25 lět nowy sakski Serbski zakoń – jubilej a prašenja
Na nó, sej zadźiwany prajach, dočitawši nowinske wozjewjenje předsydy Domowiny. „Na přeće Domowiny, kotraž přeješe sej centralny zakoń, nadźěła tehdyša frakcija CDU w korespondency ze SPD a PDS zakoń ze 17 paragrafami“, rěkaše minjeny pjatk oficialnje ze Serbskeho domu. Nowy sakski Serbski zakoń bě krajny sejm 20. januara 1999 w Drježdźanach schwalił, potajkim před 25 lětami.
Wěrne na teksće je, zo měješe zakoń 17 paragrafow. Wěrnosći njewotpowěduje, zo „nadźěła tehdyša frakcija CDU“ jón. Njewěrne dale je, zo by so to hejgn stało „w korespondency“ ze SPD a PDS.
Stawizny noweho serbskeho zakonja sahaja do wichorojteho časa politiskeho přewróta: Tehdy wutwori so serbska dźěłowa skupina, demokratisce ze zastupjerjemi serbskeje zjawnosće nastajena.
Wjace wopytowarjow hač loni
Serbja mócnje sobu spěwali
Budyšin (SN/MiR). Na žurli Serbskeho ludoweho ansambla knježeše zašłu sobotu barowa atmosfera. Publikum so nad wuhotowanjom žurle a pohosćenjom přewšo wjeseleše. Předewšěm pak wobdźiwachu třihodźinski amizement, kotryž woblubowana band „5 an der Feier“ skićeše. Šěsć hudźbnikow bě na party składnostnje dźesaćlětneho wobstaća přeprosyło. Na wšěch 200 wopytowarjow, předewšěm Serbow, bě sej kartku za live-koncert wobstarało.
W oktobrje 2013 běchu mužojo při hudźenju něhdźe we Łužicy rozsudźili, band załožić. Kaž tehdy tak tež dźensa wodźeše Carsten Schneider jako confroncier publikum po programje, pućujo po swěće. Spontane přispomnjenja jeho mandźelskeje Evy-Marije wšitko skulojćichu. Publikum čuješe so kaž na wulkim swójbnym swjedźenju, hdyž so nowinki šěrja a z anekdotami na dawno zašłe časy dopomina. Wosebje powabne běše prašenje Carstena Schneidera na swojich „mužow“, hdźe su hižo wšudźe hudźili. Publikum wutrobiće a hejsujo přikleskowaše, dopominajo so na swój „młody čas“.
Ptačokwasnu sezonu zahajili
„Wonkowne faktory wobmjezować a prestiž powyšić“
Budyšin (SN/bn). „Samo za linguistow dosć naročna lektura“ je po słowach dr. Sonje Wölkoweje najnowša publikacija rjadu „Spisy Serbskeho instituta“, kotruž wčera w Smolerjec kniharni něhdźe 20 zajimcam premjernje předstajichu. Kniha „Komplexität und soziolinguistische Typologie in den Flexionssystemen des Sorbischen“ z pjera prof. dr. Thomasa Menzela wotbłyšćuje mjez druhim „wuwićowe rozdźěle mjez delnjo- a hornjoserbšćinu w zwisku z jeju wšelakorymi sociolinguistiskimi wuměnjenjemi“ a rozjimuje prašenje, kak je so dual we woběmaj rěčomaj do dźensnišeho wobchowował. Wobswětlujo metodologiju swojeho slědźenja Menzel wuzběhny, zo złoži so na „wuběrnych rěčespytnikow, kotřiž su po Druhej swětowej wójnje započinali, serbšćinu strukturalistisce klasifikować. Naš nadawk je, na tymle zakładźe pokročować, při čimž pak mamy wobstajnje dale so wuwiwace linguistiske prudźenja wobkedźbować.“ Najwažnišo w tym zwisku su „socialne faktory, kotrež rěče takrjec wotwonka wobwliwuja“.
Rěčespytnik a slawist mjezynarodneho formata
W žohnowanej starobje nimale 92 lět je prof. dr. sc. Helmut Faska 15. januara swój posledni puć nastupił. Rodźeny 1932 we Wuježku pod Čornobohom, na južnej kromje hornjoserbskeho rěčneho teritorija, wuži po Druhej swětowej wójnje składnosć a wopyta gymnazij w Českej Lípje, Warnoćicach a Liberecu. Bě tuž jedyn ze zastupjerjow tak mjenowaneje Warnočanskeje generacije. Nawróćiwši so do Łužicy, złoži 1951 maturu na Serbskej wyšej šuli w Budyšinje, hdźež skutkowaše na to dwě lěće jako wučer serbšćiny a sporta. Slědowaše studij sorabistiki a polonistiki w Lipsku, hdźež sta so čłon a předsyda Sorabije. 1957 poda so na dalši studij do Moskwy, na uniwersitu Lomonosowa.
Domiznu hudźbnje a lyrisce dodnić
„Klasika w zymje“ je nowy festiwal, kotryž ma so po zazběhu zapřichodny kónc tydźenja kóždolětnje w Budyšinje wotměwać. Premjerny, třidnjowski program pod nadpismom „Domizna“ je po třoch kapitlach rozrjadowany a wopřijima komornu hudźbu kaž tež lyriku w třoch rěčach.
Köln/Budyšin (SN/bn). Pod hesłom „Mostowe kuzło mjez poeziju a hudźbu“ chce dohromady šěsć mjezynarodnych hudźbnikow festiwal 26. januara na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja zahajić. Mjez druhim zaklinča twórbje Franza Schuberta a Leoša Janáčeka kaž tež prapremjera „Trilogije za smyčkarjow“ Jana Cyža. Nimo toho recituje Lenka swójske basnje a lyriku Miny Witkojc. Dźeń pozdźišo pokročuja pod nadpismom „Pytanje slědow mjez žedźbu a woprawdźitosću“ z kompozicijemi na přikład Bedřicha Smetany a Mieczysława Weinberga. We wobłuku festiwal zakónčaceje njedźelneje matineje „Zetkanje kulturow“ prezentuja wobdźěleni instrumentalisća „hudźbu z krajow, z kotrychž pochadźeja“. Tak chcedźa wopytowarjam mjez druhim twórby Paula Ben-Haima, Manuela de Falle a Toshianaowa Satowa předstajić.
Šulerjo jim „dospołnje cuzu dobu“ wobswětlili
Budyšin (SN/bn). „Měšćanski kurs“ Budyskeho Schilleroweho gymnazija a Archiwoweho zwjazka sprjewineho města „polěkuje zrozumjenju, kak historiska wěda nastawa. W běhu 20 lět su šulerki a šulerjo žórła, kajkež měšćanski archiw a Serbski kulturny archiw wobchowujetej, přeslědźili a so – dalokož móžno – z časowymi swědkami rozmołwjeli. Rezultowace prezentacije su mjeztym z wažnym sposrědkowarjom regionalnych stawiznow a kulturneje geografije.“ Z tymle słowami zahaji měšćanski archiwar Rico Heyl wčerawše předstajenje wuslědkow lońšeho kursa na kopatej połnej žurli Kamjentneho domu. Pod hesłom „Budyšin w 1970ych lětach“ je so dohromady dźesać gymnaziastow dobje wěnowało, kotraž „bě jim dospołnje cuza“, nawodnica kursa Ulrike Wiezorek wuzběhny.
Porjedźenka
Wuměłske a čłowjeske fasety Jura Mětška w fokusu
Budyšin (SN/bn). We wobłuku „Małeho rjadu Serbskeho instituta“ je wušła kniha „Am Ende wird von mir nur gesammelter Schabernack übrig bleiben“, portretowaca komponista Jura Mětška. Minjeny pjatk bu publikacija w kopaty połnym Budyskim Antikwariaće při tachantskej cyrkwi premjernje předstajena. Po powitanju so „přewšo nad wulkim zajimom za zarjadowanje“ wjeselaceho hosćićela Michaela Kunzeho jimaše so dr. Theresa Jacobsowa (SI), kotraž je knihu zhromadnje z Paulom Viebegom wudała, słowa a rozłoži „njewšědne stawizny nastawanja“ publikacije. Tak zhonichu wopytowarjo mjez druhim, zo bu wudaće „w nanajkrótšim času“ zwoprawdźene. Na iniciatiwu Viebega zestajachu je w běhu jeničkeho lěta. Wotpohlad njebě „wotpowědować wědomostnemu narokej“, ale wotbłyšćować „fasety Mětška jako čłowjeka a pokazać, kak su druzy jeho widźeli“. Wuslědk je wopominanska kniha, kotraž „njeby bjez angažementa wosebje Ulriki Mětškoweje“ móžna była.
