Šlezičenjo z wida łužiskeho wědomostnika
Budyšin (SN/bn). Etnologa dr. Robert Lorenc je wčera swoju disertaciju „Šleske metamorfozy – Etnografija powědanjow wo identiće w Zhorjelcu“ w Budyskej Smolerjec kniharni předstajił. W pjeć lět trajacym procesu bě wón přepytował, kak je so po přewróće a do toho – hdyž docyła – skradźu hajene namrěwstwo so samych jako Šlezičanow rozumjacych wobydlerjow rozwiwało a tak zakład noweho sebjewědomja tworiło.
Robert Lorenc dźakowaše so njeboh dr. Frankej Stübnerej, z kotrymž chcyše publikaciju swojeho wědomostneho dźěła poprawom zwoprawdźić. Nětko je je Ludowe nakładnistwo Domowina w rjedźe Spisow Serbskeho instituta wudało.
Wo knihach a kniharni (09.11.18)
Wjac hač połojca ludźi hižo w nazymniku abo samo prjedy rumpodicha honi. Słušeće tež wy k nim?
Z aktualneje studije njedawno zhonich, zo steja na prěnim městnje hodownych přećow słódkosće, pola muži runje tak kaž pola žonow. Hladajo na hype nastupajo strowe zežiwjenje so tola trochu dźiwach. Zadźiwało pak mje njeje, zo zaběraja knihi štwórte městno mjez hodownymi přećemi dorosćenych wobeju splahow. Za kotru knihu pak so rozsudźić?
Pogromy w kristalowej nocy
W nocy na 10. nowember a slědowacy dźeń před 80 lětami dóńdźe w nacistiskej Němskej k złóstniskim nadpadam na Židow, kotrež buchu jako kristalowa nóc do stawiznow fašistiskeho terora zapisane. Wukrajne židowske swójby dyrbjachu 1938 Němsku wopušić, kaž Grynszpanecy do Pólskeje. Jich 17lětny syn Herschel chcyše so wjećić a zatřěli 7. nowembra 1938 němskeho diplomata Ernsta von Ratha w Parisu. Nacije podawk hnydom znjewužiwachu a organizowachu w nocy wot 9. na 10. nowember 1938 „rozhorjenosć němskeho ludu“. Židowske synagogi a wobchody buchu wurubjene a zapalene, Židow wuhnachu z domow na hasy, hdźež jich krjudowachu a wohańbichu. We wjace hač 60 městach a wsach Sakskeje nacije a dalši ludźo surowje přećiwo Židam zachadźachu. Budyscy SA-mužojo pod nawodom Arthura Domschki rozbichu 10. nowembra 1938 rano na Bohatej a w kupnicy na róžku Kamjentneje/Serbske hrjebje (nětko hotel) wokna židowskich wobchodow. Hodźinu po tym honjachu něhdźe 50 Budyskich Židow, jich wusměšujo a hanjejo, hodźiny po měsće. Domschke bu za to 1949 k jastwu zasudźeny. Tež z Rosenthalec fabrikantnej swójbu we Wjelećinje tak wobchadźachu.
Myto za kritisku poeziju na woběmaj bokomaj płota
Lubi swójbni, přećeljo a znaći, česćena knjeni ministerka, česćena jury
Wjelče šćežki a (nje)žiwjenske puće
W słowach namakaš warianty, z kotrymiž móžeš so dołho zaběrać. W słowje „žiwjenje“ na přikład tči „žiwe“ a „nje“, potajkim tež „nježiwjenje“. Zbywa prašenje: za čo so rozsudźić?
Wubědźowanje wo „Lubinu“ zahajene
Choćebuski filmowy festiwal je wčera z wjacorymi předstajenjemi zaběžał. Na oficialnym wotewrjenju pokazachu dramu, za kotruž bě režiser lětsa w Cannesu hižo „Złotu palmu“ dobył.
