Z wudaća: štwórtk, 09 julija 2020

Běłohród (dpa/SN). W serbiskej stolicy Běłohrodźe a dalšich městach balkanskeho kraja je wčera wječor znowa k protestam přećiwo škitnym naprawam knježerstwa w zwisku z koronawirusom dóšło. Policija zasadźi sylzopłun a retle přećiwo demonstrantam, kotřiž mjetachu kamjenje a praskotaki na nju.

Hižo něšto dnjow trajace protesty měrja so přećiwo planowanym drastiskim wobmjezowanjam wšědneho žiwjenja po znowawudyrjenju pandemije. Prezident Aleksander Vučić bě drje za kónc tydźenja planowany zakaz, dom wopušćić, zaso zběhnył. Za to pak je nowe naprawy krizoweho staba knježerstwa připowědźił.

Za čas wuwzaćneho stawa wot měrca hač do meje bě bój přećiwo wirusej w Serbiskej wuspěšny. Mjeztym pak maja tam wšědnje 300 nowych infekcijow.

Wiesbaden (dpa/SN). Dramatisce su němske eksporty koronakrizy dla tež w meji woteběrali. Přiwšěm maja zamołwići zaso škričku nadźije.

Hódnota wuwožowanych tworow drje je přirunujo z meju 2019 wo nimale 30 procentow na 80,3 miliardy eurow spadnyła, kaž Zwjazkowy statistiski zarjad we Wiesbadenje informuje. Porno aprylej, kiž bě dotal najšpatniši, pak je wuwoz tworow zaso wo dźewjeć procentow přiběrał. W jutrowniku běchu wo 31,1 procent mjenje eksportow zličili hač loni. To bě najrazniši spad po zahajenju statistiki wonkowneho wikowanja w lěće 1950.

Importow do Němskeje bě w meji ­přirunujo z lońšej meju wo 21,7 procentow mjenje, štož wučinja 73,2 miliardźe eurow.

Waršawa (dpa/SN). Po konflikće mjez pólskim statnym prezidentom Andrzejom Dudu a w Pólskej wuchadźacej bulwarnej nowinu, kotraž je zdźěla w němskim wobsydstwje, je sej wonkowne ministerstwo we Waršawje jednaćela němskeho wulkopósłanstwa skazało. Tam jemu rozłožichu, zo maja němske medije cyłu „seriju“ přinoškow, w kotrychž dźěłaja z manipulacijemi a łžemi. Tak wobsteji podhlad, zo chcyli demokratiski wólbny proces wobwliwować. Tomu so Waršawa raznje spjećuje, zdźěli zastupowacy wonkowny minister Pólskeje Szymon Szynkowski vel Sęk.

Andrzej Duda bě mi­njeny pjatk rozprawnistwo nowiny Fakt kritizował. Wona słuša po połojcy šwicarskemu medijowemu předewzaću Ringier a po połojcy němskemu nakładnistwu Axel Springer. Fakt bě rozprawjał, zo je Duda pedofilneho skućićela wobhnadźił. Při tym nasta pječa zaćišć, zo je Duda sam pedofilny. Tón rěčeše wo „němskim nadpadźe na wólby“.

Dotal 373 zapodaćow přećiwo tworni elektroawtow pola Berlina

Grünheide (dpa/SN). Braniborski při­rodoškitny zwjazk Nabu žada sej hladajo na planowane dalše trjebjenje lěsa na terenje twarca elektroawtow z USA Tesla škit zwěriny a rostlin. „Nam dźe wo to, zo Tesla škit družin zaruči“, rjekny krajny předsyda Nabu Friedhelm Schmitz-Jersch powěsćerni dpa. Trěbne su po jeho słowach „dobre a přiměrjene wu­runanske naprawy“ za zasahi do přirody. Předsyda Nabu z toho wuchadźa, zo chce Tesla najzašo nazymu dalše štomy na terenje w Grünheidźe pola Berlina pušćeć, dokelž budźe potom čas lehnjenja nimo.

