Kardinalojo nominowani

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Vatikan (B/SN). 21 nowych kandidatow, kotrychž 30. septembra do zastojnstwa kardinala zapokazaja, bu we Vatikanje nominowanych. Mjez nimi su nawodźa wažnych biskopstwow a zasłužbni diplomaća, tež z Hongkonga. 18 z nich by so tuchwilu na wólbje bamža wobdźělić móhło, dokelž su młódši hač 80 lět.

Praktiske pokiwy

Berlin (B/SN). Po měnjenju němskeho psychologi Rolfa Schmiela podawa biblija wjele politiskich pokiwow, kak hodźi so žiwjenje lěpje zmištrować. Lubosć k blišemu kaž tež wodawanje a zrozumjenje za druheho su wažny zakład do­stojneho žiwjenja. „Dobre psychologiske knihi bazuja k 80 procentam na křesćanskich hódnotach“, wón podšmórnje.

Z nowymi zaměrami

Vatikan (B/SN). Přichodny prefekt wučby wěry, argentinski arcybiskop Victor Fernández, ma nadawk, bamža a biskopow při wozjewjenju ewangelija po cyłym swěće podpěrać. 60lětny Fernández stanje so srjedź septembra ze šefom vatikanskeho centralneho zarjada romsko-katolskeje cyrkwje. Fernández chce wote­wrjeny dialog znutřka a zwonka cyrkwje spěcho­wać a wjace cyrkwinskich zastojnstwow žonam zmóžnić.

Nawróćić so

Wjerškowe zetkanje w Brüsselu

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Statni a knježerstwowi šefojo čłonskich krajow EU su so dźensa w Brüsselu ze zjednoćenstwom łaćonskoameriskich a karibiskich krajow (Celac) na dwaj dnjej trajacy wjeršk zešli. Je to mjeztym třeći króć, zo so zastupnicy 60 krajow w tutym wobłuku zetkawaja. W srjedźišću steja jednanja wo planowane zrěčenje wo swobodnym wikowanju mjez EU a łaćonskej Ameriku. Tam so boja, zo móhła EU krajam južnoameriskeho kontinenta swoju wolu nanuzować.

Strašne poměry w hladarnjach

Bukarest (dpa/SN). Po wumjetowanjach ćežkich namócnosćow přećiwo starym ludźom w priwatnych hladarnjach we Voluntari pola Bukaresta dla je rumunska ministerka za swójby Gabriela Firea, wotstupiła. Tež minister za dźěło Marius-Constantin Budai je swoje zastojnstwo złožił. Při raciji w hladarnjach su 98 wobydlerjow do chorownje dowjezli, zdźěla z wočinjenymi ranami. Z ludźimi běchu „nječłowjesce“ wobchadźeli, jich k dźěłu nuzowali a pře mało k jědźi dawali.

Detonacija na mosće

Masiwne zliwki, zapławjenja a zesuwanja zemje su sej w Južnej Koreji znajmjeńša 40 smjertnych woporow žadali. Pomocnicy dyrbjachu wjace hač 10 000 wobydlerjow ewakuować. W centralnokorejskim měsće Osong su 15 zatepjenych ludźi z awtow wućahnyli, kotřiž njemóžachu so z časom před wodu wuchować. Wosebje wukubłane psy pytaja za zasypanymi. Foto: dpa/Xinhua

Röttgen: Putin wudrěwar

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Wonkowny politikar CDU Norbert Röttgen je ruskemu prezidentej Wladimirej Putinej hladajo na móžny kónc zrěčenja wo dodawanju ukrainskeho žita wudrěwanje wumjetował. „Wón bjerje hłód tradacych ludźi w Africe za zastajencow, zo by sej wot zapada politiski wukupny pjenjez wudrěł“, rjekny Röttgen dźensa w rozhłosu. Nětko so to wospjetuje, štož je Putin hižo loni činił, Röttgen rjekny. „To je wón blokadu ukrainskich mórskich přistawow tež w poslednjej mjeńšinje skónčił.“

Nimale lěto po wotzamknjenju zrěčenja wo dodawanju ukrainskeho žita, kotrež dźensa wječor w 23 hodź. wuběži, njedyrbjeli-li so tola hišće dojednać. Z dojednanjom bě Ukrainje móžno, dźěl hoberskich składow žita najebać mórsku blokadu ze stron Ruskeje eksportować. Tole bě předewšěm na dobro Afriki, hdźež žito nuznje za zežiwjenje trjebaja.

Mjenje operacijow w chorownjach

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Nawoda zwjazka kasowych lěkarjow Andreas Gassen sej žada, ličbu operacijow w chorownjach jasnje znižić a město toho móžnosće ambulantneho lěkowanja rozšěrić. „Mamy dale přewjele stacionarnych lěkowanjow w Němskej. Wot něhdźe 16 milionow operacijow móhli tři do štyri ambulantnje přewjesć, potajkim tež wot zasydlenych lěkarjow“, rjekny Gassen nowinarjam. Jako přikłady mjenuje wón operacije słabiny (Leisten) a zhibadłow. To by kóšty lutowało a strach natyknjenja ludźi ze strašnymi bakterijemi w klinice znižiło.

Wjace prawicarskich padow na šulach

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Choćebuz (dpa/SN). Ličba prawicarsko-ekstremistiskich njeskutkow na šulach Braniborskeje je w šulskim lěće 2022/2023 widźomnje přiběrała. Statne šulske zarjady su hač do spočatka junija 70 padow přizjewili, mjeztym zo bě jich w cyłym šulskim lěće 2021/2022 jenož 30 padow, kubłanske ministerstwo zdźěla. Ministerstwo zdobom na to pokazuje, zo steješe šulske lěto 2021/22 hišće w znamjenju koronakrizy. Nimo toho su hladajo na debatu wo prawicarskim ekstremizmje na šulach wjace padow přizjewili.

