Wobrazy Serbowkiwustajene
Serbam je Dorothea Šołćina z Budyšina jako spisowaćelka a wuběrna debjerka jutrownych jejkow znata. Zamóže pak tež wulkotne wobrazy molować. To pokazuje wona ze šěsć wobrazami we wustajeńcy, kotraž bu składnostnje 25lětneho wobstaća molerskeje dźěłarnje a „Mal-Café“ dekoraciskeje molerki Kerstiny Roscher na Budyskej hrodowej hasy 7. awgusta w foyeru Zhorjelskeho financneho zarjada wotewrjena. 38 twórbow wjacorych lajskich molerjow tam wustajejeja. Předstajeja krajiny, motiwy z hornjołužiskich městow, ćišna a ludźi. Bohužel pak mjena lajskich wuměłcow podate njejsu.
Babylěćo
Křesćan Handrik
ležo w židźanym saku pawka
mje miły wětřik złaha koleba
nad nosom wisace žołdźiki
so mi šibale směja
lóštnje hrabnu za nimi a
padnu znak do móško-mjechkeho
wrjosa pod wulki hrib
kołowokoło mje lute kurjatka
kiž němje do so chichotaja
mjeztym zo pilne pawki nade mnu
njemylene nowe pawčiny pletu
Hudźba jeho stajnje wobdawa
Blachowe instrumenty, death metal a słowjanske zynki z jedneje ruki
„Blachowa kista“ rěka na trochu schowanej tafličce na kromje Nowych Poršic. Tam ma instrumentytwarc Constantin Nürnberger swoju dźěłarnju. W minjenych třoch lětach je sej ju krok po kroku w bywšej bróžni dźěda a wowki wutwarił. Byrnjež hišće wšitko hotowe njebyło, hižo pilnje najwšelakoriše dźěła wukonja, nadawkowa knižka je derje pjelnjena.
„W lětnich prózdninach mějach 60 pozawnow tu. To so najprjedy raz dźiwaš, kelko ludźi w našej wokolinje na tajkim instrumenće hraje. Ale mamy we Łužicy tójšto pozawnowych chórow – štož mje wězo wjeseli –, a kóždy instrument dyrbi so prawidłownje hladać, ewentualnje wuporjedźić a hłosować. A jedna-li so wo blachowy dujerski, wězo tež polěrować. Sym wuknył, zo směš hakle potom, móžeš-li so w blachu špihelować na wašnje, zo móhł so truhać, woprawdźe wo polěrowanju rěčeć. Wšo druhe je kepsanka“, młody rjemjeslnik powěda.
Kuriozity – dalmaciske
Swoje wobkedźbowanja po puću w Chorwatskej napisał Křesćan Krawc (5)
Ja doma w interneće wšo to nańdźech, tež tu parcelu a rusku wilu, wot horjeka widźane a runje tak wid z dróhi. Štóž sej parcelu z teje a tamneje přičiny njebudźe kupić, tomu radźu z tutej adresu w interneće po Morinje-Kostanjicy so wirtuelnje do Kotorskeho zaliwa podać.
Kotor
W poslednim, najdale do hór sahacym zaliwje wotewrja so před nami Kotor, z mócnymi baštami na róžkach. Najbóle napadna je nad městom srjedźowěkowska twjerdźizna, po zwisu nahle na horu horje – kaž k horje přilěpjena.
Agilny wuměnkar so jenož za časniki njehori, ale ma nadosć druhich ...
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (20)
Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.
Hdyž rěči so wo rězniku abo pjekarju, wo molerju abo mulerju, potom móže jeho lědma něchtó hnydom jednej cyle wěstej wosobje přirjadować. Słyšiš-li pak, zo je rěč wo časnikarju – hačrunjež drje maš tež jich wjacorych –, wědźa ludźo nic jenož w Chrósćicach a wokolinje, zo powěda so wo Jürgenu Njeku.
Jastwa za čas nacionalsocialistow centralny instrument ...
Budyske wopomnišćo je z wotewrjenjom trajneje wustajeńcy „Jatba pod hokatym křižom“ dospołne. Hakle z dotal njewobkedźbowanymi stawiznami Budyskeju jastwow za čas nacionalsocializma skići so wopytowarjam wobšěrny dohlad do prawniskeje praksy rozdźělneju diktaturow. Ekspozicija drje njewotmołwja na prašenje, čehodla je móhło tak masiwnje k zranjenjam zakładnych čłowjeskich prawow dóńć, pokazuje pak jasnje přechody a puće toho wuwića.
Hornisća su kónc wójny zapiskali
W zawostajenstwje našeho njeboh nana běchu mjez druhim „Dopomnjenki na Nowembersku rewoluciju“. Napis „1918 – 1968“ přeradźa, zo bě je k 50. róčnicy podawka spisał. Rozprawa tčeše we wobalce Nowej dobje. Čehodla ju njeje wotpósłał, je hódančko. Myslu sej, zo tež k 100. róčnicy rewolucije zajimuje, kak je 20lětny Smječkečan kónc Prěnjeje swětoweje wójny dožiwił. Tekst sym wostajił originalny a wuwjedł jenož trěbne stilistiske a prawopisne korektury. Cyril Kola
W tutych dnjach je so wjele wo Nowemberskej rewoluciji pisało, kiž je 1918 była. Wšo pisanje wšak bě wo tym, što je so w Němskej stawało. Ja pak bych chcył napisać, kak je rewolucija na fronće (w Francoskej, přisp. CK) była.
Nowemberska rewolucija krawnu wójnu skónčiła
Dźensa před sto lětami w kejžorskej Němskej w nimale sto městach za měr a přećiwo monarchiji demonstrowali
Hižo 2. awgusta 1917 bě w němskej wójnskej marinje zběžk přećiwo dalewjedźenju wójny wudyrił, kotryž bu poraženy. Wjednikaj zběžka, matrozaj Albin Köbis a Max Reichpietsch, buštaj 5. septembra 1917 zatřělenaj. Samsny strach hrožeše nětko stam zajatych namórnikow z Kiela. Pod nawodom socialdemokratiskeho bywšeho dźěłaćerja na łódźnicy a nětčišeho namórnika Karla Artelta załožichu 2. nowembra 1918 w Kielu radu namórnikow, kotraž je za 3. nowember wulku protestnu demonstraciju organizowała. Tysacy dźěłaćerjow a rewolucionarnych wojakow so namórnikam přizamknychu. Artelt namołwi 7 000 demonstrantow, zajatych wuswobodźić. Pod komandom oficěra pak zašlahachu wojacy puć, třělachu na demonstrowacych, morichu dźewjeć z nich a zranichu něhdźe 30. Matrozojo zabichu na to oficěra, a wojacy so zběžkarjam přizamknychu. Namórnicy so ze stawkowacymi dźěłaćerjemi města zbratřichu a wuswobodźichu w běhu dweju dnjow wšitkich swojich zajatych kameradow. 3.
Kuriozity – dalmaciske
Swoje wobkedźbowanja po puću w Chorwatskej napisał Křesćan Krawc (4)
Srdź rěka hora nad Dubrovnikom z terasu a restawraciju, po etažach na nahłym zwisu zarjadowanej, z wuhladom na Dubrovnik. Na Srdź dóstanješ so z kabinu po powjazowce. Hižo deleka w měsće nas na plakatach přeprošuja do muzeja wobydlerskeje wójny na Srdźu. Na tamnej stronje Srdźa, blisko chorwatsko-bosniskeje hranicy, w tym padźe Republiki Srpskeje, je na starej twjerdźiznje Muzej Domovinskog rata srpsko-crnogorske agresije 1991 instalowany. Wulke pismiki nam do wočow bija: HOMELAND WAR MUSEUM.
Hdyž sy ze swójbnymi, mjez nimi z dźesaćlětnej, na dowolu, to muzej wuwostajiš. Ale dźiwno, w tym padźe so my wšitcy do wójnskeho muzeja podamy.
Muzej na Srdźu
Pomnik za padnjenych w Jaworje swědči wo struchłych stawiznach
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Na pohladnicy z lěta 1921 widźimy wjele zajimawostkow z Jawory pola Pančic-Kukowa, hdźež mějachu tehdy 160 přewažnje serbskich wobydlerjow. Nimo cyłkowneho napohlada na wjes z Pančičanskeje strony a na tři markantne statoki – Zarjeńkec a Čórlichec kubło a Kowcec hosćenc – napadnje pomnik, postajeny na městnje, hdźež křižujetej so pućej mjez Pančicami a Krěpjecami z dalšim, wjeducym z Wotrowa přez Jaworu dale do Miłoćic.
