Pistorius namołwja k sćerpnosći

srjeda, 24. septembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zakitowanski minister Boris Pistorius (SPD) je před tym wojersce nadměrnym reagowanjom na zaměrne prowokacije ze stron Ruskeje warnował. Na zetkanju ze swojim šwedskim kolegu Pålom Jonsonom w Berlinje rěčeše Pistorius wo „paslach eskalacije“. „Tutu dobrotu Putinej njewopokazamy“, wón doda. Pistorius na to skedźbni, zo njeběchu dotalne pady agresiwne. „Tole pak je wu­měnjenje za wojerske zasadźenje“, rjekny minister hladajo na žadanja, zo maja ruske wojerske lětadła při ranjenju powětroweho ruma wottřělić. „Runje tohodla dyrbimy jasnje rjec: Njedamy so prowokować. Smy pak na městnje, zo bychmy ruske lětadła wotpopadnyli a sćerpnje přewodźeli, doniž njejsu powětrowy rum NATO zaso wopušćili“, minister praji. Piloća eurofighterow pak móža powětrowy rum kóždy čas tež aktiwnje zakitować, ­Pistorius rjekny. Dale měni: „Tole dyrbjało wšěm jasne być, tež Ruskej.“

Financny labyrint

srjeda, 24. septembera 2025 spisane wot:
Hladaš-li na podruže a na to, kak sylnje su minjeny čas stupali, spóznaješ spěšnje, zo su studowacy sylnje poćeženi. To pak je jenož poł wěrnosće. Woprawdźe napinace je stajne žonglěrowanje mjez BAföGom, pódlanskim dźěłom a cyłymi prawidłami, kotrež dyrbiš jako studowacy při tym wobkedźbować. Njesměš přewjele zasłužić, hewak dóstanješ mjenje podpěry, hačrunjež wona tak abo znak lědma dosaha. Runočasnje chceš tróšku njewotwisniši wot staršeju być. To pak so husto njeporadźi, ­dokelž dyrbiš za to dźěłać, hačrunjež to studij časowje njedowoli. Chceš sej při­wšěm pjenjezy přizasłužić, hrozy skrótšenje BAföGa. Tute stajne wotwažowanje mjez spěchowanjom, dźěłom a časom studija je frustrěrowace a mocy rubjace. Studować měło poprawom rěkać, zo so na studij koncentruješ a nic permanentnje wo pjenjezach, prawidłach a běrokratiskich zadźěwkach rozmysluješ. BAföG dyrbja nuznje realiće přiměrić, zo móhli studowacy financielnje zawěsćeni a samostatnje žiwi być. Liza-Maria Cyžec

To a tamne (24.09.25)

srjeda, 24. septembera 2025 spisane wot:

Socialnych medijow w interneće so wzdać abo znajmjeńša so wot nich zdalować, je za młodostnych prosće nje­předstajomne. Přiwšěm to najwjetši dźěl z nich woprawdźe chce. To je naprašowanje instituta Infratest dimap w nadawku załožby Vodafone zwěsćiło. Časy jako ­běchu młodostni hišće zwólniwi, handy tři dny wotedać, pak su nimo. A tola je wjetšina naprašowanych wosobow za to, zo mobilne telefony na šulach a w rjadownjach zakazaja.

Nic mjenje hač 53,7 tonow wažeše nakładne awto z drjewom w durinskim Gräfethalu, jako je policija kontrolowaše. Zastojnikam bě wočiwidnje přećežke ­wozydło napadnyło. Waha pokaza, zo je awto 34 procentow ćeše hač dowolene 40 tonow. Přećiwo 43lětnemu šoferej za­hajichu pokutne jednanje. Tež lěsniski zawod dóstanje chłostanku.

