Rěči z Chinu wo fairnosći

póndźela, 17. nowembera 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). W zwisku ze swojej jězbu do Chiny je so wicekancler Lars Klingbeil za fairne wubědźowanje a lěpše móžnosće němskich předewzaćow na wikach w Chinje wuprajił. „Přistup ke kritiskim surowiznam a zniženje hoberskich kapacitow Chiny we wobłuku wocla a elektromobility su za hospodarstwo a dźěłowe městna w Němskej jara wažne“, rjekny financny minister a předsyda SPD w Berlinje do wotlěta do Pekinga. „Njebojimy so wubědźowanja, dyrbi pak fairni być. Klingbeil poda so jako prěni minister knježerstwa CDU/CSU a SPD do Chiny. Wonkowny minister Johann Wadephul (CDU) bě swoju jězbu njedawno přestorčił, dokelž njeměješe w Pekingu dosć wysoko rjadnych rozmołwnych partnerow.

Reformu renty přestorčić

póndźela, 17. nowembera 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). W zwadźe wo planowany rentowy paćik zwjazkoweho knježerstwa namjetuje předsyda socialneho křidła CDU Dennis Radke reformu přestorčić. „Situacija nastupajo rentu je dospołnje skepsana. Město toho, zo so dale wadźimy, dyrbjeli cyłkowny pakćik za přichodne lěta zdźěłać“, rjekny předsyda Křesćansko-demokratiskich dźěłopřijimarjow (CDA) nowinarjam. Prašenje renty, kotraž chudobje zadźěwa a generacije zwjazuje, dyrbjało so znowa rozjimać. Planowany rentowy pakt knježerstwa CDU/CSU a SPD budźi w rjadach unije diskusije. Koalicija chce niwow renty we wysokosći 48 procentow mzdy tež po lěće 2031 wobchować a po tym snadnje zwyšić. Młoda unija so tomu wobara a hrozy z bojkotom.

Zaso ruski płun kupować?

póndźela, 17. nowembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer so za to zasadźuje, po skónčenju wójny w Ukrainje zaso energiju w Ruskej kupować. „Ruska dyrbjała perspektiwisce zaso naš wikowanski partner być – bjez toho, zo poda­my so do noweje wotwisnosće“, rjekny politikar CDU nowinarjam. Hospodarske poćahi polěpšuja tež wěstotu Němskeje, Kretschmer rjekny.

Kretschmer bě so wospjet za to wuprajił, zo kupuje Němska zaso ruski zemski płun. Za to bě tež w swójskich rjadach kritiku žnjał. Po nadpadźe Ruskeje na susodnu Ukrainu běchu zapadne kraje sankcije přećiwo Ruskej wobzamknyli.

Ruska bě tute sankcije tež jako hospodarsku wójnu zapada kritizowała a na to pokazała, zo sej zapadne kraje same zeškodźa. Ruske hospodarstwo bě z toho tohorunja potrjechene, je pak sej mjeztym nowych partnerow namakało. Kretsch­mer rjekny: „Dyrbimy sankcije přećiwo Ruskej tež w swójskim hospodarskim zajimje wobhladować.“ Energijowa politika Němskeje wjedźe k deindustrializaciji.

Cwólbam zakład dźěła wzać

póndźela, 17. nowembera 2025 spisane wot:

Berlinska CDU plan za bój přećiwo organizowanej kriminaliće schwaliła

Berlin (dpa/SN). Bój přećiwo organizowanej kriminaliće słuša dale k ćežišćam Berlinskeje CDU. Krajne předsydstwo strony je na klawsurnym posedźenju w Magdeburgu předwčerawšim, sobotu, z dźesać dypkow wobstejacy program wobzamknyło, rěčnica zdźěli. „Smy rozsudźeni, syć organizowaneje kriminality w našim měsće rozbić“, generalna sekretarka Ottilie Klein powěsćerni dpa po wuradźowanjach rjekny.

