Z wudaća: štwórtk, 15 měrca 2018

Bratislava (dpa/SN). Słowakski ministerski prezident Robert Fico je swoje zastojnstwo k dispoziciji stajił. Přiwšěm chcył to jenož pod wěstymi wuměnjenjemi činić, wón wčera wječor připowědźi. Tak sej žada, zo dyrbi jeho socialdemokratiska strona Smer prawo měć, noweho premiera namjetować. Nimo toho ma knježerstwowa koalicija třoch stron dale wobstać. Fico reagowaše tak na přiběracy politiski ćišć po přeco hišće nje­wujasnjenym morjenju wotkrywanskeho žurnalista Jana Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušníroveje. Minjeny pjatk běchu dźesaćitysacy w Bratislavje a druhich městach přećiwo knježerstwu protestowali. Přichodnu póndźelu chcychu w słowakskim parlamenće na žadanje opozicije wotum njedowěry přewjesć.

Ljubljana (dpa/SN). Słowjenski ministerski prezident Miro Cerar je njewočakowano připowědźił, zo wotstupi. Hišće dźensa chcyše wón statnemu prezidentej Borutej Pahorej demisiju zapodać, kaž 54lětny politikar wčera wječor rjekny. Pozadk je rozsud Wyšeho sudnistwa kraja, kotrež je wuslědk ludoweho wothłosowanja wo něhdźe miliardu eurow drohim železniskim projekće zběhnyło, dokelž bě knježerstwo po měnjenju sudnikow referendum wobwliwowało. Zaměr železniskeho projekta bě, jenički hospodarski přistaw w Koperu lěpje z krajom zwjazać a tak hospodarstwo spěchować. W juniju wola w Słowjenskej, kiž je wot lěta 2004 čłon EU, nowy parlament.

Strasbourg (dpa/SN). Hladajo na brexit a na nowe wužadanja je Europski parlament wšitke čłonske staty namołwjał, přinoški za etat EU jasnje zwyšić. W přichodnym sydomlětnym etaće měła so hornja hranica za přinoški k EU wot nětko 1,0 na potom 1,3 procenty hospodarskeje mocy čłonskich krajow zběhnyć. To namjetuje strukturny dokument, kotryž su zapósłancy parlamenta wčera z jasnej wjetšinu schwalili. To by zwyšenju wo 30 procentow wotpowědowało.

Tuchwilny etat EU w lěće 2020 wuběži. Potom dyrbi Europska unija bjez pjenjez Wulkeje Britaniskeje wuńć, kotraž zhromadźenstwo klětu wopušći. Tak pobrachuje něhdźe 14 miliardow eurow. Runočasnje steji EU před nowymi, drohimi wužadanjemi. K tomu słušatej lěpše zawěsćenje wonkownych mjezow EU a migraciska politika. Wjacore kraje su hižo připowědźili, zo nochcedźa přinoški za EU zwyšić.

Komisija chce swój naćisk financneho planowanja spočatk meje předpołožić a potom z krajemi wo nim rěčeć. Hač do meje 2019 maja so dojednać.

Naprawy sakskeho knježerstwa njejsu frakcijam wuzrawjene dosć

Drježdźany (SN/MiR). Starosć wo přichod našich šulow zaběraše wčera dopołdnja njecyłej hodźinje Sakski krajny sejm. Jedne ćežišćo při zdobywanju wučerskeho dorosta a młódšich wučerjow scyła je, zo móža so wučerjo pod 42 lětami wot 1. januara 2019 za zastojnistwo rozsudźić. To zwurazni sakski minister za kultus Christian Piwarz (CDU) w swojej fachowej knježerstwowej rozprawje z programom „Nastup w ćežkim času – nowe impulsy za kubłanski kraj Saksku“.

Dołho je trało, ale ministerka za wědomosć a kulturu dr. Eva-Maria Stange (SPD) je skónčnje wobydlersku iniciatiwu Minority SafePack (MSPI) podpisała. Tak přidruži so wona rjadej politikarjow cyłeje Němskeje, kotřiž su akciju k skrućenju mjeńšinowych prawow w Europje dawno hižo podpěrali a podpisali. Jedyn z prěnich bě schleswigsko-holsteinski ministerski prezident Daniel Günther (CDU). Tamniši krajny sejm je jako prěni scyła wobzamknył MSPI podpěrać. Slědował je krajny sejm Braniborskeje. A Sakski krajny sejm? Někotři zapósłancy, mjez nimi Marko Šiman (CDU), Hajko Kozel a Rico Gebhardt (wobaj Lěwica) kaž tež ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU), su drje iniciatiwu podpisali. A hewak? Wobzamknjenje sejma w naležnosći pak dotal žane njebě. To je jara škoda. Wšako so Swobodny stat Sakska rady ze swojej domjacej a připóznatej mjeńšinu Serbow pyši. Janek Wowčer

