Z wudaća: srjeda, 20 junija 2018

Meseberg (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je wčera z francoskim prezidentom Emmanuelom Macronom wuradźowała, kak hodźeli so planowane reformy Europskeje unije tež w tuchwilnych wichorojtych časach zwoprawdźić. Wona witaše Macrona wčera popołdnju na něhdźe sydom hodźin planowane rozmołwy w hóstnym domje zwjazkoweho knježerstwa w braniborskim Mesebergu. Tam wobjednawaštaj jadriwe temy kaž reformu hospodarskeje a měnoweje unije, zesylnjenje wonkowneje a zakitowanskeje politiki EU, zhromadnu azylowu politiku a wusku kooperaciju na polu slědźenja, kaž při wuwiću kumštneje inteligency. Macron bě w septembru 2017 namjety k „znowazałoženju suwereneje, zjednoćeneje a demokratiskeje Europy“ předpołožił, žadajo sej sobudźěło Angele Merkel.

Berlin (dpa/SN). Paralelnje k zwadźe azyla dla jewi so mjez CSU a zwjazkowej kanclerku Angelu Merkel (CDU) nowy konflikt jeje europskopolitiskich dojednanjow z Francoskej dla. Nawodnistwo CSU je hněwne hladajo na wuslědki zetkanja kanclerki z francoskim prezidentom Emmanuelom Macronom wčera w Mesebergu, rozprawja nowina Bild. Wodźacy zastupnicy CSU sej mjeztym žadaja, zo měł so koaliciski wuběrk zwołać, dokelž njebě Angela Merkel nadrobnosće z CSU do zetkanja wotrěčała. Předewšěm dojednanje z Macronom, zarjadować zhromadny etat za europasmo, zbudźa kritiku. Merkel a Macron chcetaj tajki etat hižo w lěće 2021 wutworić.

Washington (dpa/SN). Knježerstwo prezidenta USA Donalda Trumpa je radu UNO za čłowjeske prawa wopušćiło a gremij zdobom raznje kritizowało. Rada je „špatny zakitowar“ čłowjeskich prawow, rjekny wonkowny minister Mike Pompeo we Washingtonje. Ameriska wulkopósłanča pola UNO Nikki Haley ­radźe znowa wumjetowaše, zo zastu­puje antiisraelske pozicije.

Nikki Haley bě sej hižo před lětom tři reformy žadała, mjez druhim, zo rada za čłowjeske prawa swój fokus na Israel­ změni. Nimo toho dyrbjała ličbu swojich sobustawow pomjeńšić. Čłonske kraje, kotrež čłowjeske prawa ranja, dyrbjała rada wuzamknyć.

Bjezstrašnostna rada UNO woli cyłkownje 47 čłonow rady za čłowjeske prawa na tři lěta. Tuchwilu přisłušeja jej tež Kuba, Kongo a Venezuela, hdźež čło­wjeske prawa po měnjenju aktiwistow stajnje zaso ranja. Knježerstwo Donalda Trumpa je minjeny čas wjacore mjezynarodne organizacije wopušćiło. Tak chce kónc lěta tež z UNESCO wustupić.

Woprašowanje slědźenskich institutow w Čěskej a Słowakskej

Praha (ČŽ/K). Porno městnam tajkeho razu so čěske resp. słowakske zwěsćowarnje měnjenjow mjez ludnosću njewobhonjeja jenož wo wólbnych wuhladach jednotliwych politiskich stron abo wo nahladnosći načolnych politikarjow – to wězo tež činja –, prawidłownje zajimuja so za najwšelakoriše temy. Što maja woni za „najwažniši podawk w historiji“ a „kotre wosobiny sej najbóle waža?“, ­za tym buchu wobydlerjo Čěskeje a to­horunja Słowakskeje w aprylu prašani. Měnjenja w tej naležnosći zhromadnje zběrali su čěska agentura CVVM a sociologiski wotrjad Akademije wědomosćow ČR kaž tež sociologiski wotrjad Słowakskeje akademije wědomosćow.

Zo chcyło město Budyšin Serbski sejm jako wuzwolene zastupnistwo našeho ludu akceptować, rěči za wotewrjenosć komuny. Zo drje je ta pola wyšeho měšćanosty Alexandera Ahrensa wjetša hač mjez měšćanskimi radźićelemi, je minjene posedźenje tudyšeho dźěłoweho kruha za serbske naležnosće pokazało. Štóž sej nětko mysli, zo steja Budyske wrota Serbskemu sejmej šěroko wotewrjene, njech wočaknje wuslědk jeho wólbow. Tež čłonojo dźěłoweho kruha do toho směra mysla. Wšako w serbskej zjawnosći dźensa hišće nichtó njewě, kak budu Serbja wone wólby podpěrać. Ju dźě maja za rozsudny faktor. To je rozumne. Wšo dalše wuwiće wotwisuje potajkim wot wólbneho wuslědka, kotryž chce wólbny nawoda 4. nowembra wozjewić. Zwólniwosć města Budyšina k akceptancy předleži, trěbne wuměnjenja za to pak nima komuna tworić. To je nutřkoserbska naležnosć. Wočakń­my tuž! Axel Arlt

Waršawa (JBR/SN). W južnopólskim wojewódstwje Podkarpackie wisaja na fasadach pjeć šulow gmejny Tuszów Narodowy marmorowe tafle z dźesać Božimi kaznjemi. W swojej formje dopominaja wone na bibliske Mójzesowe tafle.

Lokalny politikar narodnokonserwatiwneje strony PiS ­a zdobom wjesnjanosta gmejny Andrzej Głas twjerdźi, zo su tafle jako reakciju na „diskriminaciju katolikow“ w zapadnej Europje připrawili. Woni njemóža swoju wěru dosć wuznawać, w Šwedskej na přikład njesmědźa zwony zwonić. Porno tomu smědźa so tam muslimojo na puću modlić, homoseksualnosć a ličba wotehnaćow přiběratej. „Dyrbimy swoju domiznu wot zapadneho zła wuswobodźić“, podpěruje Głasa tež direktorka jedneje z mjenowanych šulow Małgorzata Wie­czerzak. „Šule dyrbja kubłać, a to z podpěru z cyrkwju.“ Wučba započina a kónči so z modlitwu. Wšitke dźěći su katolske a staršej matej hladajo na nabožinu jedne měnjenje.

Nětko čakaja šule na to, zo cyrkej Mójzesowe tafle poswjeći. Za 1. julij je so tež prezident Andrzej Duda na wopyt přizjewił, kiž swoju wěru zjawnje wuznawa.

Wot zašłeho štwórtka hač do wčerawšeje wutory, potajkim najdlěje čakać dyrbjachu mustwa ze skupiny H, zo móhli skónčnje hrać. Najprjedy je so Japanska z 2:1 přećiwo faworizowanym Kolumbičanam přesadźiła. Hižo w 3. min. widźeše Kolumbičan Carlos Sánchez čerwjenu kartu, po tym zo bě třělwu Shinjija Kagawy w šěsnatce z ruku wotwobarał. Srjedźopólny hrajer Kagawa přetwori jědnatku suwerenje k 1:0. Kolumbičenjo dyrbjachu najprjedy raz bjez swojeho superstara Jamesa Rodrigueza wuńć. Tón sedźeše na ławce a dyrbješe přihladować, kak přećiwnik nimale hišće druhe wrota třěli. Takashi Inui pak bě bul z dobreje pozicije nimo třělił. Hišće do přestawki so Južnoameričanam poradźi wurunać, a to přez standard. Juan Quintero přetwori wólny kop direktnje, třěliwši bul pod murju do wrotow (39.). To běše nětko hižo štwórty direktnje přetworjeny wólny kop na swětowych mišterstwach 2018. W kónčnej fazy duela trjechi Yuya Osako trjechi po róžku z hłójčku 2:1.

Dospołnje zaróštowana je tuchwilu wěža Bukečanskeje cyrkwje. Dokelž běchu na hrjadach, kotrež hawbu wěže njesu, plěsniwc zwěsćili, dyrbja potrjechene drjewo wuměnić. Při tej składnosći hawbu z nowym koporom wobdadźa. Nimo toho hwězdu, wjertawku a kulu znowa pozłoća. Wothorjeka skići so ći wulkotny wuhlad na krajinu wuchodnje Budyšina. Foto: SN/Maćij Bulank

Njejsu to jenož najwšelakoriše zarjadowanja, kotrež su dźesaćlětnemu wobstaću Budyskeho wokrjesa w jeho dźensnišej formje wěnowane. Nětko nahrawaja za to samo film.

Budyšin (CS/SN). Składnostnje swojeho dźesaćlětneho wobstaća w dźensnišej formje da Budyski wokrjes tuchwilu imageowy film wjerćeć, kotryž ma wšitke rjane stronki kónčiny mjez Hornim krajom a łužiskej jězorinu pokazać. Projekt ma štyri epizody zaběrace so z ćežišćemi žiwjenje, hospodarstwo, chłóšćenje a swjedźenje kaž tež tradicije a kultura. Za kóždu jednotliwu epizodu su sej wobłukowe jednanje wumyslili, kotrež lajscy hrajerjo předstajeja. Na wotpowědnu namołwu za 20 trěbnych hrajerjow je so tójšto zajimcow přizjewiło, rjekny fachowy referent krajneho rady Tobias Schilling. Planowane je, zo ma film w běhu dźesać hrajnych dnjow nastać. A kóždy raz hlada akteram wjele dźěła do rukow. To móže wob dźeń dwanaće do 15 hodźin trać, praji produkciski nawoda Christian Bachmann z widejoweje produkcije předewzaća DDV Media.

Łazowska gmejnska rada lětuši hospodarski plan wobzamknyła

Łaz (AK/SN). Přizamknyć Koblicy a Wulke Ždźary wopłóčkowej syći wostanje najwažniše ćežišćo w lětušim hospodarskim planowanju gmejny Łaz. To podšmórny komornica Mandy Liepert na wčerawšim posedźenju gmejnskeje rady. Z jednym wzdatym hłosom schwalichu jeje čłonojo hospodarski plan 2018. Kaž z wobšěrneho dokumenta wuchadźa, dyrbi komuna z 500 000 eurami mjenje dochodow wuńć. Nimo toho je wokrjesny wotedawk wulke poćeženje. 1,385 milionow eurow dyrbja Budyskemu wo­krjesej přepokazać. „To je wjace hač po­wšitkowne klučowe připokazanje, kotrež wot Swobodneho stata Sakskeje dóstanjemy“, komornica rozłoži.