Hnydomny program strony złožuje so na předłohu justicneje senatorki Felor ­Badenberg (CDU). Zaměr je, kriminelnym syćam pjenježny zakład wzać, přepytowanja pospěšić a tomu zadźěwać, zo cwólby wliw na sudniske jednanja a wobdźělenych ludźi wukonjeja.

Při tym njeměrja so jenož na skućićelow, ale tež na struktury a na syće, kiž w pozadku kriminelne njeskutki zmóžnjeja, w dokumenće rěka. „To rěka, zo ­dyrbimy kriminalitu tam nadběhować, hdźež wona nastawa – w młowojtym ­pasmje hospodarstwa a w sćinojtym ­swěće financnych prudow.“

Perfektne potajnstwo

póndźela, 17. nowembera 2025 spisane wot:
Někotrežkuli potajnstwo ani tak wulke njeje, kaž so wone připowědźa. Dźěći rady wučušla, štož ma hodowna překwapjenka być. A hdyž so kruh politikarjow za zawrjenymi durjemi zetka, to medije spěšnje zhonja, wo čim so rěči. Potajnstwo noweho princa Serbskopazličanskeho karnewaloweho towarstwa je hinaše. Hač do poslednjeho wokomika jenož dwě wosobje wěstej, štó na čole přichodneje sezony steji. Wšitcy druzy hódaja a tukaja, štó drje móhł to być. Tež sobotu w Njebjelčicach bě to mjez wopytowarjemi wólbow noweho princa jedna z hłownych temow. A jako napjatosć swój wjeršk docpě a rěčnik na jewišću noweho princa připowědźi, so mi zdaše, jako by kuzłar běłeho nukla z cylindra skuzłał, jako Metod Šołta zeza zawěška stupi a wćipne nory skónčnje zhonichu, zo je wón nowy princ. Kak móžeš w Serbach, hdźež hewak kóždy wo druhim wjele wě, tajkule „personaliju“ tak dołho potajnu dźeržeć, to je mi woprawdźe hódančko. Marian Wjeńka

Železnisku čaru nětko wutwarja

póndźela, 17. nowembera 2025 spisane wot:

Bayreuth/Drježdźany (dpa/SN). Po lětdźesatki trajacej ćahańcy wo moderny železniski zwisk mjez Nürnbergom a Sakskej so w tymle prašenju skónčnje něšto hiba. Etatowy wuběrk zwjazkoweho sejma je puć runał, zo móhli elektrifikowanje wotrězka mjez Nürnbergom a Schnabelwaidom w Bayreuthskim wokrjesu planować. Tole zdźěleja wjacori zapósłancy regiona. Tak móža nětko dalši dźěl tak mjenowaneje magistrale mjez Frankskej a Sakskej elektrifikować.

„To je rozsudna kročel doprědka“, rjekny zapósłanc CSU Jonas Geisler. Wón je etatowemu wuběrkej dźakowny, zo je „gordiski suk“ za jedyn z najwažnišich železniskich projektow Bayerskeje skónčnje rozsukał.

Wo projekt běchu dołho wojowali, dokelž je knježerstwo w Berlinje na tym dwělowało, zo je elektrifikowanje hospodarsce trěbne. Po tym zo su minjeny čas wjacore železniske mosty w tutej kónčinje zawrěć dyrbjeli, je diskusija wo ponowjenju železniskeje čary a z tym wo elektrifikowanju znowa wudyriła. Frankska magistrala zwjazuje Nürnberg a Drježdźany kaž tež Bayersku a Čěsku.

