Wobydlerski chór – zhromadnosć generacijow
Kóždu póndźelu něhdźe štyrceći spěwarjow we Wojerowskej kulturnej fabrice zwučuje
Maš hudźbnikow, kotřiž wědźa, što přichod přinjese, a su tak časej daloko doprědka. To nastupa tež hódnoćenje wukonow po jich smjerći. Gerhard „Gundi“ Gundermann ze Sprjewineho Doła pola Wojerec je bjezdwěla jedyn z nich. 21. junija 1998 wón jako 43lětny njejapcy zemrě, štož je jeho přiwisnikow jara zrudźiło, tak tež čłonow towarstwa Wojerowskeje kulturneje fabriki.
Wobćežny puć ćěkanja ze Syriskeje na so wzali
Mjeztym tři měsacy bydli Nizar Al Ajoury w Budyšinje. Hdyž so 30lětny Syričan po hodownje wupyšenym měsće rozhladuje a widźi w chwatku spěchacych ludźi, jemu wjele přez hłowu chodźi. Bolostne dožiwjenja drje nihdy njezabudźe.
„Freski móžeš jenož jako awtor molować“
Wo wurjadnym lětdźesatku w tworjenju molerja Christopha Wetzela
Hač bě Jan Arnošt Smoler za čas studija w tehdyšim Breslauwje jónu Oratorium Marianum tamnišeje uniwersity wopytał, njeje znate. Sławna hudźbna žurla nasta 1811 z kapałki w běhu sekularizacije rjadu jezuitow. Młodźi Serbja kaž njeboh Jurij Młynk, Alfred Měškank abo Hinc Šewc, kotřiž po Druhej swětowej wójnje w potom pólskim Wrócławju studowachu, njejsu składnosć k tomu měli. Kónc wójny bě bomba wulku dźěru do tohole dźěla hłowneho uniwersitneho twarjenja nad Wódru wudrěła kaž tež žurlu zničiła. Hakle w 1990tych lětach wróćichu rumnosći baroknu pychu hač na jedne wuwzaće: Město mólby z Morawy pochadźaceho molerja Johanna Christopha Handki z lěta 1733 wuhlada wopytowar tehdy jenož woběleny wjerch.
Wot 9. meje 2014 je pycha Oratoriuma Marianuma zaso dospołna. Barokne wjerchowe molowanje napodobnił je samsny wuměłc, kiž bě nimale lětdźesatk do toho kupolu znowa natwarjeneje Drježdźanskeje cyrkwje Našeje knjenje pomolował: Christoph Wetzel.
Lóšo a zmužićišo do přichoda
Silbermond je po lětdźesatku nowy započatk pytała a namakała, štož so na nowym albumje wotbłyšćuje
„Nashville – to bě woprawdźe najrjeńši čas, kotryž smy dotal jako skupina měli.“„Prěni raz so sta, zo smy to, štož bě po zdaću přeco samozrozumliwe, do prašenja stajili – skupinu. “
„Sym třećinu swojeho žiwjenja hižo dožiwiła, a z toho wjace hač połojcu ze skupinu. Sym zbožowna? Dokal hišće chcu? Što je mój zaměr?“
Dypkownje k hodam je znata a wjacore razy wuznamjenjena band Silbermond nowy album „Leichtes Gepäck“ předpołožiła. Je to pjata CD skupiny, kotrejež štyrjo čłonojo – Stefanie Kloß, Johannes a Thomas Stolle a Andreas Nowak – su so w Budyšinje namakali a před lětami tule zhromadnje hudźić započeli. Wo tym powěda mjez druhim tež nimale hodźinu trajacy portretowy film, kotryž je albumej jako DVD připołoženy. Cordula Ratajczakowa je so ze spěwarku Stefanie Kloß wo nowym albumje, wo wuwiću skupiny a wězo tež wo hodownych předewzaćach štyrjoch hudźbnikow rozmołwjała.
Trofeje na sćěnje su jeno kosće
Serbscy hajnicy wo swojim hobbyju, najrjeńšich wuspěchach, wo hladanju přirody a čehodla sej wonka druhdy podrěmnu
Nimo husaceje pječenje sej hody něchtóžkuli tež dźiwinu popřeje. W kupnicy drje ju tež poskićeja, ale wosebitosć je, maš-li čwak sorny abo dźiwjeho swinjeća direktnje wot hajnika. Hajnik pak je wjace hač jenož dodawar čerstweho mjasa z lěsa. Wón spjelnja mnohostronske přirodoškitne a towaršnostne nadawki. Tole zhonju w rozmołwje z hajnikami, kotřiž z Róžanta a Ralbic pochadźeja abo tam dźensa bydla. Bjesada z nimi je kaž wulět do swěta z hinašimi wašnjemi a ze swojoraznej rěču.
„Sym na tym polu kaž detektiw“
Pola nawody Serbskeje centralneje biblioteki a serbskeho kulturneho archiwa dr. Franca Šěna
Wón sedźi za šěrokim pisanskim blidom. Zady njeho na polcy steji kopica rjadowakow, knihow, tež hišće na boku na kamorje. Wšitko je přewidnje zrjadowane. Spóznaješ, zo dźiwa nawoda centralneje biblioteki a kulturneho archiwa w Budyskim Serbskim instituće na porjad. To wšak dr. Franc Šěn w swojej zamołwitej funkciji dyrbi, tole tči prosće w jeho krwi.