Choćebuz (SN/bn). „Zymna wójna – šěrinowy stopjeń lubosće“ rěka film pólskeho režisera Paweła Pawlikowskeho, z kotrymž bu wčera 28. Choćebuski filmowy festiwal (FFC) oficialnje zahajeny. Na žurli wulkeho domu tamnišeho dźiwadła powita statny sekretar braniborskeho ministerstwa za hospodarstwo a energiju Hendrik Fischer (SPD) hosći a postrowi mjez druhim čestneho prezidenta lětušeho FFC Istvána Szabó a patrona zarjadowanja, ministerskeho prezidenta Braniborskeje dr. Dietmara Woidkeho (SPD). W narěči wón wuzběhny, zo „žadyn druhi festiwal w Braniborskej mjezynarodnje tak njewuprudźa kaž filmowy festiwal tu w Choćebuzu. Zdobom je kruće w regionje zakótwjeny. Serbja we Łužicy so na nim runje tak wobdźěleja kaž tójšto regionalnych předewzaćow a organizacijow, kotrež k zwoprawdźenju přinošuja.“
Z nowej stawiznu
Němscy namórnicy w Kielu so pozběhnyli
Nazymu 1918 bližeše so kónc Prěnjeje swětoweje wójny. Kejžorska Němska bě w tym lěće něhdźe 700 000 wojakow zhubiła. Mjez padnjenymi běchu tež Serbja. Armeje zwjazkarstwa Entente mějachu 210 diwizijow, Němska chětro wosłabjene a materielnje špatnje wuhotowane 207 diwizijow. 8. awgusta 1918 zahajichu armeje Ententy sto dnjow trajacu wulkoofensiwu na zapadźe, z kotrejž stejnišća němskeho wójska přewinychu. Hižo prěni dźeń nadběha Jendźelčanow na sewjerofrancoski Amiens přełamachu dźesatki jich tankow němsku frontu, na kotruž njepřećeljo ze stami kanonow třělachu, po tym z lětadłow bomby mjetachu. 20 000 němskich wojakow tón dźeń padny. Ofensiwa wojakow Ententy zaměrnje postupowaše, jich tanki zadobywachu so dale a hłubšo do němskich stejnišćow. Wojacy kejžorskim generalam přiwołachu, zo chcedźa měr a zo jich zabija, zetkaja-li jich sami.
Nowa wustajeńca přistupna
Prawicarjam so spjećowali
Wostrowc (DP/SN/bn). Wjace hač 3 000 wobdźělnikow je iniciatiwa „Wostrowc zhromadnje swjeći“ kónc tydźenja na 2. měrowym swjedźenju zličiła. Ze zarjadowanjom spjećowachu so přećiwo paralelnemu festiwalej prawicarjow „Tarč a mječ“.
Wostrowska měšćanostka Marion Prange (njestronjanka) zjimaše: „Bě to njepředstajomnje rjany, wjesoły swjedźeń.“ Hižo pjatk běše ministerski prezident Sakskeje Michael Kretschmer (CDU) ze zapalom k tomu namołwjał, zmužiće ciwilnu kuražu pokazać. Dr. Michael Schlittze ze swjedźeń zarjadowaceho Mjezynarodneho zetkawanskeho centruma Marijiny doł měnješe: „Nam je so wospjet poradźiło, ze srjedźišća towaršnosće jasnje přećiwo kóždejžkuli formje prawicarskeho ekstremizma so wuprajić. Wostrowc njeje město, hdźež so sta neonacijow z cyłeje Němskeje zetkawaja. Wostrowc je město, kotrež so kaž lědma druhe swětej wotewrjene za demokratiju zasadźa.“
Koło zarjadowani připowědźiło
Třeći raz je so koło za wožiwjenje serbskosće w nakromnych kónčinach zešło, zo by na zašłymaj posedźenjomaj namjetowane akcije rozjimało a konkretne zarjadowanja doplanowało. Nimo toho wuzwoli sej oficialne mjeno.
Budyšin (SN/bn). Informelny kruh za wožiwjenje serbskosće w nakromnych kónčinach je so minjeny pjatk na swojim třećim posedźenju w Budyskej Röhrscheidtowej bašće mjeno „Serbske koło Budyski kraj“ dał. Přitomni dojednachu so nimo toho na to, dale w swójskej organizaciji wotewrjeni a njewjazani nadkonfesionelnje a generacije přesahujcy skutkować.
Prěnje zarjadowanje koła budźe zhromadnje z Rěčnym centrumom WITAJ organizowane swójbne pućowanje 17. nowembra. Annett Brězanec, Měrćin Bałcar a Lorenc Jankowsky chcedźa zajimcow na něhdźe pjećkilometrowskej čarje kołowokoło Malešec wo přirodnych a twarskich pomnikach informować. Za dźěći přihotuja hry a zabawu z bajkami a powěsćemi kónčiny.