Wučerjej Max Teske a Laura Nickel z Bórkowow w Błótach běštaj so w aprylu z naležnym apelom prawicarskich podawkow na swojej šuli dla na zjawnosć wobroćiłoj. Z toho časa dožiwjataj njepřećelne ataki. Mjeztym přepytuje statny škit w tutej naležnosći. Wobaj staj minjeny tydźeń připowědźiłoj, zo šulu w Bórkowach wopušćitaj. Po informacijach braniborskeho kubłanskeho ministerstwa su we wobłuku Choćebuskeho šulskeho zarjada hač do junija 27 prawicarsko-ekstremnych padow zličili.

Wolerjow AfD wróćo zdobyć

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Ministerski prezident Saksko-Anhaltskeje Haseloff kritizuje koaliciju

Magdeburg (dpa/SN). Hladajo na najnowše wuspěchi AfD při woprašowanjach ministerski prezident Saksko-Anhaltskeje Reiner Haseloff (CDU) před tym warnuje, přez rjemjeslniske zmylki w knježerstwowym dźěle dalšu dowěru ludźi do politiki přisadźić. Zjawnje widźomna trajna zwada w amplowej koaliciji SPD, Zelenych a FDP je mjez ludźimi tójšto njewěstosće a starosćow zbudźiła, wosebje pola tych, kotřiž njejsu financielnje tak derje zastarani, rjekny Haseloff w dźensnišim wudaću dźenika Süddeutsche Zeitung. „Nalada je tak napjata, zo njetrjeba AfD scyła ničo wjace činić. Wona trjeba cyle jednorje jenož na přichodny zmylk knježerstwa čakać.“

Statistika a realita

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:
Prawicarske podawki njejsu jenož na šuli „Mina Witkojc“ w Bórkowach wulke wužadanje, ale na wjele druhich kubłanišćach w Braniborskej. A nic jenož w tutym zwjazkowym kraju. Po tym, zo staj wučerjej šule w Błótach informacije wo njeskutkach nacijow zjawnosći sposrědkowałoj, su ludźo swoje podobne dožiwjenja na druhich šulach zarjadam přizjewili. Tohodla pokazuje statistika bóle na přiběracu sensibilitu a woteběracu ignorancu. Tak tči w aferje dokoławokoło Bórkowskeje šule samo něšto dobreho. Bjez tutoho zmužiteho wozjewjenja by statistika drje najskerje lěpje wupadała, ale realita by samsna była. Nětko pak mamy šansu, brunemu zachadźenju zaměrnje zadźěwać. Šulska konferenca w Bórkowach je za to hižo wuhibki stajiła (SN rozprawjachu). Tajke pokročowanje nahladnosći Błótow skerje tyje hač tabuizowanje. Wojerecy su po wukročenjach w lěće 1991 pokazali, kak móžeš wobličo města a kónčin zaso do dobreho změnić. Marcel Brauman

Jedyn milion awtow wob lěto

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:
Grünheide (dpa/SN). US-ameriski awtotwarc Tesla chce swoju jeničku twornju w Europje wutwarić. Produkciska kapacita ma so při tym na jednu milionu awtow wob lěto podwojić. Tuchwilnje produkuja w tworni někak 250 000 awtow na lěto. Z tym njedocpěja ani cil prěnjeho wutwaroweho stopjenja, kotryž měješe 500 000 awtow wob lěto być. Z podwojenjom produkcije ma koncern tež wyše wěstotne naprawy spjelnić. Tak maja na přikład wobšěrnu wěstotnu rozprawu zhotowić a wuhotowanje wohnjoweje wobory na terenje sylnje wutwarić. Zo móhli twornju wutwarić, je trjeba, zo dóstanje Tesla wobswětowu dowolnosć kraja Braniborska. Ju chcedźa zamołwići w třoch dźělach zapodać. Jutře chce zawod na zarjadowanju wo planach rozprawjeć. Próstwy wo dowolnosć, kaž tež posudki wšelakorych zarjadow maja potom wot 19. julija w syći přistupne być. Potom maja wobydlerjo hač do wosrjedź septembra chwile swoje wobmyslenja na projekće zwuraznić. Tajke wobmyslenja maja wosebje škitarjo wobswěta, wšako leži twornja zdźěla w škitnym pasmje za pitnu wodu.

To a tamne (17.07.23)

póndźela, 17. julija 2023 spisane wot:

Na wšě 2,18 promilow alkohola w kreji měješe 42lětna mać, jako přijědźe z awtom na policajsku stražu w Lubiju, zo by swojeho syna wotewzała. Toho běchu zastojnicy lepili, jako w dźěćacym a swójbnym centrumje kompjuter a žiwidła kradnješe. 16lětny měješe 1,46 promilow alkohola w kreji. Mać dyrbješe jězbnu dowolnosć hnydom wotedać. Wona dyrbi runje tak kaž jeje syn wšelakich přeńdźenjow dla z chłostanjom ličić.

Pjeršćenjej mandźelskeju wotnjesł je wětřik w Nižozemskej. „Přizemjenje“ pjeršćenjow při powětrowym balonje měješe romantiski wjeršk kwasa w měsće Mill njedaloko mjezy Němskeje być. Krótko do wjerška pak wětřik balon hrabny a do powětra zběhny. Do toho bě so ćežidło pušćiło, kotryž balon w runowaze dźeržeše. Mandźelskaj nětko internetnje za pjeršćenjomaj pytataj.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND