Demonstrować abo do šule hić?
Merkel sej zasadźenje šulerjow za klimu chwali – w CDU so jej spjećuja
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel je kóždotydźenske demonstracije šulerjow za lěpši škit klimy zakitowała. „Podpěruju jara, zo šulerki a šulerjo za škit klimy na dróhu du a za to wojuja“, rjekny politikarka CDU w swojim minjenu sobotu wozjewjenym internetnym poselstwje. „Měnju, zo je to jara dobra iniciatiwa.“ Zaměry klimoweho škita su jenož docpějomne, hdyž towaršnosć tajke akcije podpěruje. Na wjele diskutowane ranjenje šulskeje winowatosće so wona při tym njepoćahowaše.
Šulerjo a studenća po wšěm swěće mjeztym kóždy pjatk za čas šule pod hesłom „Fridays for Future“ po přikładźe młodeje šwedskeje aktiwistki Grety Thunberg demonstruja. Thunberg bě so minjeny pjatk w Hamburgu na demonstraciji wobdźěliła. „Politikarjo a dalši ludźo na mocy su hižo předołho z tym přešli, zo ničo přećiwo krizy klimy nječinja“, wona tam rjekny. „My zaručimy, zo dlěje z tym njewobsteja.“
Žadaja sej zamołwjenje předsydki
Berlin (dpa/SN). Zwjazk homoseksualnych muži a žonow w CDU/CSU žada sej wot předsydki CDU Annegret Kramp-Karrenbauer, zo so wona za swój póstniski žort wo nuznikach za mjezysplažnych ludźi zamołwi. Sćelakej SWR předsyda zwjazka Alexander Vogt wčera rjekny. „Wězo ma so wona zamołwić. To prosće wočakujemy.“ Tež na póstnicach płaća hranicy. Vogt je sej wěsty, zo njebě to zła wola předsydki. „Bě-li wuprajenje njepřemyslene, je wone znamjo za to, kak rozšěrjene po wšěm kraju tajke myslenje je.“ Wón wočakuje rozmołwu z předsydku CDU wo tutej naležnosći.
Kramp-Karrenbauer bě minjeny štwórtk w badensko-württembergskim Stockachu rozhorjenje zbudźiła, jako planowane zawjedźenje toaletow za třeći splah wusměšowaše. „To je za muži, kotřiž hišće njewědźa, hač smědźa při čilanju hišće stać abo hač dyrbja hižo sedźeć. Za to, mjeztym, je tajki nuznik.“ Alexander Vogt k tomu dale měni: „Politisku korektnosć maja mnozy za přehnatu. Hranicy pak měli jasne być. Mjeztym dźě nichtó wjace mjeńšiny njewusměšuje.“ Runje w swojej poziciji měła předsydka CDU z temu čućiwišo wobchadźeć.
To a tamne (05.03.19)
Z psom na łónčku je muž w frankskim Schweinfurće před policiju ćěkał, po tym zo bě swoje awto zešrotował. Šofer w póstniskim kostimje bě ze swojim jězdźidłom wjacore wobchadne znamjenja wobškodźił a skónčnje do ample zrazył, kotruž hišće znajmjeńša dwaceći metrow ze sobu ćehnješe. Po tym zo bě z dospołnje skóncowaneho awta wulězł, so wón chětro wopity chabłajo wotsali. Wěcna škoda wšak wučinja šwarne 20 000 eurow.
W požčenych kupanskich cholowach su policisća sewjerorynsko-westfalskeho Velberta zamyleneho muža w kupanskim bazenku zajeli. Agresiwny a psychisce napadny bě tón dosrjedź bazenka w kupjeli ćeknył. Zastojnicy njewidźachu hinašeje móžnosće, hač so uniformu slec, sej kupanske cholowy požčić a wobaraceho so 32lětneho zajeć. Na to dowjezechu jeho do psychiatrije.