Hoberski tajfun so bliži

wutora, 23. septembera 2025 spisane wot:

Hongkong/Manila (dpa/SN). Hoberski tajfun „Ragasa“ zawinuje w Aziskej masiwne haćenja na lětanišćach. Jeničce předewzaće Cathay Pacific dyrbi 500 ­zwiskow šmórnyć. Tež druhe předewzaća dyrbjachu lěty wotprajić. Na juhu Chiny su zamołwići najwyši warnowanski schodźenk wukazali. „Ragasa“ drje jutře z morja přišedši kraj docpěje. Je to ­mjeztym 18. tajfun w tuchwilnej sezonje. W centrumje orkana zachadźa wichor ­ze spěšnosću 200 km/h.

Žadyn zběžk francoskeho wójska

Paris (dpa/SN). Informacije w socialnych medijach, po kotrychž je so francoske wójsko přećiwo knježerstwu pozběhnyło a prezidenta Emmanuela Macrona ze stolicy Parisa wuhnało, su wopačne. Na to skedźbnjeja francoske medije. Fota, kotrež pokazuje pochmurjenych francoskich ­wojakow a oficěrow, pochadźeja z Afriki. Lěta 2019 bě tehdyši premierminister Edouard Philippe tam přebywacych francoskich wojakow wopytał. Foto za­dwělo­waneho Macrona je tež wobdźěłane.

Wjace dawkow za zamóženja

Tež namócne rozestajenja běchu wčera dźěl demonstracije na dobro Palestinjanow w italskim Milano: Skupina radikalnych ­demonstrantow je hłowne dwórnišćo nadběhowała a zdźěla zapusćiła. Policija je wjacorych aktiwistow zajała. Demonstraciju wuwołali běchu aktiwisća po přikładźe francoskich protestow z hesłom „Blokujmy wšitko“. Foto: dpa/Claudio Greco

Zahaja generalnu debatu UNO

wutora, 23. septembera 2025 spisane wot:
New York (dpa/SN). Składnostnje zahajenja 80. generalneje debaty UNO wočakuja dźensa wječor narěč prezidenta USA Donalda Trumpa. Na lisćinje rěčnikow steja nimo njeho brazilski prezident Luiz Inácio Lula da Silva, toho kolega Recep Tayyip Erdoğan z Turkowskeje kaž tež francoski prezident Emmanuel Macron. Nimo toho z tym liča, zo jimaja so generalny sekretar UNO António Guterres a prezidentka hłowneje zhromadźizny, bywša němska wonkowna ministerka Annalena Baerbock, słowa. Zwołali su tež posedźenje wěstotneje rady UNO wo wójnje w Ukrainje, na kotrež wočakuja ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho. Přichodny tydźeń porěči na generalnej debaće něhdźe 150 statnikow.

Wadephul warnuje Rusku

wutora, 23. septembera 2025 spisane wot:

New York (dpa/SN). Wonkowny minister Johann Wadephul je Rusku před dalšim ranjenjom powětroweho ruma čłonskich krajow NATO Pólskeje a Estiskeje warnował. „Kóždy dyrbjał wědźeć, zo móžemy stajnje reagować“, rjekny politikar CDU po wurjadnym posedźenju wěstotneje rady UNO ranjenja powětroweho ruma wojerskeho lětadła Ruskeje dla. „Namołwjamy Rusku, zo so njech dalšich agresiwnych akcijow tutoho razu wzda“, ­Wadephul rjekny. Pólski ministerski prezident Donald Tusk a wonkowny mi­nister Radosław Sikorski běštaj hrozyłoj, zo ruske lětadła abo rakety nad terito­rijom Pólskeje wottřěla.

Ruska dale prěje, zo su jeje lětadła ­powětrowy rum druhich krajow ranili.

Tež Francoska za stat Palestinjanow

wutora, 23. septembera 2025 spisane wot:

New York (dpa/SN). Tež Francoska přichodny stat Palestinjanow připóznawa. Tole je francoski prezident Emmanuel Macron, kaž bě to připowědźił, na konferency za wutworjenje dweju statow do generalneje debaty UNO w New Yorku oficialnje pod wulkim přikleskom zdźělił. Do zetkanja běštej Kanada a Wulka Britaniska palestinski stat formelnje připóznałoj – jako prěnjej čłonaj skupiny ­sydom wodźacych industrijnych krajow.

