To a tamne (05.06.23)

póndźela, 05. junija 2023 spisane wot:

Wulkobratrowc bywšeho bamža Pawoła VI., Guilio Montini, je so ze swojim žiwjenskim partnerom zmandźelił. Kwas z runje 250 hosćimi je w italskich medijach tójšto kedźbnosće zbudźił, wšako bě bamž Pawoł VI., kiž katolsku cyrkej wot 1963 hač do smjerće 1978 nawjedowaše, tež na polu splažneje moralki swoje slědy zawostajił. Tak bě wón ze swojej encykliku w lěće 1968 kumštne zadźěwanje samodruhosći zakazał. Priwatnje bě bamž pječa wosebje dźěćom napřećo zrozumliwy a lubosćiwy wuj.

Mać na balkonje z bydlenja wuzamknył je štyrilětny hólc w Mnichowje. Žona steješe sobotu wonka, jako syn durje wot nutřka zamkny. Najebać naležnje prošenje maćerje hólc durje balkona wjace njewotewrě. Susodźa wołanje maćerje słyšo wołachu wohnjowu woboru, kotraž přez nachilene wokno do bydlenja zalěze.

Rěče mjeńšinow w srjedźišću

pjatk, 02. junija 2023 spisane wot:

Tarragona (SN). Tuchwilu přebywa 20 zastupjerjow 14 narodnych mjeńšin na dźěłowym zetkanju „non-kin state“ (bjez maćerneho kraja) w španiskim měsće Tarragona, w juhu Katalanskeje. Lětsa ­zaběraja so čłonojo dźěłoweje skupiny z wužiwanjom mjeńšinoweje rěče w zjawnosći respektiwnje zjawnych institucijach. Na programje steji dźensa hišće ­wužiwanje mjeńšinoweje rěče w nowych technologijach a socialnych medijach. Serbow zastupuje medijowa rěčnica ­Domowiny Božena Šimanec.

Kritizuja zasadźenje policije

Lipsk (dpa/SN). Zasadźenje policije na demonstraciji składnostnje wčerawšeho Dnja dźěsća w Lipsku, při kotrymž běchu nawodnicu zarjadowanja, zapósłanču Lěwicy Julianu Nagel, krótkodobnje zajeli, zbudźa kritiku. Politikar SPD Albrecht Pallas připowědźi, zo chcył podawk w nutřkownym wuběrku tematizować. Nagel rozprawja, zu su ju zastojnicy „poměrnje brutalnje“ sobu wzali a hakle po zwěsćenju jeje identity zaso pušćili.

Scholz nadźiju Ukrainy wosłabił

Prezident USA Joe Biden je na zarjadowanju w staće USA Colorado na jewišću padnył. Biden rěčeše wčera před absolwentami akademije wojerskeho lětarstwa w Colorado Springs. Jako 80lětny po zakónčenju swjatočnosće po jewišću dźěše, so zakopny a padny. Wěstotni sobudźěłaćerjo jemu na noze pomhachu. Po informacijach rěčnika njeje so prezident zranił. Pječa je so Biden wo na jewišću ležacy měšk zakopnył. Foto: pa/AP/Andrew Harnik

Baerbock: Jenož zhromadnje

pjatk, 02. junija 2023 spisane wot:

Wismar (dpa/SN). Zwjazkowa wonkowna ministerka Annalena Baerbock je wu­znam wuskeho zhromadneho dźěła krajow při Baltiskim morju hladajo na nadpad Ruskeje na Ukrainu wuzběhnyła. „Wěstota kóždeho jednotliweho kraja je wěstota nas wšitkich – runje tule při ­Baltiskim morju“, rjekny politikarka Zelenych wčera při zahajenju zetkanja wonkownych ministrow Rady Baltiskeho morja we Wismaru. Tež za tutu kónčinu a wosebje za radu je wójna w Ukrainje změna časow, Baerbock rjekny.

Čłonstwo Ruskeje w Radźe Baltiskeho morja běchu spočatk měrca 2022 nachwilnje zběhnyli. Na to bě Ruska w meji 2022 z rady wustupiła. Do nadpada na Ukrainu bě rada jedyn z gremijow, w kotrymž bě zhromadne dźěło z Ruskej hišće móžne. Němska hišće hač do julija radu nawjeduje. Lěta 1992 załožena rada ma swoje sydło w Stockholmje.

AfD druha najsylniša móc

pjatk, 02. junija 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Strona Alternatiwa za Němsku je po nowym woprašowanju mjeztym runje tak sylna kaž SPD a je z njej druha najsylniša móc w Němskej. Po zwěsćenju sćelaka ARD je AfD dwaj procentaj přidobyła a by 18 procentow hłosow dóstała, bychu-li zajutřišim, njedźelu, wólby zwjazkoweho sejma byli. SPD je po woprašowanju instituta Infratest dwaj procentaj přisadźiła a ma nětko tohorunja 18 procentow. Najsylniša móc je CDU ze 29 procentami. Zeleni zhubja jedyn procent a přińdu na 15 procentow. FDP ma dale sydom procentow a Lěwica štyri.

To a tamne (02.06.23)

pjatk, 02. junija 2023 spisane wot:

Wjace datow za wobkedźbowanje a identifikowanje njeznatych lětacych objektow je sej skupina fachowcow swětnišćoweho zarjada NASA w USA žadała. Přepytowanje tajkich njeznatych objektow je přewšo wažne, fachowcy na swojim prěnim zjawnym zetkanju we Washingtonje zdźělichu. Tójšto padow njejsu hač do dźensnišeho wujasnili, dokelž su daty snadne a špatneje kwality.

