wosebite wustajeńcy a dohromady 190 zarjadowanjow je dohromady wjace hač 14 800 wopytowarjow přiwabiło. K zarjadowanjam liča so wodźenja, přednoški, dźěłarnički, ekskursije zwonka muzeja a mnoho muzejo-pedagogiskich poskitkow.
Temy wosebitych wustajeńcow běchu „mnohotne a narěčachu ze swojimi wobsahami wšelake cilowe skupiny“. Wosebje wustajeńca „Čej’ da sy? Wurzeln im Wandel“ přićahowaše mnoho Serbow samych a „wuwabi diskusije wo přichodźe našeho ludu na narodnym a nabožnym polu. Serbski muzej wobhladuje so tak jako podium mjezsobneje wuměny a jako městno kulturno-towaršnostnych debatow“. Přez dalewjedźenje wosebiteje wustajeńcy „Alles ist Landschaft – Wšo je krajina – Wšykno jo krajina – Wszystko jest pejzażem“ wo serbskim wuměłcu Janje Buku w Pólskej „rozšěrja a pohłubša Serbski muzej swoje dotalne dźěło na polu mjezynarodnych poćahow a kooperacijow, kotrež budźe so tež w přichodnym lěće intensiwnje dale wjesć“.
Serbskej zakonjej přiměrić trěbne
Kati Struck je loni zastojnstwo społnomócnjeneje za serbske naležnosće wokrjesa Zhorjelc nastupiła. Město zhladowanja na wuslědki chcyše Axel Arlt wot njeje zhonić, kak je so do nowych nadawkow zadźěłała.
Knjeni Struckowa, kak sće so do noweho powołanskeho wužadanja zanuriła?
K. Struck: Jako serbska społnomócnjena sym so přewšo chětře zadźěłała. Hnydom na spočatku dojednach sej z regionalnymi partnerami, serbskimi towarstwami a institucijemi terminy, zo bych sej prawje bórze wobraz wo tuchwilnym stawje tworiła. Přewšo pomhali su mi rozmołwy z wjesnjanostami a komunalnymi zastupjerjemi kónčiny na sewjeru serbskeho sydlenskeho ruma.
Koho sće při tym poboku měła?
K. Struck: Běrow krajneho rady dr. Stephana Meyera je mi dobry start zmóžnił. Wulku podpěru skićachu mi tež koleginy, kotrež su w druhich kónčinach społnomócnjene za serbske naležnosće w Sakskej a Braniborskej kaž tež Manfred Hermaš, kotryž je zastojnstwo wot 2009 do 2017 wukonjał a zdobom jako regionalny rěčnik Domowiny skutkował.
Njetrjebawše ćeže a njejasnosće
Marko Suchy
Hdyž so lěto nachila, je čas na zańdźene podawki zhladować a swoje wotpohlady rjadować. Jako 2020 swoje čestnohamtske zastojnstwo w Radźe za serbske naležnosće w Sakskej nastupich, běchu w Mnichowje runje prěnjeho pacienta Němskeje z koronu zwěsćili. Kak to dale dźěše, wšitcy wěmy; tež za Serbsku radu bě to handikap. Wotpohlad bě, wosebje ze serbsko-politiskimi rěčnikami frakcijow krajneho sejma dźěłać. To su sankcije pandemije dla skoro znjemóžnili. Mjeztym je sej Rada za serbske naležnosće wo wjele wjace připóznaća zdobyła a derje dźěła. Zwostawa pak dosć naležnosćow, kotrež dyrbja so rjadować. Myslu tu hłownje na problemy serbskeho kubłanja. Dotalne zakonske rjadowanja w Sakskej su zestarjene. Z toho nastawaja njetrjebawše ćeže a njejasnosće. W Domowinje a w Serbskim šulskim towarstwje na namjetach za změny dźěłaja. Tute budźemy ze wšej mocu podpěrować.
Tójšto prócy za dźěłowy kruh
Na ćežišća w skutkowanju społnomócnjeneje za serbske naležnosće Budyskeho wokrjesa, Haleny Jancyneje, w lěće 2023 a za klětu zhladował je Axel Arlt w rozmołwje z njej.
Na kotre wobłuki sće swoje skutkowanje w prěnim lěće po koronje wusměriła?
H. Jancyna: Zasadnje njeje so na mojej dźěławosći porno dobje do korony ničo změniło, hačrunjež běch mjeztym wotwołana za nadawki w druhimaj wotrjadomaj. Staram so wo dalewjedźenje lětneje rozprawy krajneho rady wo stawje zwoprawdźenja Wustawkow k zachowanju, spěchowanju a wuwiću serbskeje rěče a kultury we wokrjesu Budyšin. Nimo toho sym za Serwisowy běrow za serbsku rěč we Wojerecach zamołwita.
