Z wudaća: pjatk, 08 oktobera 2021

Lětušej lawreataj pomjenowanaj

Oslo/Stockholm. Lětuše Měrowe Nobelowe myto spožča žurnalistce Mariji Ressa z Fillipinow a ruskemu žurnalistej Dmitrijej Muratowej, kaž norwegski Nobelowy komitej dźensa w Oslu zdźěli. Lawreat Nobeloweho myta za literaturu 2021 je tansaniski spiso­waćel Abdul­razak Gurnah. Jeho počesća „za bjezkompromisne a sobu čujace zanurjenje do wuskutkow kolonializma a dóńta ćěkanca w škałbje mjez kulturami a kontinentami“, kaž bu wčera w Stockholmje znate.

Wot póndźele koronatest płaćić

Budyšin. Wot 11. oktobra maja ludźo koronatesty w Budyskim wokrjesu za­pła­ćić, wuwzate su na přikład kontak­towe wosoby. Wo jědnaće natyknjenjach z koronawirusom a dalšim smjertnym pa­dźe tam wčera informowachu. Incidenca po RKI wučinja dźensa 102. Incidenca we wokrjesu Zhorjelc je po RKI dźensa na 93,4 rozrostła. Tam su wčera 48 infekcijow zwěsćili.

Choćebuz na wuchodźe prědku

Łužiska jězorina přeproša na dožiwjenjowpołne prózdniny

Zły Komorow (SN/JaW). Łužiska jězorina planuje za nazymske prózdniny wot 18. do 29. oktobra tójšto akcijow a zajimawosćow předewšěm za swójby kaž tež za dźě­dow a wowki z wnučkami. „Nimo kolesowanskich steja tež kwadowe tury a pućowanja z alpakami a napjate zetkanja z industrijnej kulturu na programje“, informuje rěčnica zaměroweho zwjazka Łužiska jězorina Sakskeje Katja Wersch w nowinskej zdźělence.

Jedna z wosebitosćow w najwjetšim kumštnje nastatym wodźiznowym terenje Europy je 37 kilometrow dołha kolesowarska šćežka hódančkow kołowokoło Lejnjanskeho (Geierswalde) a Złokomorowskeho (Senftenberg) jězora. „Płone a předewšěm šćežki bjez awtow su idealne za tury z dźěćimi“, Katja Wersch wuswětla. Nimo toho zwjazuje šćežka podłu wobeju jězorow aktiwne dožiwjenje z temu změna krajiny. Tak su dźěći na wosom stacijach wužadane na prašenja wot­moł­wjeć. „Při tym zbližeja sej wědu wo brunicowych jamach, wo wotbagrowanych wsach a wo zapławjenju jězorow.“

Marian Wjeńka

Zo čas druhdy kaž wosnje leći, přede­wšěm čłowjek w pokročenej starobje dźeń a bóle začuwa. Móhłrjec runje hakle smy z praskotakami nowe lěto witali, jutry­ zaso křižerjow strowili a na dowolu byli, da žno smy zaso wosrjedź nazymy, a za tři měsacy słuša lěto 2021 hižo do stawiznow. To sej runje tele dny ćim bóle wuwědomjam, widźo poskitk we wulkich kupnicach. Tam su hižo nětko połnje na hody wusměrjeni, hačrunjež nas hišće złota nazyma wobdawa.

Ja znajmjeńša běch njedawno trochu wustróžany, jako so na mnje w Kamjenskej kupnicy z polcow šokolodźane rumpodichi a adwentne kalendry smějachu. W bliskim wikowanišću za twaršćizny stejachu najwšelakoriše adwentne py­ramidy, samo kumštne hodowne što­miki tam poskićachu. A pola pjekarja mojeje dowěry ležeše zawěrno hižo prěni­ wosušk na předawanskim blidźe, jako sej tam po poł čerstweho chlěba dóńdźech.

Załožba za wuměłstwo a kulturu w Hor­njej­ Łužicy wuhotuje přesadźowanje twórbow tudyšich a z regionom zwja­zanych tworjacych wuměłcow lětsa na Zin­zendorfskim hrodźe w Batromjecach (Berthelsdorf). Wjace hač sto mól­bow čaka tam na nowych wobsedźerjow.

Lipsk (SN/JBo). Na Instituće za sorabi­stiku Lipšćanskeje uniwersity su wčera nowych studentow witali. Dohromady dźewjeć nowačkam přeješe nawoda instituta prof. Edward Wornar dobry start do noweho žiwjenskeho wotrězka.

Za studij wučerstwa su so šěsć hornjoserbskich a jedna delnjoserbska studentka rozsudźili. Mjez nowačkami je runje tak jedna hornjoserbska studentka a jedyn student z Pólskeje, kotrajž wotnětka w Lipsku sorabistiku na magistra stu­dujetaj. Prof. Wornar rozłoži přitomnym studentam a studentkam kaž tež hosćom wažnosć słowjanskich rěčow k rozumjenju serbšćiny. Z Łužicy běchu sej před­syda Domowiny Dawid Statnik, kubłanska referentka třěšneho zwjazka Kathrin Suchec-Dźisławkowa, sobudźěłaćerka Rěč­neho centruma WITAJ Manuela Smolina, předsydka Serbskeho šulskeho towarstwa Katharina Jurkowa a z Budy­skeje wotnožki Krajneho zarjada za šulu a kubłanje zamołwity za serbske kubłanišća Bosćij Handrik dojěli. Tež prof. Goro Christoph Kimura z Japanskeje, kiž tučas­nje w Lipsku bydli, bě wčera přitomny.

Wien (dpa/SN). Po wumjetowanjach korupcije dla přećiwo awstriskemu kanclerej Sebastianej Kurzej a jeho konserwatiwnej stronje ÖVP pytaja tamne strony puće, krizu knježerstwa přewinyć. Dotal drje njejsu Zeleni koaliciju z ÖVP wupowědźili, dźensa pak chcedźa zastupjerjo z tamnymi stronami parlamenta wuradźować, zo móhli stabilitu zaručić, kaž wicekancler Werner Kogler zdźěli. Předwčerawšim bu znate, zo běchu sej Kurz a jeho přiwisnicy po wšěm zdaću manipulowane naprašowanja a pozitiwne medijowe rozprawy „kupili“. 35lětny Kurz wšu winu prěje.

SPD jara optimistiska

Berlin (dpa/SN). Generalny sekretar SPD Lars Klingbeil je po wčerawšim prěnim rozmołwnym kole ze Zelenymi a FDP pozitiwneje nalady. „Z dźensnišim dnjom sym sej chětro wěsty: To móže fungować. Nětko dźe wo to přichodny tydźeń wjele docpěć, zo bychmy sej zakład za nadawki přichoda tworili.“ Hižo póndźelu je dalše zeńdźenje předwidźane. Zeleni a FDP pak maja přiwšěm tež hišće jamaisku koaliciju za opciju.

Šule wotewrjene wostajić

Pod hesłom „Žiwy być! Hač do kónca.“ informowaštej wčera sobudźěłaćerka Biskopičanskeho stacionarneho hospica Fanny Schubert (srjedźa) kaž tež Budyskeje ambulant­neje hospicneje a paliatiwneje słužby Petra Schön (naprawo) składnostnje jutřišeho swětoweho dnja hospicow wo swojim dźěle. ­Na plakatach předstajachu zemrětych, kotrychž su we wobłuku hospicneho poskitka přewodźeli. Tak pokazuja, zo móže so ­žiwjenje tež dostoj­nje nachileć, bjez toho zo so kumštnje podlěši abo skrótši.“ Foto: SN/Hanka Šěnec

Dokelž je so na swojej facebookowej stronje naduwał, zo bě z koronawirusom inficěrowaneho pohonjał twory w kupnicy wotlizać, dyrbi Texačan 15 měsacow do jastwa a ma nimo toho 1 000 dolarow pokuty płaćić. Sudnistwo pochłosta 40lětneho wopačnych informacijow w zwisku z biologiskimi brónjemi dla. Kaž policija pisa, chcyše 40lětny z akciju tomu zadźěwać, zo so ludźo na zjawnych městnach schadźuja, dokelž je wirus strašny. Kaž so wukopa, njeběchu wuprajenja muža na Facebooku wěrne.

Astrologojo steja před wulkim hódančkom. Wčera wječor běchu ludźo w Badensko-Württembergskej a Porynsko-Pfalcskej w interneće wo wulkej wohniwej, spěšnje pohibowacej so kuli na njebju rozprawjeli. Hač so wo kosmiski objekt jedna, chcedźa nětko přepytować.

Praha (dpa/SN). Jako bě multimiliardar Andrej Babiš před dźesać lětami do čěskeje politiki přišoł, wón přilubi, korup­ciji w kraju zadźěwać. „Njejsmy kaž ći tamni“, wón tehdy wuzběhny. Krótko do wólbow noweho čěskeho parlamenta dźensa a jutře pak steji šef knježerstwa pod hoberskim ćišćom. A to financneje afery dla, kotruž je tele dny mjezynarodny žurnalistiski konsorcij wotkrył. Swój kónčny wólbny bój drje bě sej Babiš cyle hinaši předstajił. Přiwšěm wón z naprašowanjow přeco hišće jako faworit wuchadźa. Po ličbach agentury Kantar by premier ze swojim hibanjom ANO 24,5 procentow hłosow wolerjow dóstał, konserwatiwna strona SPOLU 23 proc. Zwjazkarstwo Piratow a wjesnjanostow by 20,5 proc. ludźi woliło. Runje na nje wšak ­Andrej Babiš jara wótrje reaguje, twjerdźo, zo chce muslimsku Europu.

Hišće nalěto běchu knježerstwowe strony w naprašowanjach mjez wobydlerjemi hubjeny wothłós žnjeli. Přičina toho běše koronapolitika, sobu zamołwita za 30 000 zemrětych wirusa dla. Šef knježerstwa pak wobhladuje šćěpjensku kampanju jako swój wulki wuspěch.

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy šef CDU ­Armin Laschet chce wodźace gremije strony po historisce špatnym wólbnym wuslědku ponowić a je wčera w Berlinje stronski zjězd připowědźił. Přichodny tydźeń měli gremije wo tym wuradźować. Tak dźe wo personelny nowospočatk „wot předsydy přez prezidij hač k zwjazkowemu nawodnistwu“. Jeho zaměr stajnje bě přećiwki wujednać, Laschet podšmórny.

Proces změny chce předsyda CDU sam přewodźeć a budźe přichodnje z před­sydami zwjazkowych krajow rěčeć. Tam pak wo to njepóńdźe, kotra wosoba ma sobu knježić, ale kotra politika je přichodne štyri lěta trěbna.

Runje tak so Armin Laschet za jamaisku koaliciju zasadźa, kiž „ma hišće šansu a njeměła na wosobach zwrěšćić. Wosoba steji na kóncu, ideja steji na spočatku.“