Z wudaća: štwórtk, 07 nowembera 2019

Dyrlich w Stróži čitał

Stróža. Ze swojeje knihi „Doma we wućekach“ je Benedikt Dyrlich wčera wječor w Domje tysac hatow w Stróži (Wartha) čitał. Zarjadowar bě přirodoškitna sta­cija wuchodneje Hornjeje Łužicy. Wo swojich wosobinskich nazhonjenjach w NDR kaž tež po přewróće je so spisowaćel, dra­ma­turg, politikar a bywši šefredaktor Serbskich Nowin po čitanju hišće z nimale 20 zajimcami rozmołwjał.

Njedosahace zawěsćenje

Choćebuz. Zelena liga a Greenpeace kaž tež Klimowa alianca Němskeje krajnej knježerstwje Braniborskeje a Sakskeje doraznje namołwja, zo byštej financne zawěsćenje brunicowych naslědnych kóštow hnydom zaručiłoj. Wuchadźišćo su nowe wědomostne přepytowanja, po kotrychž njejstej tak mjenowanej profy­laktiskej dojednani krajow z koncernom LEAG kmanej naslědne kóšty zawěsćić.

Hač namołwa pomha?

Pančičanske klóšterske kubło strukturnje změnjene

Pančicy/Worklecy (SN/BŠe). Klóšter Marijina hwězda ma noweho nawodu ra­tarskeho wobłuka. Dr. Hartwig Kübler z Raitzena pola Riesy je ze serbskej kónčinu hižo dlěje zwjazany. Tak skutkowaše jako poradźowar ratarskeho zawoda maltezow we Worklecach a klóšterskeho kubła. Wot kónca lěta 1999 je wobaj zawodaj nawjedował. W lětomaj 2010/2011 so klóšterske kubło dale a bóle zesamostatnješe, lětsa krótko do žnjow pak měješe wulku nuzu. Sobudźěłaćerjej běštaj dlěje choraj, čehoždla pytaše klóšter za rozrisa­njom. Dopomnichu so na dr. Küblera, kiž je jim krótkodobnje pomhał, žně dom­chował a so wo wobhospodarjenje polow starał. Jako pak sej zawod bliže wobhlada, fachowc zwěsći, zo měł klóšter bóle do techniki inwestować. „Po dołhim pruwowanju smy so za to rozsudźili, klóšterske kubło strukturnje změnić“, zdźěla klóšter na swojej internetnej stronje.

Lajska dźiwadłowa skupina Šunow-Konjecy předstaji sobotu ze swojej nowej­ inscenaciju „Ludźo, njedźiwajće so“ hornjoserbsku prapremjeru. Bosćan­ Nawka je so z nawodu cyłka Danie­lom Wjenkom rozmołwjał.

Knježe Wjenko, što móžeće nam wo razu a wobsahu hry přeradźić?

D. Wjenk: Jedna so wo komediju, w kotrejž so wjacori mužojo prawidłownje zetkawaja, zo bychu rozmyslowali, kak móhli – tak chcu to raz rjec – swoje hobbyje najlěpje pěstować. A wězo hraje naša „stara Rosa“ znowa wažnu rólu.

Kelko předstajenjow planujeće?

D. Wjenk: Prapremjera budźe sobotu wječor w Šunowskej Fabrikskej hospodźe. Po tym pokazamy hru hišće dźewjeć króć na serbskich wsach.

Kelko hrajerjow na jewišću skutkuje?

D. Wjenk: Dohromady tam tónraz dźesaćo z nas agěruja. Přiwšěm su wšitcy čłonojo – tuchwilu 25 – zapřijeći. Tak stara­ja so někotři wo zwukowu a swěcowu techniku, tamni wo suflěrowanje abo simultany přełožk do němčiny.

Kak dołho sće za inscenaciju zwučowali, a štó je so wo wuhotowanje starał?

Budyšin (SN/MiR). Dwanaće studentow ze Zapadočěskeje uniwersity Plzeň přebywa tuchwilu na ekskursiji we Łu­žicy. Skupinu nawjeduje dr. Bernhard Chappuzeau, kiž skutkuje na tamnišej uniwersiće we wobłuku pedagogiskeje wuměny wučerjow. „Zaměr wuprawy je, zeznać Serbow we Łužicy jako narod, zhonić wo sta­wiznach a kulturje, wosebje pak wo tudyšim serbskim šulstwje“, rje­kny na witanju zamołwity w Budyskej wotnožce Sakskeho krajneho zarjada za šulu a kubłanje (LaSuB) za serbske šulstwo Bosćij­ Handrik. „Móžno tež, zo wuwabi tónle­ wopyt mjez někotrymi z Was přeće, na jednej šuli w Sakskej abo samo na jednej serbskej šuli dźěłać“, wón rjekny.

Wojerecy (SN/JaW). Pětr Cyž wostanje předsyda Zwjazka serbskich spěwarskich towarstwow (ZSST). Jednohłósnje su zastupnicy čłonskich chórow jeho wčera we Wojerecach w zastojn­stwje wobkrućili.

Wolili su tež nowe předsydstwo. No­wa mě­stopředsydka za Hornju Łužicu je Lubina Žurec-Pukačowa. Jej poboku je městopředsyda za Delnju Łužicu Gerald Schön. Dalši čłonojo předsydstwa su Mónika Wenclowa (chór Meja), Sylwija Jancyna (chór Budyšin), Melanie Bulankowa (chór Lipa), Susann Herrmann (Žónski chór Lubin), Cornelia Vahder (Žónski chór Janšojce) a Janek Wowčer (muski chór Delany). Rozžohnowali su z předsydstwa Angeliku Häneltowu (chóra Me­ja)­. Wona gremij po 28lětnym skutko­wanju wopušći. Z wutrobnymi słowami a kwěćelom so jej wčera za wjelelětne dźěło dźakowachu. Häneltowa wupraji dźak Załožbje za serbski lud, bjez čejejež podpěry njebychu ZSST a jeho čłonske cyłki mnohe projekty přewjesć móhli.

Frankfurt n. M. (dpa/SN). Stawka stewardesow Lufthansy dla je dźensa tójšto lětow wupadnyło. 48hodźinski stawk započa so wo połnocy, kaž rěčnik dźěłarnistwa Ufo zdźěli. W tym zwisku su 1 300 lětow wotprajili. Jutře ma něhdźe 700 z cyłkownje 1 100 lětanskich zwiskow wupadnyć. Tež mjezynarodne lěty su wotprajene. Něhdźe 180 000 pasažěrow je potrjechenych. Lufthansa bě spytała stawkej sudnisce zadźěwać, štož pak je zwrěšćiło.

Digitalne poskitki pacientam

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm chcyše na swojim dźensnišim posedźenju nowe digitalne strowotniske poskitki za pacientow wobzamknyć. Po planach strowotniskeho ministra Jensa Spahna (CDU) měli chorobne kasy wšelake strowotniske programy zapłaćić, hdyž je lěkar pacientej napisa. Te móhli na přikład pomhać při prawidłownym wužiwanju lěkow abo namakanju lěkarskeje praksy, kotraž poskića widejowe rěčne hodźiny. Po słowach Spahna je tajke noworjadowanje dotal jónkrótne na swěće.

Minister Pompeo w Němskej

Z wojerskej paradu w historiskich sowjetskich uniformach a z techniku su dźensa w Moskwje 78. róčnicu wojerskeje parady 1941 na Čerwjenym naměsće składnostnje róčnicy Oktoberskeje rewolucije wopominali. Tehdy ćehnjechu wojacy po paradźe direktnje na frontu před Moskwu, zo bychu ofensiwu nacistiskich němskich wójskow wotwobarali, kotřiž běchu so stolicy Sowjetskeho­ zwjazka hač na něšto kilometrow bližili. Foto: dpa/Sergej Bobylew

Hněwny roznošowar pizzy je ju žonje w delnjosakskim Bückeburgu do mjezwoča stłóčił. Do toho bě wona pječwo při durjach wotpokazała, dokelž bě po jeje měnjenju předołho na nju čakać dyrbjała. Na to bě roznošowar pizzu z tyzy wzał a ju skazarce chětro njegalantnje do mjezwoča stłóčił. Wona je roznošowarja zranjenja ćěła dla policiji přizjewiła.

Z wosom dulemi złota na nohomaj su ruscy cłownicy młodu žonu na lětanišću w ruskim Wladiwostoku lepili. Wona chcyše złoto do Chiny pašować a bě małe dule z lěpjatym paskom na no­homaj přilěpiła. Zastojnikam žona při kontroli napadny, dokelž bě nerwozna a spłóšiwa. Nimale dwaj kilogramaj złota stej po informacijach cła wjace hač 71 000 eurow hódnej. Žonje, kotraž bě w nadawku Chinjanki po puću, hrozy nětko sydom lět jastwa.

Chrósćicy (SN/mwe). Předsydstwo župy „Michał Hórnik“ je na spočatku wčerawšeho posedźenja w sydarni noweho Chróšćanskeho kulturneho a gmejnskeho centruma dźěławosć župy w měsacomaj september a oktober wuhódnoćiło. Tak móžachu přitomni na přewšo wuspěšny projekt „Na slědach Ćišinskeho“ kónc septembra/spočatk oktobra zhladować. Wobdźěliło bě so na nim 240 šulerjow 9. a 10. lětnika šěsć serbskich a dwurěčnych wyšich šulow. Župa rozmysluje, klětu podobny projekt za 3. a 4. lětnik serbskich zakładnych šulow Ralbicy, Worklecy, Pančicy-Kukow a Chrósćicy w mjeńšej formje přewjesć. W srjedźišću měł stać Muzej Ćišinskeho, kotryž je w Šuli Ćišinskeho zaměstnjeny.

Berlin (dpa/SN). Hladajo na poražku mnohich politiskich stron při wólbach w Durinskej žada sej hospodarski minister Peter Altmaier (CDU) zasadne politiske reformy w Němskej. „Njesměmy přihladować, hdyž so podźěl wolerjow nakromnych stron podwoja, hdyž so čłonstwo politiskich stron połojcuje a ličba zapósłancow spochi přiběra“, piše Altmaier dźensa w Rheinische Post. Wulke strony dyrbjeli k změnam zwólniwe być. „Njeńdźe hižo wo někajkeho předsydu abo kanclerskeho kandidata abo wo někajki koaliciski kompromis, dźe wo zasadne prašenja dowěry a akceptancy.“

Altmaier namjetuje ličbu zapósłancow zwjazkoweho sejma raznje pomjeńšić. Ličba ministrow měła so na 15 wobmjezować a ličba statnych sekretarow wo třećinu redukować.