Awto wikowarja drogow pokradnyć chcyłoj staj paduchaj w sewjerorynsko-westfalskim Remscheidće. Wobydlerjo njeskutk wobkedźbujo informowachu policiju, kotraž paduchow zaja. Jako sej policisća wot paduchow wobškodźene awto bliže wobhladachu, jim znata wóń do nosa stupaše. W awće namakachu zastojnicy konop, amfetaminy a pistolu z municiju. 20lětneho wobsedźerja awta jako „wobrónjeneho dealerja“ zajachu.

Protesty přećiwo wusudej

štwórtk, 01. junija 2023 spisane wot:

Demonstracije we wjacorych městach – zasudźena najprjedy raz pušćena

Lipsk/Berlin/Hamburg (dpa/SN). We wjacorych městach Němskeje su sympatizanća přećiwo zasudźenju studentki ­Liny E., lěwicarsko-ekstremistiskich namócnosćow dla, protestowali. Při tym dóńdźe zdźěla tež k rozestajenjam a zražkam. W Lipsku je policija zarjadowanje skónčiła, po tym zo běchu demonstranća bleše a pyrotechniku na zastojnikow mjetali. W Bremenje je so něhdźe 300 zwjetša zakuklenych wosobow zhromadźiło. Woni dachu so „poměrnje spěšnje a njewočakowano“ do policistow, rěčnica zdźěli. Solidaritne zarjadowanja za Linu E. wotměchu so mjez druhim tež w Berlinje, Hamburgu a Drježdźanach. 28lětnu studentku běchu wčera k jastwu pjeć lět a třoch měsacow zasudźili. Wyše krajne sudnistwo wumjetowaše z Kassela pochadźacej studentce wjacore nadpady na prawicarskich ekstremistow a čłonstwo w kriminelnym zjednoćenstwje. Najebać to su 28lětnu studentku po dwě a poł lěće přepytowanskeho jastwa pušćili. Zbytne chłostanje trjeba wona hakle nastupić, budźe-li wusud płaćiwy.

„Jedyn z najmodernišich“

štwórtk, 01. junija 2023 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Sakski krajny sejm je wčera nowelu wysokošulskeho zakonja wobzamknył. Poslednje tajke přiměrjenje bě so w lěće 2012 stało. Z nowym zakonjom ma so na přikład awtonomija sakskich wysokich šulow wutwarić a tež gremije na kubłanišćach maja so lěpje wubalansować. Tak nastanu nětko na přikład swójske zastupnistwa za doktorandow a doktorandki, kotrež dotal zakonsce zakótwjenje njeběchu. Dale nastanu w Sakskej nowe personelne kategorije. Lektorkam a lektoram da so tak móžnosć aktiwnje nadawki we wuwučowanju a slědźenju nastupić. Jako přidatne powołanja wuwiwaja managerow wědomosćow a tandemowe profesury. Po wuprajenjach ministra za wědomosće, Sebastiana Gemkowa (CDU), dóstanje Sakska tak „jedyn z najmodernišich wysokošulskich zakonjow po cyłej Němskej“. Zastupjerjo mnohich stronow chwalachu předźěłany zakoń. Tak rjekny rěčnica za wysokošulsko-politiske naležnosće frakcije Zelenych, Claudia Maicher, zo je Sakska „z nowym zakonjom wulki krok do směra načasneje a přichodokmaneje wysokošulskeje krajiny“ činiła.

Dojednanje přećiwo bankrotej

štwórtk, 01. junija 2023 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Dom reprezentantow USA je naćisk zakonja schwalił, z kotrymž zadźěwaja w poslednjej mjeńšinje bankrotej zjednoćenych statow. Wjetšina zapósłancow w kongresowej komorje hłosowaše za naćisk, kiž hornju mjezu zadołženja USA hač do lěta 2025 zběhnje. Runočasnje planowane wudawki stata widźomnje wobmjezuja. Nětko dyrbi senat předewzaću přihłosować a prezident Joe Biden zakoń podpisać.

Pence chcył kandidować

Washington (dpa/SN). Bywši wicepre­zident USA Mike Pence chce po infor­macijach medijow přichodny tydźeń wozjewić, zo k wólbam prezidenta 2024 kandiduje. Pječa chcył Pence tole 7. junija připowědźić. Tutón dźeń woswjeći wón swoje 64. narodniny. Hižo dlěši čas wočakuja, zo so Pence na wubědźowanju wo kandidaturu za prezidentske wólby wobdźěli. Republikan by tak tež swojeho bywšeho šefa Donalda Trumpa wužadał. Tón wšak bě hižo loni w nowembru rjekł, zo chcył znowa kandidować.

Wo reformje chorownjow rěčeli

Inflacija dale woteběraca

štwórtk, 01. junija 2023 spisane wot:

Wiesbaden (dpa/SN). Podróšenje w Němskej je w meji dale woteběrało a je ze 6,1 procent najniši staw po wjace hač jednym lěće docpěło. Tak je so spěšnosć podróšenja na runinje přetrjebarjow hižo třeći měsac za sobu znižiła, Zwjazkowy statistiski zarjad we Wiesbadenje na zakładźe předležacych ličbow zdźěla. ­Niša bě inflacija w Němskej naposledk w meji 2022 z tehdy 5,9 procentami.

W měrcu tutoho lěta bě kwota inflacije ze 7,4 procentami prěni króć, po awgusće 2022 ze 7,4 procentami, pod mjezu wosom procentow wostała. W aprylu běchu statistikarjo we Wiesbadenje podróšenje 7,2 procentaj wuličili. Wot apryla hač do meje 2023 je so podróšenje wo dalši 0,1 procent znižiło. Fachowcy wočakuja, zo inflacija přichodne měsacy dale woteběra, štož wosebje w hospodarstwje nuznje wočakuja. Přiwšěm nas wysoke płaćizny hišće chwilku přewodźeja.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND