Nasyp rěki skrućić dyrbjeli
Zo bychu so ludźo před wohenjemi škitali, su před něhdźe połdra lětstotkom tež w Hornjej Łužicy wohnjowe wobory załožeć započeli. W našej lětnjej seriji chcemy někotre z nich předstajić a jich stawizny rozłožić. (7)
W Lejnom (Geierswalde) při jězoru ze samsnym mjenom bě do Druheje swětoweje wójny wot něhdźe 400 wobydlerjow wjac hač połojca serbska. Jako so w nowembru 1934 dwanaće muži k załoženskej zhromadźiznje wohnjoweje wobory zetka, rěčachu někotři z nich serbsce, tež prěni nawoda wobory Pawoł Petrik. Ličba kameradow drje so bórze po załoženju na 26 zwyši. Tola kónc wójny wobora hižo njeeksistowaše. Wšón swój zbywacy grat dyrbjachu wokrjesnej woborje přewostajić. Na iniciatiwu Matthiasa Šimanka woborne dźěło spočatk lěta 1946 wozrodźichu. 14 kameradow woborje spočatnje přisłušeše, lěto pozdźišo bě jich hižo 38. K jich wuhotowanju słušeše mjez druhim tehdy moderna sykawa TS8.
Wužiwać, štož je darjene
Regina Krawcowa rozłožuje w Róžeńčanskim lěsu wužitk zelow a płodow
Smječkecy (BW/SN). Płody kerkow a štomow stejachu w srjedźišću zeloweho wuchodźowanja, na kotrež bě minjeny pjatk Regina Krawcowa ke Kamjentnemu hatej mjez Smječkecami a Róžantom přeprosyła. Byrnjež so na nim jenož dwě zajimči wobdźěliłoj, bě wodźenje po wječornej lětnjej přirodźe zajimawe a powučne.
55lětna kubłarka je w dnjowym přebywanišću „Při Krabatowym puću“ we Worklecach přistajena, hdźež organizuje poskitki za seniorow, wšako je so na pedagogowku za hojenske rostliny a zela wukubłać dała. Tež dalšim zajimcam w serbskej wokolinje posrědkuje na wodźenjach po přirodźe rady hódne a wužitne pokiwy, kak hodźi so naša domjaca přiroda wužiwać. Tak na přikład móžeš symješka žónskich kopřiwow sušić abo tež čerstwe za čaj naparić. Wone pomhaja při ćežach z pucherjom, rjedźa krej a skutkuja přećiwo mučnoće. Łopjena kopřiwy hodźa so tohorunja do solotwje změšeć abo w pónoji kaž spinat pjec.
Krótkopowěsće (22.07.25)
Stroga so distancuje
Hórnikecy. Zarjadowarjo Hórnikečanskeho festiwala Stroga distancuja so raznje wot prawicarskeho wustupowanja wjacorych hosći na lětušim zarjadowanju. Zašłu sobotu běchu někotři na stanowanišću přebywacy hosćo prawicarske parole wołali. Towarstwo je policiju a wěstotnu słužbu informowało. Festiwal Stroga zastupuje demokratisku a solidarisku mjezsobnosć połnu respekta.
Zaso mjenje nowonarodźenych
Kamjenc. Kaž hižo w lěće 2023 je ličba nowonarodźenych dźěći w Sakskej loni spadnyła. Statistiski krajny zarjad za statistiku informuje, zo je so w lěće 2024 dohromady 24 697 dźěći narodźiło, to je šěsć procentow mjenje hač lěto do toho. Ličba je najniša w dobje poslednich 20 lět. Přerězna kwota 1,22 dźěsća na žonu je w Sakskej niša hač w cyłoněmskim přerězku (1,35). Z 1,5 dźěsćom na žonu je kwota Budyskeho wokrjesa najwyša w swobodnym staće.
Bičtura wuwzaćnje nutřka
Dźiwina: Wuchowanje njeje stajnje radźomne
Nic jenož na wsach, ale tež w městach maja mnozy doma skót. Něchtóžkuli nimo toho drobny skót plahuje. Wšitcy so wo strowotu swojich lubuškow prócuja. K tomu přinošować chce naša serija z pokiwami z weterinarneje mediciny. (61)
Kóžde lěto přinjesu ludźo młode ptački abo wjewjerčki, kotrež su w lěsu na zemi zwonka hnězda namakali, do skótnolěkarskich praksow abo do stacijow, hdźež so dźiwje zwěrjata přijimuja (Wildtierauffangstationen). Pozdatnje su młodźata staršeju zhubili a maja so nětko wot čłowjeka zastarać. Často pak njeje wuchowanje scyła trěbne. We wěstej fazy wuwića młodych ptačkow, tak mjenowanej „Ästlingsphase“, sedźa wone zwonka hněžka, na př. na lěsnym pućiku. Wšitke pjerja su hižo narostli, ale samostatne lětanje njeje hišće dozrawjene. Zwjetša njejsu młode ptački abo tež wjewjerčki same. Zastaraćeljo su w bliskosći a picuja młodźo dale. Přińdźe-li pak čłowjek do bliskosće, so schowaja. Wězo je w tajkej fazy młodźo wjetšim stracham wustajene. Rubježne zwěrjo ma sej lochko, młodu pječenku popadnyć. To je pak normalne.