„Někotři praja, zo je přezahe. Někotři praja, zo je přepozdźe. Jasne je, zo njemóžemy dlěje čakać“, Macron rjekny. Ma­saker Hams 7. oktobra je dale hłuboka rana. „Ničo pak njemóže trajacu wójnu w Gazy wusprawnić“, wón zjima.

Tež Belgiska je so w New Yorku iniciatiwje statow přizamknyła a palestinski stat připóznała. Hladajo na dale trajacu wójnu mjez Israelom a islamistiskej Hamas w Gazy wšak njeje tole wjace hač symboliski akt. Israel stat Palestinjanow raznje wotpokazuje, runje tak kaž USA jako najwuši zwjazkar Israela. Wobaj krajej konferencu bojkotujetej.

2026 hišće wjace kreditow

wutora, 23. septembera 2025 spisane wot:

Zwjazkowy sejm wuradźuje wo etaće Němskeje za přichodne lěto

Berlin (dpa/SN). Runje hakle je zwjazkowy sejm etaty jednotliwych ministerstwow za tute lěto wobzamknył. Nětko hižo zaso wo etaće wuradźuja, tónkróć wo financnym planje za 2026.

Etat 2025 běchu po zwrěšćenju amploweje koalicije ze zapozdźenjom wjacorych měsacow schwalili, wón płaći jenož hišće za zbywace tři měsacy lěta. Z etatom 2026 njesmě so tole wospjetować. Zwjazkowe knježerstwo je planam financneho ministra Larsa Klingbeila (SPD) hižo přihłosowało. Nětko so zwjazkowy sejm z nimi zaběra. Jeli so wšitko po časowym planje poradźi, móhł par­lament etat 2026 hižo kónc nowembra doskónčnje wobzamknyć. Tak by wón ze spočatkom noweho lěta płaćił.

Klingbeil chce klětu wjace pjenjez ­wudać hač lětsa, konkretnje 520,5 mi­liardow eurow (2025: 502,5 miliardow). Jednotliwe ministerstwa bychu rady wo wjele wjace pjenjez k dispoziciji měli, mjez druhim tež wobchadny minister Patrick Schnieder (CDU). Wón chce wjace za wutwar awtodróhow a zwjazkowych dróhow nałožować. Klingbeil jemu radźi, zo ma srědki efektiwnišo zasadźić.

Sonić ničo njepomha

wutora, 23. septembera 2025 spisane wot:
Za něšto tydźenjow wopominamy struchłu róčnicu: Před 30 lětami, 4. nowembra 1995, je radikalny Israelčan israelskeho ministerskeho prezidenta Yitzaka Rabina w Tel Avivje zatřělił. Njeskutk njeje jenož žiwjenje 73lětneho Rabina skónčił, ale tež wšón měrowy proces w Bliskim wuchodźe. Tehdy běchu na najlěpšim puću, wutworić stat Palestinjanow a skónčić spiralu namocy, wotpowědujo hesłu Rabina: „Kreje je dosć běžało“. 1994 spožčichu jemu zhromadnje z nawodu Palestinjanow Yassirom Arafatom Měrowe Nobelowe myto. Rabin je měrowy proces w Bliskim wuchodźe „wot deleka“ nastorčił. Hoberske demonstracije jeho přiwisnikow w Israelu su mjeztym njezapomnity dźěl stawiznow. Prócowanja bywšeho generala israelskeho wójska běchu takrjec materielneho razu. 30 lět a dźesaćitysacy mortwych pozdźišo njeje připóznaće palestinskeho stata ničo druhe, hač zhromadne sonjenje. Tole ćerpjacym Palestinjanam scyła ničo njepomha. Marko Wjeńka

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025