Kak su prócowanja wo serbsku rěč w krajnoradnym zarjedźe postupowali?
H. Jancyna: Serbšćina ma so w zarjadnistwje a w zjawnosći jewić. Tuž předźěłam a přełožuju přinoški, zdźělenki a publikacije do serbskeje rěče. Při tym njeńdźe jenož wo medialne wozjewjenja. Zaměr měł być, zo su wšitke publikacije wokrjesneho zarjadnistwa z dwurěčnym nadpismom resp. titulnym łopjenom.
Wobsteji dale zajim za kurs serbšćiny?
Drasty sami šić nowy trend
„Budź žiwy, štož lubuješ“ – pod tutym motom wabi Budyska Kofejownja za šiće „Lotte“ cyłu swójbu hižo z lěta 2017. Anja Nowakowa je so z wobsedźerku Katharinu Pfeifer wo poskitkach, mjez druhim tež hladajo na aktualne trendy rozmołwjała.
Kotry koncept maće za Wašu kofejownju?
K. Pfeifer: Poskićamy swojim kupcam wosebity ramik. Mamy mały wobchod, w kotrymž zamóža sej ludźo płaty a přisłušk za šiće kupić. Zwjazany je tutón wobchod z kofejownju. Jako dalše mamy tu zarjadowanu městnosć za kursy w šiću wot wosom lět. Zajimcy móža šiće pak we wosobinskej wučbje, pak jako skupinka předewšěm w prózdninach abo tež we wobłuku dźěćacych narodnin pola nas nawuknyć.
Sće w adwenće wosebite poskitki měli?
K. Pfeifer: Nažel njemějachmy lětsa w adwenće wosebity poskitk. Smy ze wšědnym poskitkom wućežene a hladajo na personelne wobstejnosće je za nas ćežko, přidatne projekty poskićeć. Mějachmy a mamy tež hišće mnoho skazankow za hody a čas za tym wobdźěłać.
Kajka je rezonanca swójbow a dźěći, hladajo na přećah w lěću 2022 wot Hošic hasy na Wonkownu Lawsku?
Hody w mošeji – móst lubosće
Seyran Ateş
Smědźa muslimojo k hodam zbožo přeć, dary přijeć, druhich wobdarować? To so wjele wěriwych praša. Njejsu sej wěsći, hač so jich nabožinje njespřećiwja, hdyž so na hodownych wašnjach wobdźěla. Mnozy pak nochcyli drohotne wokomiki hodowneho pokoja skomdźić. Tónle „spagat“ tči w rozmyslowanju wo hódnotach, kotrež ludźi njewotwisnje wot konfesije abo nabožiny zwjazuja. Za našu wosadu mošeje Ibn Rushd-Goethe su hody wuznamna składnosć, zo bychmy mosty lubosće twarili, dialog mjez nabožinami spěchowali a ludźi njewotwisnje wot nabožiny za blidom zhromadźeli. Dale a wjac křesćanow přeprošuje na wječer po póstnym dnju ramadana a naša wosada mošeje prosy hody na hosćinu.
Muzejej spomóžnjepoboku
Njedawno je spěchowanske towarstwo Serbskeho muzeja w Budyšinje swoje nowe předsydstwo wuzwoliło. Z předsydku dr. Annett Brězanec je so Maximilian Gruber wo dźěławosći towarstwa rozmołwjał.
Na kotre wašnje angažuje so spěchowanske towarstwo na dobro muzeja?
A. Brězanec: Jedyn wažny stołp wobsteji w tym, zo podpěrujemy Serbski muzej jako jednotliwa wosobina abo jako cyłk. Podpěrujemy projekty a nakupy muzeja. Wosebje projektowe dźěło leži nam jara na wutrobje. Naše dźěło wšak je wosebje financielna podpěra. Na přikład dźe tu wo spěchowanske srědki. Wo někotre móže so mjenujcy jenož towarstwo požadać, nic pak institucija. Tež podpěra z dźěłowymi mocami je jedyn stołp našeho dźěła. Před něšto časom smy na přikład jednu sobudźěłaćerku přez program dźěłoweho zarjada financowali. Wězo pěstujemy tež swoju zhromadnosć jako sobustawojo. Tak smy sebi hižo wšelakore wustajeńcy muzeje wobhladali. Powšitkownje hodźi so rjec, zo podpěrujemy muzej ze skutkom a radu.