Delnjoserbska schadowanka z nowostkami

póndźela, 17. nowembera 2025 spisane wot:
Choćebuz (NC/KP). Lětušu delnjoserbsku Schadowanku su zašłu sobotu na nowym městnje, mjenujcy w Choćebuskim Gladhouse, a z nowo wuhotowanym programom woswjećili. Hižo popołdnju běchu zamołwići wšelke aktiwity poskićili, na přikład wodźenje po měsće, serbsko-němski program krótkofilmow a diskusije wo domiznje a kumštnej inteligency. Wječorny program zahaji chór delnjoserbskeho gymnazija pod nawodom Geralda Šejna. Spěw „Ancycka šarparjowa“ sej zhromadnje z publikumom za­spěwachu. Po tym prošeše Michael Apel na žurli do rejki. Na foyeru spěwachu čłonki a čłonojo Spiwneje kupki z přewodom Mareka Slodički na akordeonje delnjo- a hornjoserbske kaž tež pólske, słowakske a ukrainske ludowe spěwy. Jedyn z wjerškow wječora bě bjezdwěla wustup Błośańskich gitarow na žurli. Hudźbnicy zaspě­wachu někotryžkuli znaty němski spěw, kotryž běchu do delnjoserbšćiny přełožili. Składnostnje schadowanki běchu spěwaj „Lubše luźe, witajśo“ a „Ty, Łužyca Dolna“ do swojeho repertoira přewzali.

To a tamne (17.11.25)

póndźela, 17. nowembera 2025 spisane wot:

Po tym zo su mać a jeje dźěsći z Hamburga w dowolu w Turkowskej zemrěli, bu nětko w Istanbulu tež pjekar zajaty, kotryž je we wobchodźe njedaloko hotela swójby dźěłał. Z tym je ličba zajatych na wosom stupała. Po informacijach justicneho ministerstwa jedna so wo wikowarjow ze słódkosćemi, z pjelnjenymi zakłapnicami a z jědźemi z črjewa ćelatow. Zamołwići z toho wuchadźeja, zo běchu so turisća z Němskeje z jědźu zajědojćili. Nan swójby je hišće w chorowni.

Smjertnych nadpadow mjedwjedźow dla je Japanska hońtwu na tute rubježne zwěrjata zahajiła. Dokelž dosć nazhonitych hajnikow nimaja, chcedźa bywšich policistow a powołanskich wojakow pohnuć, hońtwjerske pruwowanje złožić. Mjeztym su samo kruty zakoń wo brónjach změnili. Wot apryla su mjedwjedźe znajmjeńša 13 ludźi morili.

Za serbsku kulturu w stolicy wabili

pjatk, 14. nowembera 2025 spisane wot:

Berlin (SN/MiP). Na wječor ze serbskej literaturu a hudźbu staj wčera społnomócnjeny Swobodneho stata Sakskeje Markus Franke a społnomócnjena sakskeho statneho knježerstwa za naležnosće Serbow Franciska Brechowa do sakskeho zastupnistwa pola Zwjazka w Berlinje přeprosyłoj. Naposledk mjenowana wjedźeše po programje wječora, kotryž wuhotowaštaj dźiwadźelnik a moderator Axel Thielmann a Lipšćanski jazzowy trijo Sotry wjesela.

Naprawy na dobro industrije

pjatk, 14. nowembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Koalicija CDU/CSU a SPD chce z nišimi płaćiznami miliny industriji pomhać. Nimo toho zniža dawki na tikety za lětanje a planuja twar nowych płunowych milinarjow. Na tute naprawy su so wodźacy zastupnicy unije a SPD wčera wječor dojednali. Planowany je tež tak mjenowany fonds Němskeje, kotryž ma wjace priwatnych inwesticijow mobilizować. Bjez wuslědka pak wostachu nastupajo wjele diskutowany zakaz bencinowych a dieselowych awtow.

Pentagon připowědźa operaciju

Washington (dpa/SN). Po tym zo je najwjetša wójnska łódź swěta do kónčiny łaćonskeje Ameriki dojěła, planuja USA tam wojersku operaciju přećiwo cwólbam pašowarjow drogow. Tole je nawoda zakitowanskeho ministerstwa Pete Hegseth připowědźił. Misija zakituje domiznu a škita USA před drogami, piše Hegseth w interneće. Wójsko USA bě minjeny čas wjacore čołmy drogowych kurěrow zničiło a dźesatki ludźi moriło. We Venezueli přihotuja so na móžnu wójnu.

BBC prosy Trumpa wo wodaće

HSSL25

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025