To a tamne (19.12.25)

pjatk, 19. decembera 2025 spisane wot:

Na wšěch 29 kilogramow cannabisa měješe žona z USA w swojim wačoku, ­jaku ju cłownicy na Berlinskim lětanišću BER kontrolowachu. 33lětna bě z New Yorka přilećała. Při kontroli zastojnikam napadny, zo njeběchu w jeje kófrach žane drasty, ale lute čorne plastowe titki. W nich bě maćizna, kotruž pozitiwnje na srědk THC testowachu. Žona twjerdźeše, zo njewě, što w titkach je. Cłownicy ju nachwilnje zajachu.

Nikotin je jěd za wutrobu a žiłki, njewotwisnje wot toho, hač jón přez cigarety, shisha abo e-cigarety kuriš. Tole wozjewja zwjazk europskich kardiologow w najnowšej rozprawje. Wšitke mjenowane formy wužiwanja nikotina škoduja žiłki a zawinuja wyši ćišć kreje a wyši riziko schorjenja wutroby. Lěkarjo su zwěsćili, zo nikotin čłowjekej tež bjez druhich škódnych maćiznow kaž smoły škodźi.

Zymska pomoc Ukrainje

štwórtk, 18. decembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Hladajo na ruske nad­pady na ukrainsku energijowu infrastrukturu podpěruje zwjazkowe knježerstwo Ukrainu z přidatnymi 70 milionami eurow. Předewšěm w zymje je hny­domna pomoc trěbna, zo by zakładne zastaranje Ukrainy zaručene było, zdźěli ministerka za wuwiće Reem Alabali ­Radovan nowinarjam. Jeje ministerstwo pomoc rozšěrja, zo by „ćopłotu, ćopłu wodu a milinu za wjace hač dwaj mi­lionaj wobydlerjow zaručiło“.

Požadarjow lóšo wotsunyć

Straßbourg (dpa/SN). Němska a druhe kraje EU chcedźa požadarjow azyla přichodnje tež do krajow wotsunyć, ke kotrymž potrjecheni žadyn zwisk nimaja. Na to su so čłonske kraje EU a Europski parlament dojednali. Dotal bě trěbne, zo maja potrjecheni wuski zwisk do tajkich krajow, na přikład z tam bydlacymi přiwuznymi abo jeli su tam sami hižo raz dlěši čas přebywali.

Dalši čołm pašowarjow zničili

Zliwki minjenych dnjow žiwjenske wobstejnosće Palestinjanow w Gazaskim pasmje dale pohóršuja. Kaž tule w lěhwje ­ćěkancow w Gazy dyrbja ludźo w stanach žiworić, po tym zo je israelske wójsko nimale wšitke bydlenja zničiło. Hygieniske a strowotniske zastaranje wostanje najebać mjezynarodnu pomoc dale katastrofalne. Foto: dpa/Moiz Salhi

Pólska kładźe miny na mjezach

štwórtk, 18. decembera 2025 spisane wot:
Waršawa (dpa/SN). Pólska chce na wuchodnej mjezy swojeho kraja miny kłasć, kotrež so přećiwo wosobam měrja. Tole je zastupowacy minister za zakitowanje Paweł Zelewski powěsćerni Reuters zdźělił. Miny maja dźěl zakitowanskeho projekta „Wuchodna tarč“ być, z kotrymž Pólska 800 kilometrow dołhu wuchodnu mjezu kraja dale skruća. Waršawa bě w awgusće z tak mjenowaneje Ottawaskeje konwencije wustupiła, kotraž produkciju a wužiwanje přećiwo wosobam so měrjacych minow zakazuje. Po informacijach Zalewskeho chcedźa rozbuchadła w Pólskej zhotowjeć. Móžno je, zo miny tež Ukrainje dodawaja. Pólska brónjenska firma Belma planuje produkciju 100 000 minow wob lěto. Tež Litawska a Finska klětu zaso miny produkujetej.

Wojacydóstanu šek

štwórtk, 18. decembera 2025 spisane wot:
Washington (dpa/SN). Swojeje hospodarskeje politiki dla pod ćišćom stejacy prezident USA Donald Trump je nimale 1,5 milionam wojakow šek 1 776 dolarow přilubił. Šek z tak mjenowanej „diwidendu wojakam“ hišće do hód dóńdźe, rjekny Trump w swojej narěči na narod. Suma na šekach poćahuje so na lěto deklaracije njewotwisnosće USA 1776. System šekow w USA njeje nowy: W času koronapandemije běchu ludźom 1 200 dolarow wupłaćili, prezident Joe Biden bě swój čas 2 000 dolarow přizwolił. Trumpej wumjetuja, zo kóšty wšědneho dnja na njedobro Američanow zaso stupaja. Dale a wjace Američanow twjerdźenju Trumpa hižo njewěri, zo je jeho předchadnik Biden na wšěm wina.

