Z wudaća: srjeda, 20 měrca 2019

Trilex dale jězdźi

Budyšin. Předewzaće Länderbahn z ćaha­­mi Trilex ma wot decembra dale že­lezniski wobchad na pjeć wuchodo­sakskich čarach zaručić. Mjez nimi stej Drježdźany–Zhorjelc a Drježdźany–Žitawa, kaž Wobchadny zwisk Hornja Łužica-Delnja Šleska zdźěli. Tón bě wčera wo­spjetnemu rozdaću nadawka přihłosował. K tomu słuša, zo ma Länderbahn za poł­dra lěta swoje ćahi modernizować.

Z delegaciju do Porynskeje

Choćebuz. Delegacija łužiskich woby­dlerskich iniciatiwow wobdźěli so sobotu, 23. měrca, na hwězdnym pochodźe wsow w kónčinje brunicoweje jamy Garzweiler (Sewjerorynska-Westfalska). Hwězdny pochod bě w Delnjej Łužicy dlěje hač dźesać lět zetkanišćo spjećo­wanja přećiwo nowym brunicowym jamam. Na prěnim tajkim w Porynskej njesmě łužiska delegacija pobrachować, zdźěla Renej Šuster ze Zeleneje ligi.

Z nowym kantorom

Składnostnje lětušeho 21. wubědźowanja dorostowych hudźbnych skupin BEAT přichodnu sobotu je towarstwo Kamjentny dom wosebitu, minjenej lětdźesatkaj wobswětlacu wustajeńcu přihotował. Ćežišćo wot zajutřišeho přistupneje přehladki su poka­le-unikaty, kotrež je Budyski wuměłc Sven Warecha (na foće) za dotalnych dobyćerjow zhotowił. Foto: Sven Warecha

Podstupim (SN). Ewaluacija kubłanja po mo­delu Witaj, přichodne financowanske zrěčenje za Załožbu za serbski lud a struk­turna změna po kóncu wu­dobywanja brunicy we Łužicy běchu někotre z temow wčerawšeje konsultacije w Pod­stu­pimje. Tam je so zamołwita braniborskeho knježerstwa za naležnosće Serbow, statna sekretarka za wědomosć slědźenje a kulturu dr. Ulrike Gutheil (SPD), z předsydu a ze zastupowacym jednaćelom Do­mo­winy, Dawidom Statnikom a Marcusom Końcarjom, zetkała.

Po słowach Statnika, tak informuje Domowina w nowinskej zdźělence, njeměła so serbska tematika w politiskim jednanju na kulturny wobłuk wobmje­zować. Serbja su w zmysle strukturneje změny tež potrjecheni w hospodarskich a infrastrukturnych wobsahach. Nastupajo ewaluaciju modela Witaj pokaza­štaj zastupjerjej Domowiny mjez druhim na planowanu klawsuru 10. apryla. To chcedźa sej serbske gremije poziciju k wuslědkam a k dalšemu postupowanju na polu delnjoserbskeho šulstwa zdźěłać.

NSLDź wočakuje něhdźe 1 000 wobdźělnikow a 5 000 přihladowarjow

Budyšin (SN/bn). Němsko-Serbske ludowe dźiwadło je na póndźelnej nowinarskej konferency, wuhotowanej zhromadnje z hornjołužiskimi nakładnistwami (Serbske Nowiny rozprawjachu), wo wjerškach přichodnych měsacow informowało. Intendant NSLDź Lutz Hillmann wuzběhny jako prěnje lětuši 20. swětowy dźeń šulerskeho dźiwadła 25. měrca. „Dwaceći lět woznamjenja kedźbyhódny wukon. Swobodnje po Bertolće Brechće chcu rjec, zo smy ‚prócy runiny‘ zmištrowali a wobstajnje z nowym entuziazmom dołhu, 600 lět wopřijacu tradiciju šulerskeho dźiwadła w Budyšinje a wokoliny šěrili.“ Dźiwadłowa pedagogowka NSLDź Heide-Simone Bartowa, kotraž zarja­dowanje wot spočatka organizuje, reziměrowaše: „W lěće 2000 smy z cyłkownje 350 wobdźělnikami a dohromady dźesać předstajenjemi započeli. Lětsa wočakujemy něhdźe 1 000 sobuskutkowacych w starobje dźesać do 18 lět, kotřiž na 14 hrajnišćach 46 programow w němčinje, serbšćinje, jendźelšćinje, pólšćinje a arabšćinje prezentuja. Nawal prosće njepopušća.

Lipsk (SN/bn). Lětuše knižne wiki w Lipsku budu wot jutřišeho zajimowanym wopytowarjam oficialnje přistupne. Prěni raz změje akciska syć „Lipsk čita swětej wotewrjeny“ swójske wustajenišćo. Tam chcedźa so towarstwa a iniciatiwy prezentować, kotrež so aktiwnje přećiwo rasizmej a za tolerancu zasadźeja. „Wotmysł je, ludźom wuwědomić, zo stejimy za demokratisku, mnohostronsku a so­lidarisku towaršnosć. Mamy to hladajo na lětsa troje wólby w Sakskej za wosebje wažne“, rozłožuje Irena Rudolph-Kokot z akciskeje syće.

Projekt je reakcija na lońše wušpa­ranja wokoło nakładnistwow, šěrjacych tak mjenowane alternatiwne fakty, za­přisahanske teorije a prawicarskoekstremistiske pozicije.