Pěši, z kolesom a z busom do Krupki
Policija (21.07.25)
Při wočerstwjenišću kradnyli
Niža Wjes. Njeprošeny wopyt mějachu w nocy na sobotu při wočerstwjenišću w Nižej Wsy pola Rakec. Tam su so njeznaći namócnje do bydlenskeho woza zadobyli a wšelake wěcy w hódnoće 40 eurow pokradnyli. Po wšěm zdaću zachadźachu chětro rabiatnje, přetož wěcna škoda wučinja na wšěch 500 eurow, kaž policija rozprawja.
WiesenBeats posledni raz
Minjeny kónc tydźenja je so Sulšečanske sportnišćo zaso na pisanu festiwalnu ležownosć přeměniło. Z wosmym wudaćom so swjedźeń WiesenBeats w znatym formaće najprjedy raz skónči.
Sulšecy (LMZ/SN). Z wjele prócu Sulšečanskeje młodźiny nasta lětsa na sportnišću wospjet swjedźenišćo, kotrež hodźi so nastupajo profesionalitu a atmosferu lědma přetrjechić. Rejwanišćo z jewišćom, technobunker a stan za šlagry skićichu wopytowarjam wulku hudźbnu wšelakorosć. Z neonowymi barbami, samopaslenymi dejmantami a dalšimi dekoraciskimi wosebitostkami je angažowana młodźina wjeski znowa jónkrótny areal stworiła. Tež wolejbulowe hrajnišćo su Sulšečenjo lětsa zaso do małeho přibrjoha z lěhakami a lampionami přetworili.
Wobrazy a hudźba zakuzłali
Klóšterska zahroda wulkotna kulisa za njewšědnje rjany wječor
Pančicy-Kukow (SN/MWj). Miły lětni wječor, na jewišću cunja hudźba, serbske reje, artistika a show z wohenjom, tysacy swěčkow w pisanych wobrazach a k tomu słódnosće za žołdk a kyrk – to bě měšeńca, kotraž je sobotu 1 400 wopytowarjam Nocy tysac swěčkow w klóšterskej zahrodźe w Pančicach-Kukowje wokřewjace hodźiny wobradźiła. Organizatorojo Křesćansko-socialneho kubłanskeho skutka wokoło Sonje Hejdušcyneje móžachu so na wjedrowu připowědź spušćeć, tak zo je so jich próca přihotowanja zadaniła. Tójšto ludźi, kotřiž chcychu sej hakle wječor lisćik kupić, su bohužel domoj pósłać dyrbjeli, dokelž bě maksimalna ličba wopytowarjow docpěta.
Krótkopowěsće (21.07.25)
Chłódnu šćežku natwarili
Rań. „Chłódna šćežka“ rěka 30 kilometrow dołhi kolesowarski puć njedaloko města Rań (Großräschen) we wokrjesu Hornje Błóta-Łužica, kiž je změnje klimy přiměrjeny. Je to prěni swojeho razu po cyłej Němskej. Hižo wobstejacy puć su wědomostnicy z kameru za ćopłotne wobrazy analyzowali. Na tym zakładźe wjedźe čara k wotpočnišćam, pitnym studnjam a kupanišćam.
Žane spěchowanje za strowotu
Krušwica/Rěčicy. Za prěni mediciniski zastaranski centrum (MVZ) w komunalnym nošerstwje w Hornjej Łužicy, kotryž chcedźa w požnjencu wotewrěć, njejsu spěchowanje ze sakskeho socialneho ministerstwa dóstali. Krušwičanski wjesnjanosta Tristan Mühl (Swobodni wolerjo) praji, zo dyrbja start MVZ tohodla z kreditom znajmjeńša 300 000 eurow financować.
Trojorěčna zběrka lyriki wušła
Imobilija ze serbskim koloritom na předań
Nižozemjan Jan Pierre van Ede je hród přetwarił a jón ze žiwjenjom pjelnił
Znajerjo impozantneje imobilije njewědźa so ducy nimo hroda we Wysokej pola Wóslinka zrudneho napohlada dohladać. Hród je hižo dlěje njewobydleny a ležownosć je njehladana. Hižo loni w aprylu bě so nuzowe přesadźenje ležownosće bjezwuspěšnje skónčiło, dokelž njebě za to dosć zajima. Lětsa stejitej hród a ležownosć z pódlanskimi twarjenjemi, kotrež su pomnikoškitane, znowa na lisćinje nuzowych přesadźenjow.
Mnozy ludźo so na historiske wosebitosće objekta dopominaja. Wo tym swědča mjez druhim wšelake přinoški w serbskim dźeniku. Kónc Druheje swětoweje wójny dyrbjachu so tam młodźi mužojo, mjez nimi tež někotři ze serbskimi korjenjemi, na wójnsku słužbu přihotować. W aprylu 1945 pak woni wot tam twochnychu. Po wójnje potom přebywachu w hrodźe ćěkancy, kotrež z domoródnymi wottorhanju hroda we Wysokej zadźěwachu. W nazymje samsneho lěta zaćahny najprjedy zakładna šula, pozdźišo starownja a na to dźěsćownja do hroda.