Lěwica za sankcije přećiwo USA

štwórtk, 18. decembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Eskalacije mjez USA a Venezuelu dla namjetuje Lěwica sankcije přećiwo USA. Pozadk je, zo prezident USA Donald Trump njewuzamkuje, zasadźić wojerske jednotki přećiwo južnoameriskemu krajej. „To je skandal“, rjekny předsyda Jan van Aken powěsćerni dpa. „To je, jako by China hrozyła, zo ­zaćehnje do Vietnama. Wšitcy bychu to hnydom kritizowali a sej sankcije žadali – z połnym prawom.“

Nětko je čas, „wótře wo sankcijach ­přećiwo USA rozmyslować“, van Aken rjekny. Sankcije su za to myslene, kraj nuzować, swoje postupowanje změnić, „jeli mjezynarodne zrěčenja rani abo prawo ludow ignoruje, a runje z tym Trump nětko hrozy.“ Zwjazkowe knježerstwo měło pokazać, zo njeměri z dwěmaj ­měritkomaj, sej van Aken žada. USA su najwuši zwjazkar Němskeje. Sankcije su tuž nimale wuzamknjene.

Mjeztym je kopica ameriskich wójnskich łódźow w Karibice. Trump bě připowědźił, zo měri so na składy zem­skeho wolija Venezuele.

Ruske srědki za Ukrainu brać?

štwórtk, 18. decembera 2025 spisane wot:

Na wjerškowym zetkanju EU w Brüsselu wuradźuja wo łoskoćiwej temje

Brüssel (dpa/SN). Statni a knježerstwowi šefojo čłonskich krajow EU su so dźensa dopołdnja w Brüsselu zešli. Jako hósć so na tutym, z wulkej napjatosću wočakowanym wjerškowym zetkanju ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj wob­dźěli. Na swojim poslednim prawidłownym posedźenju w tutym lěće chcedźa rozrisać, kak móhli pjenježnu podpěru wot Ruskeje nadpadnjeneje Ukrainy zaručić.

Zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) so za to zasadźuje, w EU składowane a blokowane ruske statne zamóženje za to wužiwać. Belgiska, kotraž wulki dźěl pjenjez składuje, je přećiwo tomu. Tuž njeje wuzamknjene, zo wuradźowanja hač do jutřišeho abo hišće dlěje traja. Belgiska wočakuje wulke pjenježne a prawniske problemy, dyrbjała-li EU ruske pjenjezy na dobro Ukrainy wužiwać. Moskwa je konsekwency připowědźiła.

Puć do njewotwisnosće?

štwórtk, 18. decembera 2025 spisane wot:
Tež hdyž dožiwi ratar raz dobre lěto z dobrymi wunoškami – hustohdy je jeho wjeselo wobmjezowane, wšako płaćizny za ­jeho produkty nadbytka na wikach dla spaduja. Runje dožiwjeja tole producenća mloka. Žiwidłowe koncerny pak tuchwilu situaciju nadbytka mloka znjewužiwaja a w swojim boju wo płaćizny płaćiznu mloka dale a nišo tłóča. Móže ratar na tajke samowólne postupowanje koncernow reagować? Po mojim měnjenju haj. Za to pak dyrbjeli hospodarske struktury změnić, je regionalizować, lokalne ratarske produkciske kołoběhi tworić a ratarske zawody prawdźepodobnje pomjeńšić. Bjez podpěry politiki to njepóńdźe. W rozmołwje z Chróšćanskim bioburom Ignacom Wjeselu na kóncu lětušich běrnjacych žnjow zhonich: Wón móže swoje běrny poměrnje njewotwisnje wot wuwića płaćizny na swětowych wikach předawać, dokelž ma dołhodobniše zrěčenja z regionalnymi woteběraćelemi. Snano je to móžny puć k njewotwisnosći burow? Milan Pawlik

Kolesa zamknyć

štwórtk, 18. decembera 2025 spisane wot:
Na južnej stronje Choćebuskeho hłowneho dwórnišća twarja tele dny nowe parkowanišćo za kolesa. Tam nastanje 190 městnow, hdźež móža ludźo swoje koleso přizamknyć, zdźěla samo na dwěmaj poschodomaj. Nimo toho změja tam wjacore kamory za wačoki. Milinu přinošuje solarna připrawa na třěše. Foto: Michael Helbig

Twarja hoberski skład

štwórtk, 18. decembera 2025 spisane wot:
Kabelsketal (dpa/SN). Posłužbowe předewzaće na polu logistiki L.I.T. AG twari w Kabelsketalu nowy centrum za logistiku. Hač do spočatka přichodneho lěta ­nastanje w bjezposrědnym susodstwje awtodróhi a lětanišća Halle/Lipsk 50 600 kwadratnych metrow wulki skład, zamołwići zdźěleja. Z tym chcedźa region jako wuznamny centrum logistiki skrućić. Centrum chcedźa z ćopłotnej klumpu tepić. Na třěše instaluja solarnu připrawu. Nimo toho wužiwaja dešćowu wodu.

HSSL25

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025