Čłonow AfD wuzamknu

póndźela, 10. nowembera 2025 spisane wot:

Köln (dpa/SN). Štóž je z čłonom AfD, njemóže wotnětka hižo sobustaw Kolpingowcow w Němskej być. Tole je katolski socialny zwjazk z hłownym sydłom w Kölnje na swojej hłownej zhromadźiznje ­rozsudźił. Wotnětka je móžno, kóždeho wuzamknyć, „kiž w słowach a skutkach“ pokazuje, zo podpěruje přeswědčenja, kotrež směrnicam Kolpinga njewotpowěduja, zwjazk zdźěla. K tomu słušeja tež pozicije AfD. Kolpingowy zwjazk ma w Němskej 200 000 čłonow a 10 000 přistajenych.

Blokadu poněčim přewinyć

Washington (dpa/SN). Prěni króć po zahajenju zasakłeje zwady wo etat USA su so demokraća a republikanojo na konkretne kročele dojednali, zo bychu blokadu dźěła knježerstwa přewinyli. Senat hłosowaše minjenu nóc za to, wo přechodnym etaće wothłosować, kotryž bě dom reprezentantow zapodał. Z tym je prěni wažny zadźěwk k skónčenju naj­dlěšeho shutdowna w stawiznach USA přewinjeny, kiž dźěło ministerstwow haći.

Přetwar dale spěchuja

Policisća su dźensa rano Taleba al-Abdulmohsena do Magdeburga přiwjezli. Mjeztym 51lětny muž ze Sawdi-Arabskeje bě 20. decembra 2024 z awtom přez Magdeburgske adwentne wiki smalił a šěsć žonow a dźěćo morił. Wjace hač 300 ludźi so při tym ­zrani. Wot dźensnišeho steji muž před sudnistwom. Za to běchu nowu prowizorisku žurlu natwarili. Foto: dpa/Hendrik Schmidt

Demokratija wohrožena

póndźela, 10. nowembera 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Demokratija w Němskej je po posudku zwjazkoweho prezidenta Franka-Waltera Steinmeiera wohrožena, kaž hišće nihdy po znowazjednoćenju Němskeje. „Hišće nihdy w stawiznach našeho znowa zjednoćeneho kraja njeběštej demokratija a swoboda tak nadpadnjenej. Wohrožena ze stron ruskeho agresora, kiž je naš měrowy porjad rozbił a přećiwo kotremuž dyrbimy so wobarać“, rjekny hłowa stata składnostnje 9. nowembra w Berlinskim hrodźe. „Aktualnje wohrožuja nas prawicarsko-ekstremne mocy, kotrež demokratiju nadpaduja a mjez ludźimi přiběraja“. Tajke strony zakazać njeje wuraz słabeje de­mokratije, ale dopokazuje nawopak jeje sylnosć, je sej Steinmeier wěsty.

Pytaja za pućemi z klimoweje krizy

póndźela, 10. nowembera 2025 spisane wot:

Belém (dpa/SN). W brazilskim milionowym měsće Belém w kónčinje Amaconasa su dźensa 30. swětowu klimowu konferencu UNO zahajili. Tam wočakuja ně­hdźe 50 000 wobdźělnikow. Zastupnicy ze 190 krajow wuradźuja dwaj tydźenjej wo tym, kak móhli klimowu krizu a jeje fatalne sćěhi wobmjezować. To su mjez druhim přiběraca suchota, wichory, lěsne wohenje a zapławjenja. Nimo toho póńdźe wo to, kak chude kraje bóle podpěrować.

Zetkanje wotměje so dźesać lět po Pariskim klimowym zrěčenju. Tehdy běchu so kraje zawjazali, woćoplenje zemje přirunujo z časom do industrializacije na 1,5 stopnjow wobmjezować. Tole je zwrěšćiło, generalny sekretar UNO António Guterres njedawno zwěsći.

Šef BBC wotstupił – Trump dźakowny

póndźela, 10. nowembera 2025 spisane wot:
London (dpa/SN). Nawoda britiskeho rozhłosoweho sćelaka BBC Tim Davie a nawodnica wotrjada za powěsće BBC Deborah Turness staj wotstupiłoj. Pozadk je přinošk sćelaka we wusyłanju „Panorama“, kotryž zaběraše so z narěču prezidenta USA Donalda Trumpa 6. januara 2021. Bjezposrědnje po narěči běchu toho přiwisnicy parlament we Washingtonje nadběhowali a wobsadźili. Přinošk běchu do minjenych wólbow prezidenta USA we Wulkej Britaniskej wusyłali. Wólby bě Donald Trump dobył. Wón bě wo­spjet zwuraznił, zo čaka na zamołwjenje sćelaka. Jeho rěčnica Karoline Levitt ­wumjetowaše sćelakej „stoprocentowske fake-news“. W internym dokumenće sćelaka su mjeztym rjad zmylkow naličili. Po tym je sćelak wšelake dźěle narěče Trumpa tak zestajał, zo „nastawa zaćišć“, zo je Trump demonstrantow našćuwał. Trump je so BBC mjeztym dźakował, zo je „koruptneho žurnalista wotkrył“. „To su jara njesprawni ludźo“, Trump piše. Zo pochadźa rozprawa z kraja zwjazkarja USA, je „wulka škoda za demokratiju“.

Na wohroženje reagować

póndźela, 10. nowembera 2025 spisane wot:

Synoda ewangelskeje cyrkwje Němskeje w Drježdźanach zahajena

Drježdźany (dpa/SN). Ewangelska cyrkej w Němskej (EKD) chce swój kurs w prašenjach měra změnić. Hladajo na „čujomnje změnjenu swětowu situaciju a na aktualne wohroženja“ měli so aspekty wěstoty a měroweje etiki we wušim zwisku wobkedźbować, rjekny předsydka rady EKD, biskopka Kirsten Fehr w swojej rozprawje, kotruž dźensa na synodźe EKD w Drježdźanach předstaji.

