Šulerjow za krizy wukmanić

štwórtk, 27. měrca 2025 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Z wučbu nastupajo wobchadźenje z krizami w šulach chce Europska komisija kmanosć wobaranja Europy sylnić. Šulerki a šulerjo měli po woli Brüsselskeho zarjada přichodnje po wšej EU nawuknyć, kak maja so w nuzowych padach kaž přirodnych katastrofach abo cyberowych nadpadach prawje zadźeržeć. To je dźěl noweje strategije wotwobaranja, kotruž maja čłonske kraje EU hišće schwalić.

Po měnjenju EU dyrbi so Europa na wjacore kompleksne wohroženja nastajić, a to wot cyberowych nadpadow přez kampanje na zakładźe wopačnych informacijow hač k přirodnym katastrofam. Z cyłkownje 30 naprawami chcedźa čłonske kraje lěpje na krizy přihotować.

Centralny dypk strategije je, wobydlerjow aktiwnišo do wotwobaranja krizow zapřijeć. Nimo šulskeje wučby namjetuje komisija EU kóždolětny „Europski dźeń hotowosće“. Nimo toho chcedźa ludźi pohnuć, žiwidła a nuzowy material za 72 hodźin składować. W tym zwisku ma krizowy centrum EU nastać. Tež kooperaciju z NATO chcedźa wutwarić, mjez druhim za wojersku mobilitu.

To a tamne (27.03.25)

štwórtk, 27. měrca 2025 spisane wot:

Wobsedźerka 15 000 eurow, kotrež bě sprawna sobujěduca w spěšniku ICE ­namakała, je so přizjewiła. 34lětna ze Schleswigsko-Holsteinskeje bě hižo njedźelu pola policije skoržiła, dokelž z toho wuchadźeše, zo su jej pjenjezy pokradnyli. Wona pak měješe zbožo: 33lětna z Lipska bě tobołu z pjenjezami w spěšniku z Hannovera do Mnichowa wuhladała a policiji přepodała. Pjenjezy za nowe awto chcedźa žonje nětko přepodać.

Z balonom płuna w ruce su 27lětneho šofera wosoboweho awta w Berlinje le­pili. Muž bě napadnył, dokelž z woči­njenym woknom zastojnikam nadawaše a płun z balona zadycha. Jako jeho policisća zadźeržachu, bě šofer chětro agresiwny. Hakle po dlěšim času wočini durje a so jim raznje spjećowaše. Policisća dyrbjachu jeho namócnje z awta wućahnyć a sputać. Nětko hrozy jemu chłostanje.

Popłatk w porjadku

srjeda, 26. měrca 2025 spisane wot:

Karlsruhe (dpa/SN). Skóržba wjacorych politikarjow FDP přećiwo solidaritnemu popłatkej w Karlsruhe je zwrěšćiła. Zwjazkowe wustawowe sudnistwo je wotpowědnu próstwu wotpokazało. Zwjazk dyrbi za kóšty znowazjednoćenja Němskeje dale přidatne srědki nałožować, sudnistwo zwěsća. Najebać to dyrbi popłatk po času wobmjezowany wostać. Bychu-li sudnicy přećiwo popłatkej rozsudźili, bychu statej lětsa dochody 13 miliardow eurow pobrachowali.

Přećiwo Hamas demonstrowali

Gaza (dpa/SN). W Gazaskim pasmje su Palestinjenjo wčera za skónčenje wójny a přećiwo tam knježacej Hamas demonstrowali. W spontanych pochodach žadachu sej ludźo w Beith Lahia na sewjeru pasma kónc knjejstwa Hamas. W druhich kónčinach dóńdźe k podobnym protestam. Demonstracije tajkeho razu su w Gazaskim pasmje skerje rědke. Hamas je za to znata, zo dosć raznje přećiwo swojim přećiwnikam postupuje.

