„Naiwnje do napjatosćow“
„Es kommt darauf an das Hoffen zu lernen“, łužiski brunicowy rewěr wobswětlacy dokumentaciski film Annetty Dorotheje Weber změje 19. februara w Mannheimje premjeru. Wot 23. februara do 4. měrca pokazaja pask we wobłuku turneje ducy po Łužicy mjez druhim w Choćebuzu, Běłej Wodźe, Slepom a we Wojerecach. Bosćan Nawka je so z režiserku rozmołwjał.
Knjeni Weber, što je Was pohnuło, z dosć dalokeho Mannheima film wo hórnistwje we Łužicy a sćěhach toho produkować?
Druha stafla rjadu čitanjow
Žitawa (AB/SN). Wobydlerske Radio Zett ze Žitawy zahaji njedźelu, 12. februara, w 16 hodź. swoju druhu staflu čitanjow serbskeho basnistwa. Literarna hodźinka wusyła so kaž wšě dalše pjeć w nowym rjedźe internetnje pod www.radio-zett.org, z čimž su po wšěm swěće přistupne. Hižo wot pjatka hodźi so najnowše wusyłanje wotwołać, samsne płaći za wšitke šěsć čitanja z prěnjeje stafle.
Najnowša mjezynarodna a wjacerěčna hodźinka je Milanej Hrabalej wěnowana, čěskemu basnikej a wurjadnemu přełožowarjej serbskeje literatury do rěče našich bliskich susodow. Literat z Varnsdorfa čita swoje basnje čěsce a Benedikt Dyrlich, znowa hłowny organizator a redaktor rjadu čitanjow, je w serbskich a zdźěla němskich přełožkach z pjera wosebje Róže Domašcyneje přednjese.
Na digitalny staršiski wječork
Tydźeń digitalnych staršiskich wječorkow zarjaduje Zwjazkowa agentura za dźěło wot dźensnišeho hač do 11. februara. Što za tym tči, rozłožuje nowinska rěčnica Budyskeje agentury za dźěło Corina Franke w rozmołwje z Axelom Arltom.
Knjeni Franke, čemu słuži nowy poskitk Zwjazkoweje agentury za dźěło?
C. Franke: Digitalne staršiske wječorki su nowa forma powołanskeho poradźowanja. Wone wudospołnjeja dotal znate poskitki, kaž su to direktne powołanske poradźowanje w šulach, indiwidualna rozmołwa, telefoniske poradźowanje abo tajke jako widejokonferencu.
Kotre nazhonjenja na tymle polu su?
C. Franke: Za čas korony je digitalna wuměna start do powołanskeho žiwjenja nastupajo wažny grat była. Jednotliwe tajke staršiske wječorki su so jako spomóžne wopokazali. Nimo toho mamy trend k digitalnym formam. Tuž je Zwjazkowa agentura za dźěło prěni raz cyły tajki tydźeń organizowała.
Što tam na wobdźělnikow čaka?
„Njemóže ženje zamołwite być“
Policajska kriminalna statistika wujewja za lěto 2021 w Budyskim wokrjesu 58 padow seksualneho znjewužiwanja dźěći. Kwota wujasnjenja wučinješe 91,4 procenty. Tak mjenowana njewotkryta ličba (Dunkelziffer) je njeznata. Silke Richter je so z rěčnikom Zhorjelskeje policajskeje direkcije Marcelom Malchowom rozmołwjała.
Knježe Malchowo, što je po słowach zakonja seksualne znjewužiwanje dźěći?
Wopominać, zo njebychmy zabyli
Dźensa wopominamy wuswobodźenje koncentraciskeho a zaničowanskeho lěhwa Auschwitz před 78 lětami kaž tež wšitke wopory nacionalsocialistiskeho namócneho knjejstwa. 27. januar je naš narodny wopomnjenski dźeń. Składnosć to, zjawnje, ale tež wosobinsce zhladować na młódše stawizny, na jednanja, kotrež přeco hišće wšu našu zamóžnosć předstajenja překročeja. Runje tohodla je njeparujomne, zo we wopominanju zdobom na nadawki přitomnosće a přichoda dźiwamy.
Prěni nadawk kubłanja je tón, so wo to starać, zo so Auschwitz ženje njewospjetuje. Tele znate zwěsćenje Theodora W. Adorna měri so we wobydlerskej towaršnosći na kóždu jednotliwču a kóždeho jednotliwca z nas. Z teje přičiny je tutón pomjatny dźeń dorazne žadanje, być a wostać stražliwi. Wopomnjeće na ludomordarstwo na europskich Židach, horjo milionow ludźi, kotrež je nacionalsocialistiske namócne knjejstwo ze swojim čłowjekow hidźacym rasowym błudom na Europu a tamniše dźěle swěta přinjesło, sej pomina, hižo spočatkam kóždehožkuli tajkeho stracha rozsudnje znapřećiwić.
Fascinowace hrodźišćo z inspiraciju
Spočatk februara wuńdźe pod titulom „Die Krone des Schlangenkönigs“ prěni zwjazk noweho rjadu ilustrowanych dźěćacych knihow „Merles mystische Abenteuer“. Mjenowane dyrdomdeje wotměwaja so we Łužicy, swět serbskich bajow a powěsćow ze znatymi mytiskimi figurami je z jednanje rozsudnje pohonjowacym faktorom. Bosćan Nawka je so z awtorku Stefanie Domašcynej rozmołwjał.
Knjeni Domašcyna, přeradźće nam prošu cyle skrótka, snano z třomi abo štyrjomi sadami, wo čo w knize dźe.
S. Domašcyna: Wuchadźišćo je přećah młodeje, 13lětneje holcy z wulkoměsta do Wotrowa. Na tamnišim hrodźišću zetka dźiwneho muža, kotryž chce ju z bywšeho słowjanskeho wobtwjerdźenja wuhnać. Jej nimo toho napadnje, zo so tam z hadami jenož tak mjerwi. Tejle dožiwjeni stej jej z přičinu wuslědźić, što so za nimaj chowa.
Što je Was pohnuło, so runje za Wotrow – na knižnej wobalce dźě je wo „hroznym hnězdźe“ rěč – jako městnosć jednanja rozsudźić?
Ma mjeztym dobre začuće
Wot spočatka awgusta 2022 je André Bulank Njebjelčanski wjesnjanosta a tuž nimale poł lěta w zastojnstwje. Wo nazhonjenjach w jeho dotalnym dźěle je so z nim Marian Wjeńka rozmołwjał.
Knježe Bulanko, kak so Wam po poł lěće jako wjesnjanosta wjedźe?
A. Bulank: Čuju so na kóždy pad wužadany. Je to zajimawy a mnohostronski nadawk. Dyrbjach so wězo najprjedy do wšitkich temow zadźěłać, štož přeco hišće činju.
Sće wy dźěło, kajkež nětko jako wjesnjanosta wukonjeće, takle wočakował?
A. Bulank: Mějach wo dźěle wjesnjanosty takrjec zakładne předstawy, što na mnje čaka. Z kóždej nowej temu pak zběram nowe nazhonjenja w dźěle wjesnjanosty. Wěda potajkim dźeń a dale rosće.
Kajki bě přechod wot Wašeho předchadnika k Wam?
„Čertowske wjeselo“ w (nje)cuzej rěči
„Hrěšna wjes abo zabyty čert“ rěka komedija čěskeho dramatikarja Jana Drdy, kotruž Němsko-Serbske ludowe dźiwadło 11. februara jako lětušu hornjoserbsku produkciju na hłownym jewišću w přełožku Lory Kowarjoweje premjernje předstaji. Spočatk januara je probowa faza zaběžała. Bosćan Nawka je so z režiserku inscenacije Rosemarie Vogtenhuber rozmołwjał.
Knjeni Vogtenhuber, tale hra budźe po kruchu „Horce plincy“, tehdy tohorunja jako serbski wjeršk na hłownym jewišću, Waša druha inscenacija w Budyšinje. Što je Was pohnuło, do Budyšina so nawróćić?
R. Vogtenhuber: Sym so ekstremnje rady znowa do Budyšina podała! Před třomi lětami sym nazhoniła, zo je dźěło tu přewšo přijomne, a to z ansamblom, kotryž bě a je tohorunja přijomny a kompetentny. Byrnjež serbšćinu njewobknježiła, so mi rěč z jeje zynkami jara spodoba.
Dobre to hesło: Kak inscenujeće w cuzej rěči? Kak posudźujeće, hač hrajerki a hrajerjo swojim rólam wotpowěduja, hač jich figury po Wašich předstawach interpretuja?
Swójsku poziciju njewosłabić
Zakomdźenja so lědma hnydom wuskutkuja. Lěta so minu a nadobo zrawi dopóznaće a signalizuje, zo njebu něšto chutnje wzate, ale na dołhu ławku sunjene a na kóncu zabyte. Podobnje ma so to z rozsudom serbskich gremijow za wot dźěłoweje skupiny „Korporacija zjawneho prawa“ 2011 namjetowany model, kak hodźało so zastupowanje serbskich zajimow naslědnje polěpšić. Puć do přichoda měješe tehdy model 2 pokazać, „Přeorganizacija załožby a skrućenje Domowiny“.
Tajke po mnohich lětach zrawjene dopóznaće je, zo dyrbi struktura Załožby za serbski lud hinaša być. Serbja sami trjebaja wjace wliwa, měli jako wuraz samopostajowanja wo swojich naležnosćach sami rozsudźeć. A Zwjazk, Sakska a Braniborska tele rozsudy w dohladowanskim gremiju přewodźeja a kontroluja.
Kóždy nowy nadawk je wužadanje
Nimale poł lěta hižo je Clemens Poldrack (njestronjan) wjesnjanosta Worklečanskeje gmejny. Kak je so w tym času do swojeho noweho zastojnstwa zažiwił, wo tym je so z nim Marian Wjeńka rozmołwjał.
Knježe Poldracko, kak so po nimale prěnim połlěće jako wjesnjanosta čujeće?
C. Poldrack: Čuju so jara derje. Dźěło wjesnjanosty je rjany nadawk. Wjeselu so, zo směm Worklečanski wjesnjanosta być a čuju so do tohole dźěła powołany. Hdyž so mje ludźo prašeja, kak to jako wjesnjanosta je, jim stajnje praju, zo póndźelu rano stawam a hižo je pjatk wječor.
Sće nadawki, kotrež maće nětko spjelnić, takle wočakował?
C. Poldrack: Dokelž sym wukubłany komunalny hospodar sym někak wědźał, kotre nadawki mje wočakuja. Ale za tajke zastojnstwo kandidować a je skónčnje tež wukonjeć, je hišće raz rozdźěl.
Kajki bě přechod wot Wašeho předchadnika Franca Bruska k Wam?
C. Poldrack: Njemóžu hinak rjec hač zo bě to jara dobry přechod, byrnjež Franc Brusk chory był. Wšo, štož bě trěbne, je wón mi pokazał, tak zo móžu so za to jenož dźakować.
Kotre bě w prěnim času najwjetše wužadanje we Wašej funkciji?