Na posedźenju parlamenta ewangelskeje cyrkwje předstajichu dźensa zasady noweje měroweje politiki. Hižo wčera bě Fehrs připowědźiła, kajku poziciju ewangelska cyrkej w tymle prašenju zaběra: „Byrnjež hórko było njemóžemy mysličku wottrašenja w tym zwisku jako wotbytu wobhladować, tež hdyž tole wšitcy rady chcyli.“

Přiwšěm měła so diskusija werbalnje – hladajo na rěč a wašnje zwuka – wot­brónić. „Nic za wójnu kmani, ale zakitowanja kmani, za měr aktiwni – tole je wažne, zo by so wójnje zadźěwało“, Fehr rjekny.

Stawizny přepisać?

póndźela, 10. nowembera 2025 spisane wot:

„Póńdźemy ke Capitolej a njebudźemy tam jara přećelni.“ Z tutymi słowami je we wólbach podležacy kandidat republikanow Donald Trump 21. januara 2021 w narěči swojich přiwisnikow namołwjał, so namócnje tomu wobarać, zo zapósłancy kongresa Joewa Bidena formalnje za noweho prezidenta USA wobkruća. Wobrazy namocy běchu swój čas wšón swět zludali. Mjeztym Trump wšitko čini, zo by stawizny podawka přepisał. Zasudźeni skućićeljo su dawno z jastwa pušćeni, nawal namócneje cwólby na dom parlamenta mjenuje Trump mjeztym „dźeń lubosće“.

Zo pak saha jeho wliw tak daloko, nawodu wulkeho britiskeho sćelaka BBC wotbyć, kiž bě njesłyšany podawk w dokumentaciji do wólbow prezidenta loni wusyłał, je nowa dimensija. Što činja nětko němske nowiny, kiž běchu demokratisku kontrahentku Trumpa, Kamalu Harris, kaž bohowku wuchwalowali? A wěsty Marko Wjeńka bě swój čas pisał, zo słuša Trump do błudnicy ... Marko Wjeńka

Wosuški lěta 2025 pruwowali

póndźela, 10. nowembera 2025 spisane wot:
Wulki nawal ludźi knježeše minjeny pjatk w Choćebuskim Carla Blechenowym ­kareju. Zwjazk łužiskich a błótowskich pjekarjow a konditarjow bě na kóždolětne pruwowanje wosuškow přeprosył. Pruwowanje woblubowaneho pječwa po směrnicach Němskeje towaršnosće za ratarstwo (DLG) je stajnje wjeršk, kotryž je wosebje staršim wobydlerjam města wažny termin a zamołwitym zdobom zazběh noweje předawanskeje doby – dohodowneho časa. Pruwowanje wosuškow přewjeduja w Choćebuzu mjeztym 28 lět, z toho 25 lět zjawnje ze zakónčacym wuzwolenjom najwoblubowanišeho wosuška lěta. Foto: Michael Helbig

To a tamne (10.11.25)

póndźela, 10. nowembera 2025 spisane wot:

Spjaceho paducha je policija we wul­kowobchodźe w Mnichowje wubudźiła a zajała. 38lětny bě w nocy na sobotu z plesternakom škleńčane durje wobchoda rozbił a so na to „wulkomyslnje posłužował“. Wón wočini wjacore bleše palenca a z nich piješe, runje tak wobchadźeše ze słódkosćemi. Po tym sej we wobchodźe wusny. Policija, mjeztym wot alarmoweje připrawy wo njeskutku informowana, spjaceho paducha wuhlada a zaja.

Dźewjećlětny hólc za wodźidłom woso­boweho awta je w porynsko-pfalcowskim Pirmasensu zasadźenje policije zawinił. Swědkojo běchu dźěćo w awće widźeli a zastojnikow informowali. Tući nańdźechu awto na pólnym pućiku a wočiwidnje při zwučowanju. W jězdźidle sedźeštej ­nimo 57lětneho nana tež mać a šěsćlětna sotra pachoła. Staršej njedowidźeštaj, čehodla policisća zhromadnu jězbu skónča.

Lěpje přihotowani być

pjatk, 07. nowembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Złožujo so na nazho­njenja z časa koronapandemije Němska swoje strowotniske předpisy aktualizuje, zo by přichodnje lěpje na pandemije tajkeho razu přihotowana była. Zwjazkowy sejm je wčera formelnje mjezynarodnemu dojednanju přihłosował, na kotrež běchu so čłonske staty swětoweje strowotniskeje organizacije loni dojednali. Mjez druhim dźe wo lěpšu mjezy přesahowacu wuměnu informacijow.

Tajne fota zakazać abo nic

Lipsk (dpa/SN). Justicni ministrojo zwjazkowych krajow su so dźensa na swoje nazymske posedźenje w Lipsku zešli. Mjez druhim rěčachu wo tym, hač su skradźu zhotowjene voyeuristiske fota přichodnje chłostanja kmany njeskutk. Wotpowědny namjet běštej Sewjerorynsko-Westfalska a Hamburg zapodałoj. ­Nimo toho rěčachu nawodźa ministerstwow wo móžnosćach, požadarjow azyla bjez prawa na přebywanje wotsunyć. Tež diskusija wo wěstoće adwentnych wikow steješe na dnjowym porjedźe.

Žane njetrjebawše wobrazki

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025