Drježdźany (dpa/SN). Sakska Lěwica na tym wobstawa, zo dyrbjeli komuny wjace pjenjez w swojich kasach měć. Hinak njemóža swoje nadawki porjadnje spjelnić. To rjekny zapósłanc strony w Sakskim krajnym sejmje André Schollbach wčera na posedźenju parlamenta. „Častodosć so dźěło gmejnskich a měšćanskich radźićelow na to wobmjezuje rozsudźić, kotry młodźinski klub zawru, hdźe móh­li pola socialnych wudawkow lutować abo kotry měšćanski zawod dyrbjał so priwatizować.“ Po wobličenjach Schollbacha su komuny z nimale 16 miliardami eurow zadołžene.

Alojs Langa z Konjec měni, zo Delenjo přeco hišće spěwaja:

Nastawka w Serbskich Nowinach ze 6. měrca „Chór Delany ‚tuchwilu mrěje‘“ dla su mje wjacori rozhorjeni čłonojo a zajimowani přiwisnicy našeho spěwneho ćělesa narěčeli. Woni měnja, zo mjenowany přinošk w SN dalšemu skutkowanju našeho chóra njetyje, ale škodźi. Wšako ma pola nas mnoho ­chórow ze wšelakimi wobćežnosćemi a z wjele poskitkami časa tuchwilu problemy. Wo tym wšak so poprawom do swěta njetrubi, ale pyta sej dowěru a pomoc mjez swojimi.

We wustawkach mamy zapisane, zo smy „Serbski muski chór Delany“, kotryž wosebje serbski ludowy spěw haji. A smy dotal stajnje dosć připóznaća na swojich wustupach doma kaž tež zwonka Łužicy žnjeli. Nažel so pěstowanju ludoweho spěwa pola nas hižo dosć časa njewěnuje. Wobzamknjenja chóroweho předsydstwa k tej naležnosći dirigent njedodźerži. Tuž so někotři, wosebje naši młodźi spěwarjo, wjace na zwučowanjach chóra njewobdźěleja.

Pod „saněrować“ w nastawku rozumja naši spušćomni starši spěwarjo, zo maja so snano aktiwneho spěwanja w našim serbskim chórje wzdać. To jara boli.

Po tym zo bě iniciatiwna skupina Serbski sejm we wjacorych čisłach Praskeho časopisa Česko-lužický věstník wabiła, dawa redakcija nětko zastupnikam tam­neho „lěhwa“ („tábora“) słowo. Tónkróć je wozjewjene měnjenje bywšeho jednaćela Domowiny Bjarnata Cyža, kiž so praša „Sejmik – nošna wizija a realistiska koncepcija abo utopija?“. Awtor wustaja, zo w koncepciji dotal wotmołwy k pjeć zakładnym prašenjam njepředleža. Tak njeje jasne, „kotra forma awtonomije dyrbjała so zwoprawdźić“ abo zo po Zakładnym zakonju Němskeje „njeje móžno wšěch Serbow zarjadnisce registrować“. Cyž zjima, zo je „njedostatk koncepcije sejma přičina, čehodla so po wjac hač šěsć lět za teoretizowanje wo tutej njerealistiskej wiziji skoro nichtó njeza­jimuje“.

Hdźež jutry serbscy křižerjo pojěchaja, su gmejnscy dźěłaćerjo tele dny na mnohich městnach zasadźeni, zo bychu tón abo ­tamny róžk wurjedźili. Tež Martin Kreuz a jeho kolegojo z gmejnskeje brigady Pančic-Kukowa maja nětko dźěła dosć. Městno wokoło Zejičanskeho busoweho zastanišća su woni mjez druhim hižo wurjedźili. Foto: SN/Maćij Bulank

Bukečanske kulturne spěchowanske ­towarstwo swjeći zajutřišim, sobotu, 20lětne wobstaće. Wone so we wsy ­tohorunja wo někotrežkuli serbske ­zarjadowanje stara.

Bukecy (CS/SN). Po swojej lětnej hłownej zhromadźiznje sobotu w 15 hodź. zhladuje Bukečanske kulturne spěchowanske towarstwo na 20. róčnicu załoženja. ­Wu­tworili su je w aprylu 1998. Wone wuńdźe tehdy z přihotowanskeje skupiny za 775. jubilej Bukec, kotryž su 1997 wo­swjećili. Po tym zo běchu jubilejny swjedźeń wuspěšnje přewjedli, wob­dźěleni měnjachu, zo je wažne, wuprudźenje, kotrež bě swjedźeń na wjes a region měł, do přichoda wjesć. Tuž wobzamknychu towarstwo załožić. 18 rjadnych a dwaj spěchowanskaj čłonaj jemu spočatnje přisłušachu. Mjeztym je ličba na 30 rozrostła.