Tesla chce w juliju 2021 započeć elektroawta produkować. Po planach chcedźa kóždolětnje 500 000 awtow zhotowić. Kompletna přirodoprawniska dowolnosć za twar fabriki ze stron braniborskeho krajneho knježerstwa dotal hišće njepředleži. Tesla tuž twar najprjedy raz na swójske riziko přihotuje. Na 300 hektarow wulkej płoninje su dotal 92 hektarow lěsa wutrjebili.

Braniborska knježerstwowa koalicija bě so jasnje na to dojednała, žanežkuli nowe jamy wjace njedowolić, wobstejace jamy dale njewutwarić a dewastaciji dalšich wsow zadźěwać. Hač do dźensnišeho wšak je tele wobzamknjenje skerje papjerjany tiger, zakonsku a tak prawnisku wahu wone hišće žanu nima. Namołwa Zeleneje ligi, so temje skónčnje wěnować, je tuž runje tak zrozumliwa kaž woprawnjena. Wobydlerjo Prožyma – w tej naležnosći kaž druhdźe tež přewšo pačeni – su dołho dosć pod mječom Damoklesa čakali, hdy so što ze wsu stanje. Zdruha by zwoprawdźenje koaliciskeho zrěčenja nastupajo brunicu woznamjenjało, zo ćišć na knježerstwo přiběra, konkretne naprawy w zwisku ze strukturnej změnu wuwiwać. Zwjazk dźě je hobersku sumu pjenjez za to přizwolił. Tola tež wobydlerjo měli nastorki dawać. Wšako njeńdźe wo runjewon njewažnu wěcku, ale wo žiwjenjahódnu domiznu. Bosćan Nawka

Po wjacore měsacy trajacej přestawce zetkachu so Drježdźanscy Serbja wutoru k swojemu stajnemu blidu w Drježdźanskim hosćencu „The Red Rooster“ (Čerwjeny honač). Přichodnje chcedźa Serbske blido w rytmusu dweju měsacow wotměwać.

Drježdźany (SN/MiR). Kaž ze słowow předsydki Drježdźanskeho towarstwa Stup dale Jadwigi Pjacec wuchadźa, běchu so Serbja w sakskej stolicy za zetkanjom žedźili. „Dźewjeć wosobow je nětko přišło“, wona na naprašowanje SN rjekny, „a wšitcy začuwachu, zo bě to najwjetši čas. Na tajkich wječorkach so wobstejace styki mjez Drježdźanskimi Serbami jenož njeskrućeja, ale zdobom so tež nowe zwiski wuwiwaja.“ Wothłós na Serbske blido přiběra. Bohužel pak dyrbjachu tónkróć mnozy druhich terminow dla wotprajić. Dalši běchu so korony dla zamołwili. „Hewak zwě­sćamy, zo so dale a wjac nowych zajimcow krutemu zdónkej přidruža“, Jadwiga Pjacec zwurazni.

Nowotwar Witaj-pěstowarnje „Milenka“ w Rownom wobzamknjeny

Rowno (AK/SN). Rownjanska Witaj-pěstowarnja „Milenka“ w nošerstwje gmejny Slepo dóstanje nowotwar a ma potom zdobom serbske žro wsy tworić. K tomu je so wutoru Slepjanska gmejnska rada wuznała. Z jednym hłosawzdaćom wupraji so wjetšina za nowotwar. Zo bychu wotpowědnu ležownosć kupić móhli, ma wjesnjanosta z Rownjanami jednać a so wo prawniske naprawy nowotwara starać. Kóšty za njón wučinjeja dohromady dwaj milionaj eurow. Hłowny dźěl pjenjez zwjedźe Swobodny stat Sakska a přewozmje zdobom swójski podźěl gmejny, kotraž je twarski knjez. Na financowanju wobdźěleny je tež koncern LEAG. Hač do kónca lěta 2022 ma pěstowarnja natwarjena być, a hač do toho dyrbja pjenjezy přetrjebać.

Nimo wulkich nadregionalnych serbskich towarstwow, kotrež su často w medijach prezentne, mamy w dwurěčnej kónčinje njeličomne mjeńše a małe towarstwa, kotrež runje tak pilne dźěło wukonjeja, wo nich pak wjele njezhoniš. W swojej lětnjej seriji lětsa tajke aktiwne cyłki předstajamy, dźensa Wjesnu zhromadnosć z.t. ­Nowa Wjeska (2).

