Syriskeje dla starosć přiběra
Damaskus (dpa/SN). Mjezynarodna starosć přiwótřenja wojowanjow w Syriskej dla přiběra. Generalny sekretar UNO António Guterres je „hłuboko znjeměrnjeny“ nastupajo połoženje w kónčinje rebelow wuchodna Ghuta, tak tež wonkowne ministerstwo USA. Na sewjeru Syriskeje turkowske wójsko dale bombar- duje, po tym zo su syriske knježerstwowe mocy kurdiske jednotki podpěrali. W Afrinje přiběra strach wjetšeje konfrontacije mjez Turkowskej a Syriskej.
Wočaknu rozsud sudnistwa
Waršawa (dpa/SN). W rozestajenju nastupajo pólski zakoń wo holocausće je maršal senata Stanisław Karczewski wobkrućił, zo chłostanski wukaz hakle po pruwowanju wustawoweho sudnistwa nałoža. Je njezamołwite, do toho na zakładźe zakonja přepytować, wuzběhny narodnokonserwatiwny politikar w nowinje Gazeta Wyborcza. Diplomatisku krizu z Israelom wubudźacy předpis ma 1. měrca płaćiwosće nabyć.
Dźiwje swinje cyłe lěto třěleć
Zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier (srjedźa) je wčera w ...
Bjez popłatka pěstowarnju wopytać
Tematizuja čłowjeske prawa w cyberspacu
Praha (dpa/SN). Lětuši 20. mjezynarodny filmowy festiwal za čłowjeske prawa Jedyn swět w Praze zaběra so z aktualnymi šansami a wužadanjemi interneta. „Kak wupada z prawom na priwatnu sferu, što naše onlinowe daty wo nas wuprajeja a hodźa so wone znjewužiwać?“, prašeja so zarjadowarjo čěskeje pomocneje organizacije Čłowjek w nuzy.
K zazběhej předstaji němski režiser Moritz Riesewieck swój dokumentarny film „The Cleaners“. Pask jedna wo ludźoch na Filipinach, kotřiž rjedźa socialne syće wot předstajenja namocy a pornografije. Dohromady pokazaja wot 5. do 14. měrca 128 filmow z 52 krajow.
80 lět připóznata retoromanšćina je žiwa rěč
Chur (SN). Šwicarska je wjacerěčna. Před 80 lětami bu tam retoromanšćina jako štwórta krajna rěč připóznata. Eksperća dźensa měnja, zo njemóže hižo žana rěč wo jeje mrěću być. „Kulturna scena pokazuje, kak inowatiwni móžemy w tej rěči być“, wuzběhny Retoroman a romanist Rico Valär wčera w Šwicarskim rozhłosu.
Tež w přitomnosći nałožowanje retoromanšćiny w medijach, šulach, w zarjadnistwje a literaturje dale spěchuja, rozprawja powěsćernja dpa. Wot 8,3 milionow wobydlerjow Šwicarskeje hišće něhdźe 40 000 wšědnje retoromanšćinu nałožuje. Woni bydla zwjetša w kantonje Graubünden ze stolicu Chur. „Tgi che sa rumantsch sa dapli“ na přikład rěka „Štóž retoromansce rěči, wjace wě.“
Při ludowym wothłosowanju 20. februara 1938, jako njemějachu žony hišće žane hłosowanske prawo, wuprajichu so mužojo z 91,6 procentami za připóznaće. „1938 je wo prawo samopostajowanja ludow šło, chcychu samostatnosć Šwicarskeje připóznać“, Valär rozłoži. Knježerstwo chcyše wolu zakitowanja wšěch krajanow přez sylnu zhromadnu identitu skrućić.
Dalše krajne rěče w Šwicarskej su němčina, francošćina a italšćina.
To wšo trjebamy
To a tamne (21.02.18)
Štyrjo młodostni w starobje 13 do 17 lět su wčera wječor w durinskim Heiligenstadće najprjedy šofera wohrozyli a na to z jeho awtom po poł Němskej ćěkali. Hakle po nimale 500 kilometrach w Hamburgu jich policija zaja. Njeskutka podhladni njesmědźachu poprawom sami hišće žane awto wodźić, 17lětny jeničce z přewodom dorosćeneho. Zwotkel młodostni skućićeljo pochadźeja, njemóžeše policija rjec.
Nimale 4 400 porikow je so w tydźenju wokoło dnja Walentina před statnymi hrodami, parkami a zahrodami w Badensko-Württembergskej hubkowało, mějo tak darmotny zastup. Zarjadnišća su lubowacym zastupny pjenjez spušćili, běchu-li so před pokładnju košili. 4 385 porikow je swój lisćik na te wašnje „zapłaćiło“. Loni bě jich 3 815 porikow, kaž zarjadowarjo zdźěleja.
Čłonski wupokaz bywšeho šefa stasi Ericha Mielki pola sportoweho zjednoćensta Dynamo je njeznaty pokradnył. Dokument z čisłom 00379 bě so hižo loni w času wot 22. do 24. oktobra z muzeja we wobwodźe Berlin-Mitte zhubił. Pječa bu za čas přehladki „Kopańca w stolicy“ w Ephraimowym palaisu spakosćeny. Wustajeńca je mjeztym zakónčena.
„Moped z 15“ dale dźe
Drježdźany (SN/JaW). Młodostni w Sakskej móža dale z 15 lětami jězbnu dowolnosć za moped złožić. Kaž sakske ministerstwo za hospodarstwo, dźěło a wobchad informuje, je zwjazkowe wobchadne ministerstwo (BMVI) „modelowy projekt ‚Moped z 15‘ wo dalšej lěće podlěšiło. Projekt předwidźi, zo smědźa młodostni jězbnu dowolnosć klasy AM hižo w starobje 15 lět złožić“, rěka z ministerstwa. Regularnje bychu ju hakle ze 16 lětami dóstali.
Sakski wobchadny minister Martin Dulig (SPD) rozsud wita. „Wjeselu so, zo je BMVI našemu přeću wotpowědowało a projekt dale wjedźe. Smy dotal jara dobre nazhonjenja z projektom zběrali. Předewšěm na wsach woznamjenja jězbna dowolnosć za moped młodostnym wjac mobility a zdobom wjac žiwjenskeje kwality“, rjekny Dulig wčera w Drježdźanach.
Modelowy projekt „Moped z 15“ běchu lěta 2013 w Sakskej, Saksko-Anhaltskej a Durinskej zawjedli, pozdźišo tež w Braniborskej a Mecklenburgsko-Předpomorskej. W Sakskej je dotal něhdźe 16 000 młodostnych pruwowanje za jězbnu dowolnosć z 15 lětami złožiło.
Wothłosowanje zahajene
Berlin (dpa/SN). Strona SPD je dźensa wothłosowanje sobustawow wo wospjetnym zastupje do wulkeje koalicije z CDU a CSU zahajiła. Wšitkich nimale 463 000 čłonow ma wólbne podłožki dóstać. Hromadźe z přisahowym wobkrućenjom maja wólbne listy hač do 2. měrca w póštowym kašćiku stronskeho předsydstwa předležeć. Wočakuja snadnuški wuslědk. Designowana předsydka SPD Andrea Nahles towaršow namołwja, z uniju wujednanemu dokumentej přihłosować.
Wulka ličba woporow
Damaskus (dpa/SN). Při wobtřělenju kónčiny syriskich rebelow wuchodna Ghuta blisko Damaskusa z lětadłow a artilerije je wčera po informacijach aktiwistow znajmjeńša sto ciwilistow žiwjenje přisadźiło. To je najwjetša ličba woporow na jenož jednym dnju po třoch lětach, kaž Syriska wobkedźbowarnja za čłowjeske prawa dźensa zdźěla. Mjez mortwyni je wjele dźěći a žonow.
AfD čuje so pohonjena
Dźeń a wjace prašenjow w padźe Linda W.
Połčnica/Bagdad (dpa/SN). Čehodla je so młoda holca ze Sakskeje mordarjam teroristiskeje milicy Islamski stat (IS) přizamknyła? Pad z Połčnicy pochadźaceje Lindy W. wuwabja dale a wjace hódančkow. Přećeljo bywšeje přiwisnicy IS su potrjecheni wot dóńta swojeje sobušulerki. „Woni ćerpja pod tym, dokelž njezamóchu tomu zadźěwać, zo bě Linda wotešła. Njejsu pytnyli, što so tam woprawdźe wuwiwa“, rjekny Połčničanska měšćanostka Barbara Lüke (njestronjanka) powěsćerni dpa. Nětko je wažne ludźom pomhać. „Naše město je něšto nastorčiło. Wo tym pak rěčeć nochcu.“
Njedźelu bu znate, zo dyrbi dźensa 17lětna Linda sobustawstwa w IS a ilegalneho přestupa hranicy w Iraku dla šěsć lět do jastwa (SN rozprawjachu). Lüke z toho wuchadźa, zo so w Lindźinym kruhu přećelow wjele prašenjow znowa jewi. „Wona bě šulerka z cyle normalnej wokolinu. Linda njebě w swojej rjadowni tež docyła izolowana.“ Je zrozumliwe, zo so ludźo prašeja, čehodla njemóžachu tomu zadźěwać.