Mjez druhim předstaja so w tym wobłuku za knižne myto wikow nomino­wany čěski spisowaćel Jaroslav Rudiš a zna­ty ilustrator Schwarwel.

Chrósćicy (SN/JaW). Čłon Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny Jan Nuk žada sej wjac­ transparency gremijow třěšneho zwjazka. Nastork bě jemu informacija na wu­radźowanju zwjazkoweho předsydstwa minjeny pjatk w Chrósćicach wo planowanej njezjawnej kubłanskej konfe­rency w aprylu w Delnjej Łužicy. Nuk so prašeše, „hač je to trjeba. Njeměli přewjele zarjadowanjow njezjawnje přewjedować.“ Zdobom kritizowaše wón postupowanje na wuradźowanju 15. februara w Budy­šinje, na kotrymž běchu wjacore temy po je­ho měnjenju njetrjebawši njezjawnje wob­jednawali. Předsyda Domowiny Dawid Statnik jemu přihłosowaše. Rozsud, aprylsku konferencu njezjawnje wuhotować, pak zakitowaše wón z tym, zo „wotpowěduje župa próstwje wučerjow“.

Čorna Pumpa (JoS/SN). Wagon z lěta 1921 w Čornej Pumpje je wosebitostka, a kaž jeho wobsedźer Holger Schwarz měni, chce wón wokolinu tak mjenowaneho kolija 19 wožiwić. Je tuž ideju cyle wosebitych rjemjeslniskich wikow zrodźił. „W adwentnym času sym wšelake hodowne wiki wopytał a zwěsćich, zo nimaja wone wjele z dohodownym časom činić. Prašach so, hač nima Łužica žane druhe potenciale, hač drastu, někajke pasy­ abo tofle předawać“, wón powěda. „Chcych tuž wokoło mjenowaneho wagona rjemjeslniske wiki zarjadować ze zaměrom, wosebite wudźěłki łužiskeho rjemjeslnistwa pokazać a je podpěrać.“

Holger Schwarz je so wobinsce wo kontakty po cyłej Łužicy prócował. Ně­hdźe 90 procentow zawodow z Hornjeje Łužicy je pozitiwnje reagowało a chce so na wikach wobdźělić, a to posledni kónc tydźenja w měrcu. Předewšěm wokoło Budyšina a Kulowa bě zajim wulki, mjeńšina předewzaćow je z Delnjeje Łužicy. „Rjemjeslnikam w Błótach so najskerje derje dźe. Někotři z nich su z posměwkom na moju ideju reagowali“, Schwarz praji.

Brüssel (dpa/SN). Prezident komisije EU, Jean-Claude Juncker njeliči z tym, zo hižo na jutřišim wjeršku EU w Brüsselu wo móžnym přestorčenju brexita rozsudźa. Prawdźepodobnje dyrbja so zastupnicy statow EU přichodny tydźeń hišće raz zetkać, rjekny Juncker nowinarjam. Po informacijach medijow chce britiska premierministerka Theresa May Europsku uniju prosyć, wustup Wulkeje Britaniskeje wo tři měsacy přestorčić. Poprawom chcyše kraj to 29. měrca činić, nima pak hišće žane schwalene zrěčenje.

Sudnistwo přećiwo Bayer

San Francisco (dpa/SN). Ćežka sudniska poražka němskeho chemiskeho koncerna Bayer: Sudnistwo USA w San Fran­ciscu je rozsudźiło, zo je glyfozat scho­rjenje Američana na raka zawinił. Glyfozat je wobstatk njerodź zaničowanskeho srědka roundup, z kotrymž bě muž wjele lět dźěłał. Za Bayer je pad wulce bri­zantny, dokelž móhł wusud směrodajny za dalše procesy a z nimi zwjazane hoberske sumy wotškódnjenja być. Dotal je 11 200 skóržbow ratarjow, zahrodkarjow a dalšich přećiwo koncernej dóšło.

Prěnjej woporaj pochowali

Wčera je skupina Kafka kołowokoło spěwarja Jaromira 99 a spisowaćela Jaroslava Rudiša (srjedźa za mikrofonomaj), kotraž ma w domjacej Čěskej mjeztym kultowy status, w Drježdźanskim jazzowym klubje Tonne wustupiła. Band ma wotpohlad, literatu­ru na zynk a rytmus přetworić. Dźensa wječor koncertuja w Lipsku. Foto: Hanka Podhorska

Awto při tankowni zabył je muž w Porynsko-Pfalcy. 41lětny bě sej po tanko­wanju w kasowej rumnosći hišće někotre napoje kupił a so na to wotsalił. Jako wón po třoch hodźinach přeco hišće wróćo njebě, informowaše tankownica policiju. Ta zwěsći, zo słuša wóz firmje w bjez­­posrědnim susodstwje. Tež mjeno šofera bě dźakowano słužbnemu wupokazej w awće spěšnje zwěsćene. Muž pak zastojnikam rozłoži, zo poprawom pěši k tankowni chodźi, zo by sej něšto kupił. „Na awto prosće myslił njejsym.“

Cristiano Ronaldo njeje jenož wuběrny kopar, ale wotnětka tež šef kliniki. Stajnje perfektnje frizěrowany Portugalčan je wčera w Madridźe centrum za transplantaciju włosow wote­wrěł, kotraž po 50 procentach jemu słuša. Tam měsačnje 550 plěchačam pomhaja. Ronaldo pla­nu­je dalše wotnožki kliniki.