Wid z woknom na Park Marianny Britze z wulkimi štomami a w słóncu zybolacymi so łopjenami spožča jemu zawěsće přeco zaso mocy do dźěła na dobro serbskeho literarnostawizniskeho slědźenja. Na knižnym regalu steji napadnje wulka, powjetšena fotografija wo serbskej žonje w katolskej narodnej drasće z lěta 1900. Budyšan pytnje mój zajim za wobraz.
Brizantne dokumenty wo wukrajnej politice Domowiny za čas NDR ...
Wukrajne poćahi Domowiny běchu dotal lědma wědomostnje přeslědźene a wopisane. Dr. Ludwig Ela je so tajkim zwiskam za čas NDR na zakładźe archiwalijow wěnował, a Serbski institut je wo tym wosebity zešiwk Lětopisa wudał. Jako žórła wužiwaše wón Serbski kulturny archiw, archiwowy wobstatk SED Załožby za strony a masowe organizacije NDR w zwjazkowym archiwje, dokumenty zwjazkoweho społnomócnjeneho za podłožki stasi a Dansku centralnu biblioteku za Južny Schleswig. Móžu awtorej wobkrućić, zo je jara wobšěrnje a dokładnje slědźił a 115 přewšo zajimawych, njeznatych dokumentow na 196 stronach wozjewił. „Předležace dźěło je takrjec pódlanski produkt mojeho slědźenja za tohorunja w LND wudatu knihu wo Domowinje w NDR“, praji dr. Ela.
„Wjeselu so na nowe beletristiske a dźěćace knihi“
Rozmołwa z jednaćelku Ludoweho nakładnistwa Domowina Marku Maćijowej
Lěto so nachila. Tež w Budyskim Ludowym nakładnistwje Domowina zhladuja na to, što su lětsa docpěli, a měrja so zdobom hižo na lěto 2016. Wo tym a tamnym je so Alfons Wićaz z jednaćelku LND Marku Maćijowej rozmołwjał.
Je so za LND wšitko zwoprawdźiło, štož sće sej za lěto 2015 předewzali?
M. Maćijowa: To běše rjane, ale tež napinace lěto. Štož smy sej předewzali, smy zwoprawdźili. Wězo so přeco zaso stawa, zo so knižne titule přesuwaja, zo njemóžeš stajene terminy kaž planowane dodźeržeć. W cyłku pak smy jara spokojom.
Zawěsće jewjachu so starosće we wšelakich wobłukach, abo něšto je so nimokuliło. Kak sće to zmištrowali?
M. Maćijowa: Nam njeje so ničo nimokuliło. Ale dyrbjachmy so mócnje napinać, zo bychmy kónc meje nowy internetny wustup Serbskich Nowin zwoprawdźili, je pak so poradźiło. Nětko dźěłamy na nowym internetnym wustupje Noweho Casnika.
Na knižnym polu je wšitko derje běžało?
„Dajće Serbamzaso serbskich wučerjow“
Proza a lyrika Fryca Rochi w nowostce LND
Serbscy historikarjo, slědźerjo, rěčespytnicy maja hišće wjele dźěła. W serbskich a łužiskich stawiznach su dźě we wšitkich lětstotkach hišće mnohe běłe blaki, kotrež dyrbja so přeslědźić. Tole płaći w Delnjej Łužicy předewšěm za serbske pismowstwo. Předleža drje mjez druhim Chrestomatija delnjoserbskeho pismowstwa abo starše wudaće a diplomowe kaž tež doktorske dźěła wo jednotliwych spisowaćelach a basnikach. Bohužel pak je dotal hakle wot jednoho z našich delnjoserbskich klasikarjow wušło cyłkowne literarne dźěło w ćišćanej formje, kaž znajemy to wot Handrija Zejlerja, Jakuba Barta-Ćišinskeho abo tež Jurja Brězana.
„Štóž najhłubšo mysli, lubuje to žiwe“
Měr a dušiny pokoj pytamy wosebje wokoło hód. Hody chcemy najradšo sćicha w kruhu swójby swjećić. Prakřesćanske hodowne poselstwo pak mentalnje runje to nawopačne měni. Tež fanfary w Bachowym hodownym oratoriju „Juskajće a wjeselće so!“ njesteja runjewon za bjezšumnu idylku a mjelčenje, ale su kaž wukřik. Wulka wěc je so stała, něšto je so dospołnje změniło a něšto cyle nowe so započało. Poprawna ideja hód mjenujcy je: Słowo je so mjaso sčiniło. Sprostnjene słowa su naraz žiwe. Jich duch je přetworjeny do budźaceho, wožiwjaceho, čiłeho, kreatiwneho žiwjenja. To dźensnišim hodownym sentimentalnym začućam scyła wotpowědować nochce. Nimo toho koncentruja so naše hody hłownje na komerc, nic na duchowne tworićelske mocy.