Weber kritizuje Turkowsku

Złamany zwón je wšitko, štož je wot pawiljona w sławnym templu Goun w měsće Uiseong w Južnej Koreji zwostało, po tym zo bě tam lěsny woheń zachadźał. Jenož někotre twarjenja móžachu zachować. Wohenje 250 kilometrow južnje stolicy Seoula su sej dotal wjace hač 20 smjertnych woporow žadali. 5 000 wohnjowych wobornikow je zasadźenych. Foto: dpa/Kim Do-hoon

Přihotuja wěstotny koncept

srjeda, 26. měrca 2025 spisane wot:
Paris (dpa/SN). Francoski prezident Emmauel Macron wočakuje dźensa wječor ukrainskeho prezidenta Wolodymyra ­Zelenskeho w Parisu. Zetkanje słuži při­hotej jutřišeho wjerškoweho zetkanja tak mjenowaneje „koalicije zwólniwych“, na kotrež bě Macron podpěraćelow Ukrainy přeprosył. Kraje zdźěłuja hižo dlěši čas pod nawodom Francoskeje a Wulkeje Britaniskeje koncept za wěstotne ga­rantije w padźe přiměra mjez Ruskej ­a Ukrainu. Koncept chcedźa jutře w Parisu předstajić. Mjez druhim planuja wotbrónjene pasmo na mjezy Ruskeje a Ukrainy. Měrowu wojersku jednotku móhli z pomocu UNO zestajeć. W njej měli jenož wojacy neutralnych krajow słužić. Ruska wobhladuje tole jara skeptisce.

Zamołwitosć za chat přewzał

srjeda, 26. měrca 2025 spisane wot:
Washington (dpa/SN). Narodny wěstotny poradźowar prezidenta USA Donalda Trumpa, Mike Waltz, je wšu zamołwitosć za to přewzał, zo je so žurnalist w tajnym skupinskim chaće sobudźěłaćerjow knježerstwa USA wobdźělił. Wón sam je skupinu załožił, rjekny Waltz powěsćowemu sćelakej Foxnews. „To je fatalne.“ Kak je čisło žurnalista do skupiny přišło, Waltz njewě. W skupinje rěčachu mjez druhim nadrobnje wo planach wójska, zepěranišća milicy Huthi w Jemenje nadběhować. Chětro negatiwnje rěčeli su tež wo róli Europy w měrowych jednanjach mjez Ruskej a Ukrainu. Sobudźěłaćerjo pre­zidenta Donalda Trumpa mjenowachu europskich politikarjow mjez druhim „njekničomnych parazitow“.

Klöckner wólby prezidija zakituje

srjeda, 26. měrca 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Nowa prezidentka zwjazkoweho sejma Julia Klöckner je wólby prezidija sejma zakitowała, kotremuž znowa žadyn zastupnik AfD njepřisłuša. „Kóždy jednotliwy zapósłanc rozsudźi sam, hač kandidatej swój hłós spožči abo nic“, rjekny politikarka CDU sćelakej ARD. Njeje nadawk prezidentki zwjazkoweho sejma posudźować, kak so wjetšina parlamenta rozsudźi.

Nimo Klöckner bě zwjazkowy sejm ­wiceprezidentow CSU, SPD, Zelenych a Lěwicy wuzwolił. Kandidat AfD Gerold Otten bě pobrachowacych hłosow dla we wólbach přepadnył.

Klöckner zdobom přizna, zo nowy zwjazkowy sejm towaršnosć Němskeje w swojej šěrokosći njewotbłyšćuje. „W sejmje je přemało žonow. To mam za nje­lěpšinu w politiskim dźěle“, wona rjekny. Žony wučinjeja mjenje hač třećinu wšěch 630 zapósłancow. To je mjenje hač w minjenej legislaturnej dobje. Zo njeje wuchod dosć zastupjeny, Klöckner wěrić nochce: Kóždy zapósłanc zwjazkoweho sejma steji za wšón němski lud.

Njetrjebawša gloria

srjeda, 26. měrca 2025 spisane wot:

Zawěsće su sej wšitke politiske strony wčera wječor mjez sobu na ramjo klepali a sej gratulowali, zo su zhromadnje kandidatej AfD w prezidiju zwjazkoweho sejma zadźěwali. Dźensa słyšimy w powěsćach, zo AfD w nahladnosći mjez wolerjemi dale přiběra a zo leži z aktualnje 24 procentami runje hišće dwaj procentaj za uniju CDU/CSU, kotraž je na historiske 26 procentow spadnyła.