Před synodu protestowali
Drježdźany (B/SN). Zastupjerjo zwjazka „Zurück auf Los“ su składnostnje wosebiteho posedźenja sakskeje krajneje synody w Drježdźanach protestowali. Iniciatiwa kritizuje wobzamknjenu strukturnu reformu, po kotrejž maja so cyrkwinske wosady do wjetšich cyłkow zjednoćić. „Planowane hromadupołoženje wosadow je zwjetša nanuzowane a zbudźa njeměr“, wuzběhny iniciator protesta, cyrkwinski předstejićer Friedhelm Zühlke z Auerswalde. Čłonojo zwjazka so boja, zo so indiwidualny wobraz a tradicija wosady tak pominjetej.
Křesćenjo dale přesćěhani
Zeleni widźa so w klučowej róli
Kamjenica (SN/at). Zwjazk 90/Zeleni w Sakskej su na krajnej delegatnej konferency minjenej pjatk a sobotu w Kamjenicy swój program za wólby krajneho sejma 1. septembra wobzamknyli. Pod napismom „Kulturu dožiwić/hajić“ je serbski zaměr podaty, hdźež rěka: „Zasadźamy so za prawa Serbow a Serbowkow: Podpěramy wšitke prócowanja, zo wostanje serbska rěč wšědny dźeń, w medijach, literaturje a dźiwadle žiwa. Zo by so serbšćina w pěstowarnjach a šulach posrědkowała, ma wu- a dalekubłanje serbskorěčnych kubłarjow/kubłarkow a wučerjow/wučerkow centralny wuznam. Institut za sorabistiku na Lipšćanskej uniwersiće a Serbski institut w Budyšinje stej bytostnej stołpaj za pěstowanje serbskeje identity.“ Dale tam rěka, štóž Zelenych woli, hłosuje sobu „za zaměrne spěchowanje serbskeje rěče a kultury“.
Zeleni wočakuja wot lětušich wólbow krajneho sejma přewrót w Swobodnym staće Sakskej. Po słowach designowaneje načolneje kandidatki Katje Meier přicpěwa sej strona při tym klučowu rólu. Wužadanja w kraju su přewulke, zo bychu „je dale jednej CDU přewostajili“.
K protestam namołwjał
Caracas (dpa/SN). Sam za přechodneho prezidenta Venezuele postajeny Juan Guaidó je swojich krajanow k masowym protestam pozbudźał a jich namołwił, statnemu šefej Nicolásej Madurej so spjećować. Zdobom je statnje přistajenych napomnił so dźensnišim protestam přizamknyć. W běhu dnja chcyše so Guaidó z wukraja do Venezuele nawróćić. Tam wšak hrozy jemu jastwo, dokelž bě kraj najebać zakaz wopušćił.
Opozicija wólby dobyła
Tallinn (dpa/SN). Z wólbow estiskeho parlamenta je opoziciske Reformowa strona jako najsylniša móc wušła. Po wuličenju wšitkich hłosow wčera wječor změje strona 34 z cyłkownje 101 mandata ludoweho zastupnistwa w Tallinnje. Slěduje lěwicarska Centrumowa strona dotalneho ministerskeho prezidenta Jürija Ratasa. Poprawny dobyćer wólbow pak je prawicarskopopulistiska konserwatiwna strona, kotraž móžeše swój wólbny wuslědk z nětko 19 sydłami podwojić.
Wuradźuja wo přestajenju časa
Rozdźělne reakcije na nowe tarifowe zrěčenje
Podstupim (dpa/SN). Z tarifowym dojednanjom na wosom procentow wjace mzdy w zjawnej słužbje we wjacorych kročelach su dźěłodawarjo a dźěłarnistwa nowym stawkam zadźěwali. Po dny trajacych jednanjach stej so wobě stronje w nocy na njedźelu na tarifowe zrěčenje dojednałoj, kotrež ma 33 měsacow płaćiwe być. Něhdźe milion přistajenych dóstanje lětsa 3,2 procentaj wjace mzdy. Za klětu su so na dalše zwyšenje wo 3, 2 procentaj dojednali a za lěto 2021 hišće raz na 1,4 procenty. Znajmjeńša maja ludźo 240 eurow wjace dóstać.
„To je najlěpši wuslědk na krajnej runinje po wjele lětach“, rjekny předsyda dźěłarnistwa ver.di Frank Bsirske. Nawoda tarifowych jednanjow na stronje zwjazkowych krajow, Berlinski financny senator Matthias Kollatz (SPD), wuzběhny, zo dawa poměrnje dołha doba płaćiwosće krajam wěstotu planowanja. Zwjazkowym krajam nastanu po informacijach Kollatza přidatne kóšty wjace hač sydom miliardow eurow.
Wjace hač 20 mortwych wichorow dla
Washington (dpa/SN). Ćežke wichory na juhowuchodźe USA su sej znajmjeńša 22 smjertnych woporow žadali. To zdźěli sheriff potrjecheneje kónčiny w zwjazkowym staće Alabama Jay Jones. Wón z tym liči, zo ličba woporow hišće přiběra. Mjez woporami su tež dźěći. Tójšto ludźi je ćežko zranjenych abo zhubjenych. Po informacijach Jonesa běchu zamołwići wobydlerjow před njewjedrami warnowali. Mnozy pak to prosće ignorowachu. Samo prezident Donald Trump ludźi namołwješe, warnowanja chutnje brać a so na wichory přihotować.
Po zdźělenju narodneje wjedrarnje běchu tornada hač do 218 km/h spěšne a zdźěla hač do kilometer šěroke. Z městnami zawostajichu dospołnje zničene pasma. Na wobrazach běchu zničene chěže, spowalane štomy a z rozwalinami posyte dróhi widźeć. Njedaloko města Smith Station padny sćežor mobilnoškričkoweje připrawy na štyričarowu spěšnodróhu. W tysacach domjacnosćow wupadny milina. Pomocnicy njemóžachu so chaotiskeho połoženja dla k někotrym potrjechenym sydlišćam ani hišće předrěć.
Greta Thunberg w Němskej była
Hamburg (dpa/SN). Šwedska wobswětowa aktiwistka Greta Thunberg žada sej wot politiki wjace zasadźenja přećiwo změnje klimy. „Politikarjo a ludźo na mocy su hižo předołho z tym přešli, zo ničo přećiwo krizy klimy nječinja“, rjekny 16lětna minjeny pjatk w Hamburgu něhdźe 3 000 zahorjenym šulerjam na naměsće před radnicu. „My zaručimy, zo dlěje z tym njewobsteja.“ Zdobom Greta Thunberg připowědźi: „Budźemy tak dołho stawkować, doniž něšto nječinja.“
Młoda aktiwistka, kotraž hižo dlěši čas kóždy pjatk za změnu klimoweje politiki stawkuje, město toho zo by do šule šła, bě prěni króć w Hamburgu. Zhromadnje ze šulerjemi ćehnješe wona po nutřkownym měsće. Na transparentach rozšěrjachu šulerjo hesła kaž „Klima nječaka“ abo „Make earth cool again!“ Šulerjo mjez druhim wołachu: „Smy tu a smy wótře, dokelž nam přichod rubiće.“
17lětna Lilli a 16lětny Gustav přepodaštaj swojemu wulkemu idolej list. Wonaj běštaj internetnu peticiju zahajiłoj, z kotrejž prócu młodeje šwedskeje aktiwistki podpěrujetaj. 72 000 ludźi je namołwu dotal podpisało.
To a tamne (04.03.19)
Kupanske šlapki su wotnětka na pućowanskich šćežkach italskeje turistiskeje kónčiny Cinque Terre zakazane. Kóždy, kotrehož tam bjez porjadnych čriji lepja, dyrbi z pokutu hač do 2 500 eurow ličić, zdźěli nawodnistwo narodneho parka liguriskeje kónčiny. Hłowna přičina je wulka ličba zranjenjow njekmanych čriji dla. Častodosć dyrbja turistow wobćežnje z helikopterami wuchować. Ludźo strachi kamjenjatych šćežkow podhódnoćeja, měnjo, zo su na přibrjohu.
Ručku štyrilětneje z napojoweho dźeržaka při dźěćacym sydle wuswobodźić dyrbješe wohnjowa wobora w Mnichowje. Holčka bě porsty tak hłuboko do dźeržaka tyknyła, zo njemóžeše ruku sama wjace wućahnyć. Po tym zo běštaj tež staršej w awće zwrěšćiłoj, wołaštaj wonaj wohnjowu woboru. Ta nastroj kedźbliwje rozrěza a tak ručku wuswobodźi.