Zo haja Nowowješćenjo mjeztym lět­dźesatki dobru zhromadnosć, to stajnje znowa dopokazuja. Tak běchu to hižo w 1970tych lětach přewjedźene koparske turněry, sportowe wubědźowanja a zhromadne swjedźenje w bywšej tobakowej hali prodrustwa. Tradiciju po politiskim přewróće dale hajić bě agilnej wjesnej trójce – Křesćanej Korjeńkej, Jurjej Pěčce a Měrćinej Hicce – přewšo wažne. A to wosebje tež tohodla, zo bychu tradicionalne nałožki dale pěstowali. Tež młodostni – na jich čole Stefan Hicka, Marko Pjech, Stefan Kunath a Tomaš Klimant – so zaměrnemu nadawkej z wulkim elanom wěnowachu.

9.7.–15.7.2020 Budyski filmowy palast:

Meine Freundin Conni – Geheimnis um Kater Mau: so a nj 14:45 | wšědnje 17:00 Paw Patrol: Mighty Pups: nj 14:00, 15:00 a 16:00 Takeover – Voll Vertauscht: wšědnje 17:15 (nimo nj) a 19:45 | so 15:00 Suici­de Tourist – Es gibt kein Entkommen: štw, so, pó a srj 20:00 Met Opera Sommer-Opernfestival 2020 – CARMEN: nj 16:00 Shaun das Schaf – Der Film: so a nj 15:00 Nar­ziss und Goldmund: štw 17:00 Der Fall Richard Jewell: wšědnje 19:30 Mina & die Traumzauberer: so 15:00 Lassie – Eine abenteuerliche Reise: so a nj 14:45 | so, pó a srj 17:00 Die Känguru-Chroniken: so 15:00 | pj, nj a wu 20:00 | wšědnje 17:30 Onward: Keine halben Sachen: so a nj 14:45 | štw, so, pó a srj 17:15 Nightlife: štw, so, pó a srj 19:30 Bad Boys for Life: štw, so, pó a srj 19:30 Als Hitler das rosa Kaninchen stahl: štw 17:15 Enkel für Anfänger: pj, nj a wu 19:30 Bloodshot: pj, nj a wu 19:30 Knives Out – Mord ist Familiensache:­ pj, nj a wu 17:00 Russland­ von oben: pj, nj, a wu 17:15 Sonic the Hedgehog: so a nj 15:30 Willkommen bei den Hartmanns: nj 17:00 Das ­Beste kommt noch – LE MEILLEUR ­RESTE À VENIR: wšědnje 16:45 (nimo so) a 19:30 Undine: wšědnje 17:15 (nimo štw a nj) a 20:00 Gretel&Hänsel: wšědnje 17:45 a 20:00

Grodk (FAG/SN). Ludowa wuměłča a molerka Irmgard Kulejowa je tež daloko za mjezami Grodka znata. Wona pochadźa z wotbagrowaneje wsy Bukowa. Lět­dźe­satki dołho je wuměłsce skutkowała a cyle swojoraznu, kreatiwnu rěč wuwiwała. 91lětna zemrě wona w decembru 2018 a zawostaji tehdy wobšěrny molerski fundus. Grodkowčan Hans-Joachim Zain bě z wuměłču spřećeleny. „Irmchen“, kaž ju luboznje mjenowaše, bě sej přała, zo „njech po jeje smjerći jeje twórby hišće raz w Błobošojskej muzejowej bróžni wustaja. Sym jej to slubił a přeće nětko spjelnił. Njeličomne hodźiny sym jeje wuměłske zawostajenstwo přehladował. A sym to rady činił. Nětko je zdokonjane a myslu sej, zo je prezentacija poradźena“, rjekny Zain minjenu sobotu na wernisaži wustajeńcy w Błobošojcach (Bloischdorf). Z dohromady 36 wobrazami spomina přehladka pod hesłom ­„Žiwjenje za wuměłstwo“ na „łužiski original“. K technikam, kotrež bě Irmgard Kulejowa nało­žowała, słušeja mjez druhim rysowanje z čerwjenej krydu, z wolijom, wuhlom a pastelowymi barbami. Nimo toho zhotowješe wona akwarele, linolowe rězy a grafiki.