Design nas wšudźe wobdawa a wobwliwuje
Chróšćanska medijowa wuhotowarka Dawina Suchec balansuje na mjezy kreatiwity, rjemjesła a techniki
Pod (nad)wopřijećom design sej najskerje kóždy něšto poměrnje konkretne předstaja a móže za to tež přikłady mjenować. Přiwšěm – abo snano runje tohodla – njehodźi drje so žana powšitkownopłaćiwa definicija terminusa nastajić. Tak rěčimy na přikład wo designu mody, jězdźidłow abo šmóratkow, štož tež wopak njeje. Tola to by hesło ryzy na to wobmjezowało, kak něšto wupada. Wšako so dosć fachowcow z tym zaběra, kak sej najelegantnišo do awta zalězć, kak drasta najkmańšo sedźi abo kak ergonomisce so handy posłužuje. Njeje potajkim jeničce wažne, dobry optiski zaćišć tworić (a tuž wěstu kwalitu sugerować); je runje tak wažne, zo hodźa so produkty zmysłapołnje wužiwać. Střeća ma design tomu słužić, marku wot marki rozeznawać móc (abo jej zmóžnić so z cuzymi pjerami pyšić, kupcow tak často za nós poměwši) resp. tak mjenowane žro marki po cyłej paleće produktow reprezentatiwnje rozšěrić.
Ralbičanski młody hudźbnik Simeon Wjesela: „Harfa je woprawdźe ...
Loni w hodownym času je sej młodostny w Ralbicach wutroby kemšerjow zdobył, a to na njewšědnym instrumenće. Simeon Wjesela je 26. decembra na kemšach w Ralbičanskej cyrkwi mjenujcy na harfje hudźił.
W Delanach cyle normalne
Dwanaćelětnemu to ničo wosebite njeje. Přećeljo, sobušulerki a sobušulerjo to wědźa. „Jako wo tym zhonichu, zo na harfje hraju, su woni cyle normalnje reagowali“, powěda Simeon. Po zdaću je tuž w Delanach tež cyle normalne, zo hólčec, kiž chodźi do 7. lětnika na Serbskim gymnaziju Budyšin, tajki wulki instrument wobknježi. To tež njezadźiwa, wšako delanscy ludźo hudźbu lubuja. Tež nan a dźěd Simeona rady we wjesnej band hudźitaj a w Serbskim muskim chórje Delany sobu spěwataj.
Wě z hołbjacym pjerkom mustry na jejka kuzłać
Njebjelčanka Marja Šefrichowa swoje nazhonjenja a wědu zajimcam rady dale dawa
Drobnuške su jeje mustry, z kotrymiž jutrowne jejka debi. Małe drohoćinki su něžne – wšojedne, hač su jejka po starodawnym wašnju wóskowanja pisanjene abo po trochu młódšim, bosěrowanju. Njebjelčanka wobě technice perfektnje wobknježi. Wosebje požadane běchu w minjenych lětach jejka ze zelenej skorpiznu, porjeńšene z motiwami, kotrež do wóska tunkane pjerko w formje třiróžka abo zmija na nje kuzła. „Za derje radźene pak mam lětsa jejka z brunej skorpiznu, kotrež sym módre abo čerwjene wobarbiła“, tak wona powěda, „na nich běłe mustry wosebje skutkuja. Takle barbjene je dotal njemějach.“
W Lutobču raz nahladny hosćenc był
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Jeno ći starši Lutobčenjo móža so hišće dopomnić, zo mějachu we wsy hač do lěta 1966 nahladny hosćenc. Pohladnica pak njedopomina jenož na přećelneho a hibićiweho korčmarja Jana Awgusta Lehdera, ale tež na stawizny rjaneje a přiwabliweje korčmy.
1. meje 1906 bu 25 kilometrow dołha železniska čara wot Radworja do Wósporka swojemu wužiwanju přepodata. Mjez cyłkownje wosom na čarje zapołoženymi dwórnišćemi a zastanišćemi bě tež štyri kilometry wuchodnje Radworja a dwaj kilometraj před Wulkej Dubrawu jedne blisko Lutobča trěbne. Předewšěm wšak bě železniska čara za spěšnje wuwiwacu so industriju njeparujomna. Za městnosć njeposrědnje za Měrkowom rozsudźili běchu so efektiwneho zapołoženja čary kaž tež trěbneho transporta twarskeho materiala z bliskeje Měrkowskeje cyhelnicy dla. Wobsedźer cyhelnicy a pěskoweje jamy, Budyski architekt Wiliam Kempe, je tam lětnje 600 wagonow ze šćerkom a šamotu nakładować dał.
Jutry w Serbach su cyle wosebity čas, w kotrymž mnohe nałožki ...
Jutry w Serbach su cyle wosebity čas, w kotrymž mnohe nałožki pěstujemy, w kóždej kónčinje hinaše. W Delnjej Łužicy zarjaduja na wsach jutrowne wohenje. W přewažnje ewangelskich kónčinach srjedźneje Łužicy je předewšěm spěwanje jutrowničku rano znate. A w katolskej Hornjej Łužicy su wězo křižerjo wjeršk. Jutrowne jejka pak ludźo po cyłej Łužicy rady debja. Tradicija w někotrych regionach tež je, jejka walkować abo po jutrownu wodu chodźić. Dźěćiznak chce sej z wami někotre jutrowne nałožki wotkryć. Bianka Šeferowa
Holcy chodźa po wodu
Jutrowna woda móže hojić a je tuž wažna za čłowjeka a zwěrinu. Młode holcy pak kruće do toho wěrja, zo woda rjanosć spožča. Wone tuž jutrowničku rano po wodu chodźa. Zo njeby so skutkownosć wody zhubiła, njesmě po puću nichtó z holcami rěčeć abo je widźeć. Wjesni hólcy wšak chcedźa jim klubu činić a je narěča. Dyrbjało-li so holcam tola słowo z erta wukulić, dyrbja so wone nawróćić a znowa po jutrownu wodu hić. Bianka Šeferowa
Zaječk w dźunglu
Hač změjemy lětsa křižerjow, drje budźe hakle krótko ...
Kak jejka walkujemy?
Za našich prjedownikow běchu pisanjene jejka symbol płódnosće. A zo by so móc na pola a łuki přenjesła a tak trawa kaž tež płody rostli, su ludźo we Łužicy jutrowne jejka kuleli. Skónčnje nasta z toho nałožk, kotryž so wosebje dźěćom spodobaše. A tak natwarichu sej mału skłoninu, po kotrejž jejka walkowachu. Nimo toho spřihotowachu sej zadźěwki. Jutrowničku su jejka po přihotowanej walce dele kuleli. Tón, kiž je ze swojim jejkom dalše trjechił, dósta jako myto jejko tamneho abo słódkosć. Dźensa nałožk jutrowničku na Budyskim Hrodźišku pěstuja a pisane jejka (plastowe buliki) po nahłej skłoninje kuleja. Mjeztym sej tradiciju tež w někotrych pěstowarnjach zaso wotkrywaja. Bianka Šeferowa
