To a tamne (09.11.23)
Pčołki jako škitarjow mjezy zasadźeć chce wójsko w Indiskej. Po tutym puću chcedźa ludźi wottrašeć, kotřiž so ilegalnje z Bangladesha zadobywaja, zo bychu zwěrjata a twory pašowali. Při tym pašowarjo stajnje zaso groćany płót rozrězaja, kotryž wobaj krajej dźěli. Kołće při płoće móhli k tomu wjesć, zo maja pčołki pašowarjow za njepřećelow a zo jich wotpowědnje nadběhuja.
Z wjace hač tysac policistami a runje telko priwatnymi wěstotnymi mocami hotuja so w Kölnje na nawal ludźi zajutřišim, 11.11. Dokelž je to runje sobota, liča tam z masowym zarjadowanjom. Hižo loni bě ličba swjećacych nimoměry rozrostła. Ćežišćo wočakuja lětsa w studentskej štwórći „Kwartier Latäng“ z wjele korčmami a barami. Tam liča zaso z wulkej tołkańcu a wulkim mjerzanjom: Čilać na kromje dróhi płaći 200 eurow.
W sejmje wopory wopominali
Drježdźany (dpa/SN). Z mjeńšinu mjelčenja je Sakski krajny sejm dźensa wopory nadpada Hamas na Israel 7. oktobra wopominał. „Nihdy po holocausće njejsu wjace telko Židowkow a Židow samsny dźeń morili, kaž tutón dźeń. Zasudźujemy terorowy nadpad Hamas najraznišo“, rjekny prezident krajneho sejma Matthias Rößler (CDU) při zahajenju plenuma. Swobodny stat steji „njepowalnje poboku Israela a židowskeho ludu“.
Wo migraciji wuradźowali
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je dźensa wo wobmjezowanju njeregularneje migracije do Němskeje wuradźował. Frakcija CDU/CSU bě k tomu wo aktualnu hodźinu prosyła. Wona žada sej razne naprawy, zo bychu ličby migracije zaso widźomnje woteběrali. Unija namjetuje, lisćinu tak mjenowanych wěstych krajow rozšěrić, přićah swójbnych ćěkancow wobmjezować a wjacorym próstwam jednotliwych migrantow wo azyl zadźěwać.
Frakcija Lěwicy so rozpušći
Deklaraciju za přiměr w Gazy
Tokio (dpa/SN). Skupina G7 je sej na swojim wuradźowanju w Tokiju humanitarny přiměr we wójnje mjez Israelom a Hamas w Gazaskim pasmje žadała. Wonkowni ministrojo chcychu w běhu dnja wotpowědnu zhromadnu deklaraciju wozjewić. Z přetorhnjenjom wojowanjow chcedźa humanitarnu pomoc za nuzu ćerpjacu ciwilnu ludnosć w Gazaskim pasmje zmóžnić. Israelski ministerski prezident Benjamin Netanjahu dlěši přiměr tuchwilu wotpokazuje. Wón žada sej jako wuměnjenje wot Hamas, pušćić wšitkich zawlečenych zastajencow.
Mjeztym su israelscy wojacy we wobłuku swojeje pozemskeje ofensiwy centrum Gazy docpěli, wukonjujo tam „wulki ćišć“ na Hamas. Po informacijach Hamas je w Gazaskim pasmje mjeztym wjace hač 10 000 ciwilistow žiwjenje přisadźiło. Njeličomni buchu zranjeni.
Pakt wotbyty
Ukrainje dalšu podpěru přilubili
Tokio (dpa/SN). Čłonske kraje skupiny sydom najsylnišich hospodarskich demokratijow swěta chcedźa Ukrainu najebać Gazasku wójnu w boju přećiwo Ruskej tež w přichodźe dale podpěrować. Wonkowni ministrojo G7 su so na swojim wuradźowanju w Tokiju na to dojednali, „tež w tuchwilnym mjezynarodnym połoženju zjednoćeni wostać“. K tomu słuša, wukazać „krute sankcije přećiwo Ruskej a Ukrainu skutkownje podpěrować“, japanske wonkowne ministerstwo po zakónčenju wuradźowanjow zdźěli.
Ukraina smě so spěšneho zahajenja jednanjow wo přistupje kraja k Europskej uniji nadźijeć. Prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen chcyše po informacijach powěsćernje dpa dźensa w Brüsselu pozitiwny posudk dotalnych reformowych předewzaćow kraja předstajić. W tym zwisku chcyše knježerstwam čłonskich krajow EU doporučić, jednanja wo přiwzaću Ukrainy zahajić. Komisija EU z toho wuchadźa, zo Ukraina hišće trěbne reformowe kročele spěšnje zmištruje a zo su zadźěwki tak přewinjene.
DJV žada sej swobodu dźěła
Magdeburg/Tel Aviv (dpa/SN). Po njeluboznym podawku mjez israelskimi wojakami a mustwom sćelaka ARD w Kraju zapadnje Jordana je zwjazk žurnalistow Němskeje postupowanje wěstotnych mocow zasudźił. „To bě jasne ranjenje nowinarskeje swobody, kotrež njesmě so wospjetować, njewotwisnje wot wuwića wójny na Bliskim wuchodźe“, rjekny nowy zwjazkowy předsyda DJV Mika Beuster na zjězdźe zwjazka w Magdeburgu.
Israelscy wojacy běchu mustwo ARD w Kraju zapadnje Jordana nachwilnje zadźerželi a wohrozyli. Po informacijach sćelaka su so wojacy napřećo žurnalistam přewšo agresiwnje zadźerželi. Wospjet dźeržachu swoje brónje do awta žurnalistow. Hakle po dobrej hodźinje so połoženje změrowaše, po tym zo běchu dalši wojacy a policisća přijěli. Israelske wójsko so pozdźišo na naprašowanje sćelaka „za nastate njepřijomnosće“ zamołwi. Zwjazkowe knježerstwo je sej mjeztym dodźerženje nowinarskeje swobody žadało. Po nadpadźe Hamas na Israel před dobrym měsacom je tam při wojowanjach mjeztym wjace hač dźesać žurnalistow žiwjenje přisadźiło.
Dalše generacije bjez kurjenja
London (dpa/SN). Z krutymi zakonjemi přećiwo tobakej chce britiske knježerstwo docpěć, zo přichodne generacije hižo njekurja. Plany maja zaručić, zo njesmědźa dźěći a młodostni, kotřiž su lětsa 14 lět, nihdy w swojim žiwjenje legalnje cigarety kupić. Po tym ma starobna mjeza za kupowanje tobaka wot tuchwilu 18 lět kóždolětnje wo lěto rozrosć. W swojej tradicionalnej narěči k zahajenju sezony wuradźowanjow parlamenta kral Charles III. w mjenje premierministra Rishija Sunaka připowědźi, zo chcyło knježerstwo „zakonje wukazać, kotrež stworja generaciju bjez kurjenja“. Z přikładom su podobne rjadowanja w Nowoseelandskej. Po informacijach knježerstwa dyrbi britiske kralestwo kóžde lěto nimale 20 miliardow eurow za sćěhi kurjenja wudawać. To je wo wjele wjace hač dawkowe dochody z předawanja tobaka.
Připowědźenje bě jenož jedne z wjacorych w narěči krala. Monarch nima žadyn wliw na wobsah narěčow, kotrež jemu knježerstwo předpołoži. Tak dyrbješe Charles wotkryće nowych składźišćow zemskeho wolija a płuna připowědźić, byrnjež sam škitar přirody był.
To a tamne (08.11.23)
Bjez telefona a interneta bě wčera wjace hač dźesać milionow ludźi w Awstralskej – nimale 14 hodźinow. Přičina bě hawarija syće druheho najwjetšeho telekomunikaciskeho poskićowarja Optus. Bě to najwjetši wupad syće w stawiznach kraja. Zamołwići su defekt drje poměrnje spěšnje wuslědźili, wuporjedźenje pak traješe hodźiny. Dokładnu přičinu hawarije hišće njeznaja. Nadpad hackerow tuchwilu wuzamkuja.
Lubosć w časach wójny: Prěni króć po 265 lětach su stawiznarjo wjace hač sto listow z časa sydomlětneje wójny wotewrěli. Pisma běchu mandźelske, slubjene, starši a swójbni 1757/58 namórnikam pisali, kotřiž słušachu do wobsadki francoskeje wójnskeje łódźe „Galatée“. Listy pak njejsu namórnikow nihdy docpěli. Pozdźišo přepodachu listy narodnemu archiwej, hdźež su je nětko namakali.
Morawiecki nadawk dóstał
Waršawa (dpa/SN). Dobre tři tydźenje po wólbnym dobyću opoziciskeho zwjazka třoch stron na wólbach parlamenta w Pólskej je prezident Andrzej Duda z dwělomnym rozsudom změnu mocy dale do dołhosće ćahnył. Duda je dotalnemu ministerskemu prezidentej Mateuszej Morawieckemu narodno-konserwatiwneje PiS nadawk dał, nowe knježerstwo wutworić. PiS je drje najsylniša móc, je pak absolutnu wjetšinu přisadźiła a nima žanoho koaliciskeho partnera.
Gil Ofarim před sudnistwom
Lipsk (dpa/SN). Židowski hudźbnik Gil Ofarim bě před lětomaj sobudźěłaćerjej jednoho z Lipšćanskich hotelow ćežki antisemitizm wumjetował. Wot dźensnišeho steji 41lětny Ofarim sam před sudnistwom, mjez druhim wopačnych tukanjow a wočornjenja dla. Ofarim twjerdźeše, zo bě jeho sobudźěłaćer namołwjał, Dawidowu hwězdu wotewzać. Tón so wobaraše a je sam Ofarima wobskoržił.
Smjertny srědk zapowědźeny