Njeby lěpje było, AfD do wšědneho politiskeho dźěła zwjazkoweho sejma zapřijeć? Potom bychu wšitcy widźeli, zo tež ­pola AfD jenož z wodu warja a zo strona dźiwy wuskutkować njemóže. Z njepřestajnym wumjezowanjom pak dóstanje wona swjatoćinu, kotruž sej scyła zasłužiła njeje. AfD njeje hišće ženje dopokazała, što woprawdźe zamóže. Město toho smě so wona w sćinje wohnjoweje murje dale wuwiwać a rosć. Friedrich Merz jej ze swojej politiku přiliwa a hněwnych čłonow CDU do jeje rukow ćěri. Njech so nichtó njedźiwa, hdyž budźe raz přepozdźe. Marko Wjeńka

Židowska kultura w srjedźišću

srjeda, 26. měrca 2025 spisane wot:

Lipsk (dpa/SN). Swoju 245. hrajnu dobu chce Lipšćanska sukelnica lětsa z kóncom tydźenja demokratije zahajić. Po hesłom „Prawy zwuk trjechić“ přeprošuje sukelnica wot 5. hač do 7. septembra k najwšelakorišim zarjadowanjam, direktor Andreas Schulz při předstajenju noweho programa hrajneje doby 2025/2026 w Lipsku rjekny. Hudźbnje ­zahaja sezonu z „Wulkim Concertom“ pod nawodom kapałneho mištra Andrisa Nelsona.

Hudźbny kompleks „Tacheles“ su wu­směrili na „Lěto Židowskeje kultury“, ­kotrež chcedźa 2026 po cyłej Sakskej swjećić. Na programje steja orchestrowe a komornohudźbne twórby mjez druhim Ernsta Blocha, Pavela Haasa a Paula Ben-Haima. Nimo toho zaklinči wjace hač 15 hudźbnych twórbow estiskeho komponista Arva Pärtsa.

Sezonu skulojća sinfoniske kompo­zicije a instrumentalne koncerty Brahmsa, Liszta, Brucknera, Mendelssohn­Bartholdyja, Rachmaninoffa, Bernsteina, R. Straussa, Dvořaka, Mahlera, Beetho­vena a Čajkowskeho. Za dźěći zaklinči „Popjelawka“.

Iniciatiwa za digitalne płaćenje

srjeda, 26. měrca 2025 spisane wot:

Frankfurt/Berlin (dpa/SN). Digitalnje zapłaćić z kartku abo mobilnym telefonom je mjez ludźimi dale a woblubowaniše – tola nic wšudźe w Němskej móžne. Nowa iniciatiwa „Němska zapłaći digitalnje“ wjacorych poskićowarjow posłužby zapłaćenja chce tajke modele zapłaćenja spěchować a jeje akceptancu zwyšić.

Jako partnerojo su so dotal Commerz Globalpay, Němska banka, Flatpay, ­Mastercard, SumUp, Unzer, Visa a VR Payment zjednoćili. Iniciatiwa je pak tež dalšim partneram wotewrjena. Z pod­pěru wobdźělnikow móža mali wikowarjo a dalše předewzaća cyłe lěto wuspytać, kak kupcy digitalne móžnosće zapłaćenja wužiwaja. W tymle času přewozmu partnerojo iniciatiwy kóšty za nakup terminala a instalacije kaž tež popłatki za wužiwanje techniki při kóždym płaćenju.

Wuměnjenje za sobudźěło je, zo njejsu předewzaća dotal žane móžnosće digi­talneho płaćenja poskićeli a zo nimaja wjace hač 50 000 eurow wobrota.

Ze swojej ideju orientuja so wobdźělnicy na iniciatiwach druhich krajow. Tak maja w Pólskej mjeztym dwójce telko ­digitalnych terminalow kaž w Němskej.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND