Z demokratijuso bóle zaběrać

wutora, 31. januara 2023 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Dźěći a młodostni w Sakskej maja so bóle z demokratiju zaběrać, při čimž měła so praksa zapřijeć. „Šula njesmě zawrjeny wuknjenski kosmos być“, wuswětli wčera sakski kultusowy minister Christian Piwarz (CDU). Tak dyrbjeli šulerjo w přichodźe sudnistwa wopytać. Tohorunja měli justicni sobudźěłaćerjo w šulskej wučbje natwar a nadawki prawniskeho stata posrědkować. „Dyrbimy so kóždy dźeń znowa za swobodu, tolerancu, měr a demokratiju zasadźeć“, Piwarz wuzběhny. Při tym ma šula wažnu rólu hrać. Zaměr praktiskeho kubłanja je, zo měli sej šulerjo na zakładźe faktow swójske měnjenje wutworić a je tež zastupować. Na bazy kooperacije mjez kultusowym a justicnym ministerstwom maja so wotpowědne wučbne materialije wuwić. Tež wučerjo móža so dale kubłać. Dale chcedźa zamołwići šulerjow wo powołanjach w justicnym wobłuku informować.

Maja kandidata

wutora, 31. januara 2023 spisane wot:
Lipsk (dpa/SN). Wólby intendanta za rozhłosowy sćelak MDR su 13. měrca předwidźane. To bu wčera na posedźenju rozhłosoweje rady w Lipsku wozjewjene. Mjeztym maja jednoho kandidata. Zarjadniska rada namjetowaše rozhłosowej radźe njedawno managera MDR Ralfa Ludwiga. 54lětny je wot 2015 zarjadniski direktor zjawnoprawniskeho sćelaka ARD. Za MDR je diplomowy překupc wot lěta 1999 hižo we wšelakich funkcijach skutkował. Kaž zarjadniska rada dale informuje bě 29 požadanjow za městno intendanta dóšło. Tuchwilna intendantka MDR Karola Wille so wo třeću hamtsku periodu njeprócuje. Jeje zrěčenje lětsa kónc oktobra wuběži. 63lětna je wot nowembra 2011 šefina sćelaka.

Podlěšenje njemóžne

wutora, 31. januara 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Doba za wotedaće deklaracijow za ležownostny dawk dźensa kónči. Jeničce něšto wjac hač dwě třećinje wobsedźerjow imobilijow abo płoninow su hač do minjeneje njedźele podłožki ­financnym zarjadam pósłali. Poprawny termin wšak bě hižo loni kónc februara. Dokelž njejsu dosć deklaracijow zarjadam dóšli, bu doba hač do dźensnišeho podlěšena. Hišće raz tomu tak njebudźe.

Kaž zastupjerjo zwjazkowych krajow informuja dóstanu potrjecheni, kotřiž njejsu deklaraciju wotedali, list z financneho zarjada z wotpowědnej namołwu, tole nachwatać. W nuznych padach móža so jednotliwcy sami wo podlěšenje prócować, trjebaja pak za to konkretnu přičinu.

Štóž dale na namołwy njereaguje, ma z chłostanskim pjenjezom ličić. Štóž dale swoje podłožki njezapoda, dyrbi z tym ­ličić, zo sobudźěłaćerjo financnych za­rjadow hódnotu ležownosće trochuja. W tym padźe je móžno, zo so hódnota wopak postaji. To skónčnje woznamjenja, zo maja ludźo w přichodźe wyši ležownostny dawk na komuny płaćić.

„Zelena milina“ z Łužicy

wutora, 31. januara 2023 spisane wot:

Energijowy koncern zaměrnje dale po nowych pućach kroči

Choćebuz (dpa/SN). Předewzaće Łužiska energija a milinarnje (LEAG) tłóči hladajo na zmilinjenje wuhla dale a bóle na produkciju „zeleneje miliny“ ze słónca a wětřika. Tohodla energijowe předewzaće swoju „gigafactory“ dale wuwije, z kotrejž maja so w přichodźe po wobličenjach LEAG štyri miliony domjacnosćow wěsće z ekologiskej milinu zastarać. Hižo lětsa chcedźa prěnje fotowoltaikowe připrawy na pohórnistwowej płoninje blisko Janšojc twarić započeć. Poprawom bě tole hakle klětu předwidźane. „Smy jara optimistiscy, zo móžemy w lěće 2026 gigantny solarny park k milinowej syći přizamknyć“, wuzběhny šef předsydstwa LEAG Thorsten Kramer němskej powěsćerni dpa. Energijowe stejnišćo ma so dale zaměrnje přetwarić.

Za dypkowne roznošowanje

wutora, 31. januara 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Nakładnistwa, kotrež wudawaja časopisy, sej wot Němskeje póšty spušćomniše dodawanje swojich magacinow žadaja. Zwjazkowy jednaćel ­medijoweho zwjazka swobodnych nowinarjow (MVFP) Stephan Scherzer napřećo powěsćerni dpa zwurazni, zo je wjace hač 90 procentow nakłada časopisow na póštu pokazane. Předewzaće měło zamołwiće jednać, předewšěm tež hladajo na swój monopol. W Němskej wšak nima póšta telko konkurency, tak zo njetrjebaja so wubědźować. „Stajnje zaso su ćeže w zwisku z dodawanjom wudźěłkow. ­Tole dyrbi so polěpšić. Domjacnosće maja z dypkom swoje časopisy dóstać.“ Nimo toho sej Scherzer žadaše, zo měli wšitke dźěłowe dny tež roznošowanske dny wostać a zo dyrbja so płaćizny posłužbow moderatnje zwyšić. Minjene měsacy je so Němska póšta wótrje kritizowała. Pola zwjazkoweje syćoweje agentury je so telko wobydlerjow kaž hišće nihdy do toho na předewzaće hóršiło. Rěčnik póšty wčera zwurazni, zo chce tuta kwalitu jasnje polěpšić. Mjeztym wuměnja so předewzaće z nakładnistwami, tak zo su produkty w prawym času pola kupcow.

To a tamne (31.01.23)

wutora, 31. januara 2023 spisane wot:

Při Mnichowskim lětanišću z wačoka pućowaceho wuswobodźeny běły aligator bydli mjeztym w Sewjerorynsko-Westfalskim zwěrjencu. Kaž stacija za reptilije w Mnichowje wčera zdźěli, je zwěrjo srjedź januara do noweho domicila w Rheinbergu přećahnyło. Mała Ophelia je so tam derje zažiwiła. Cłownicy su běłeho aligatora w septembru při přepytowanju kófrow we wačoku pasažěra nama­kali. Zwěrjo bě dospołnje do folije zawite.

Wopušćene wosoby móža k dnjej Walentina škabry po swojim něhdyšim žiwjenskim partneru pomjenować. K tomu je zwěrjenc w Texasu namołwjał. Škabry z mjenom chcedźa potom na zwěrjata picować. Ludźo po cyłym swěće móža so na akciji wobdźělić.

Poslednja kniha wušła

póndźela, 30. januara 2023 spisane wot:

Rom (B/SN). Tři njedźele po smjerći bamža Benedikta XVI. je jeho kniha „Was ist das Christentum?“ spočatnje w italskej rěči wušła. W 16 přinoškach, poslednje su hakle 2022 spisane, wón wot stareho testamenta hač k dźensnišej formje Božich mšow wótrje argumentuje, Martina Luthera atakuje a poruča dialog z protestantami a muslimami. Kontrowersow njeje so bojał.

K jednoće namołwjał

Vatikan (B/SN). Na njedźeli słowa Božeho je bamž Franciskus před „njetrjebawšimi debatami“ warnował, namołwjejo sto při­tomnych biskopow a kardinalow katolskeje cyrkwje město toho k jednoće, zo bychu so na wo­­zjewjenje Božeje lubosće koncentrowali. Swjaty wótc podšmórny, zo je Jězus „hranicy rozpušćił“, a rjekny: „Boža miłosć je za wšěch a nic jeno za prawomyslnych.“

Zastojnske powyšenje

Njemóža deklaraciju wotedać

póndźela, 30. januara 2023 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Sakska njebudźe jutře swoju deklaraciju za ležownostny dawk swójskich imobilijow wotedać móc. Tež statny zawod Sachsenforst tole njezdokonja. Hač do jutřišeho maja so podłožki financnym zarjadam wotedać. Krajny financny minister Hartmut Vorjohann (CDU) je wuzběhnył, zo njebudźe so čas podlěšić. Zakład za noworjadowanje ležownostneho dawka bě wusud Zwjazkoweho wustawoweho sudnistwa. Nowy ležownostny dawk maja wobsedźerjo imobilijow a ležownosćow potom wot 1. januara 2025 płaćić.

Diskusiju Scholz kritizuje

Santiago/Kijew (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) je diskusiju wo dodawanju wojerskich lětadłow do Ukrainy kritizował. W běhu wopyta w Chile wón wuzběhny, zo dyrbi so de­bata serioznje wjesć. Dale wón měni, zo njeměli so kraje nastupajo pomoc za Ukrainu mjez sobu wubědźować. Šefina SPD Saskia Esken njeje dodawanje ­wuraznje wuzamknyła. „Rozsudnje dźe wo to, zo so Němska a NATO na wójnje njewobdźělitej.“

Solidarny popłatk wostanje

Najebać teroristiske nadpady su w Israelu znowa dźesaćitysacy ludźi štwórtu sobotu pospochi w Tel Avivje a druhich ­městach přećiwo nowemu knježerstwu protestowali. K wopominanju woporow nadpadow demonstranća swěčki zaswěćichu. Protest měrješe so zaso přećiwo planam knježerstwa wokoło ministerskeho prezidenta Benjamina Netanjahuwa, kotrež chce ­justicny system w kraju změnić a tak wosłabić. Foto: pa/AP/Tsafrir Abayov

Dźěłarnistwo widźi potencial

póndźela, 30. januara 2023 spisane wot:
Berlin (SN). Dźěłarnistwo IG metal wobwoda Berlin-Braniborska-Sakska zhladuje pozitiwnje do přichoda. Tak su w minjenych tarifowych jednanjach jara dobre wuslědki docpěli. Tež ličba sobustawow w dźěłarnistwje je loni zaso přiběrała. ­Koronapandemije dla je IG metal wjele čłonow zhubiła. Trend je so na zbožo zaso změnił. „IG metal ma na wuchodźe Němskeje dobre šansy, so dale wuwić, wšako so regiony k industrijnym stejnišćam wuwija. Runje w branšach, kotrež so na přichod wusměrja, je hišće wjele potenciala. Čim wjace čłonow mamy, ćim bóle móžemy so přesadźić a ćim lěpše su dźěłowe wuměnjenja“, zwurazni nawodnica wobwoda Berlin-Braniborska-Sakska Irene Schulz, kotraž je minjeny štwórtk skutkowanje dźěłarnistwa bilancowała a nowinarjow wo wuhladach informowała.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND