Hordosć přewahuje
Kawsa Kuciak wjercholi
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Swoju kónclětnu kolumnu dyrbju bohužel ze smjerć zrudnej powěsću zahajić: we wuchodosłowakskim měsće Prešovje bě srjedź hodownika w dwanaćeetažowskim wysokim platowym twarjenju k rozbuchej zemskeho płuna dóšło. Eksplozija a woheń njedaloko centruma města žadaštej sej wosom smjertnych woporow a k tomu dźesatki zranjenych ludźi, dorosćenych a dźěći. Je to najwjetše a najbóle tragiske njezbožo toho razu w stawiznach Słowakskeje.
Row „sołobika“ syły wopytali
Wuhlad na šmjatk
Tusk: Pólskej hrozy puć z EU
Přećiwo zakonjej wo disciplinowanju sudnikow po cyłym kraju protestuja
Waršawa. Pólski sejm je wčera prěni raz naćisk dwělomneho zakonja wo disciplinowanju sudnikow rozjimał. Tysacy ludźi přećiwo wobzamknjenju zakonja protestuja. Dotalny wjeršk běchu demonstracije předwčerawšim, srjedu, kotrež wotměchu so w 180 městach krajach. K tomu namołwjał bě Komitej za škit demokratije – zwjazk wobydlerskich iniciatiwow, aktiwistow za zachowanje čłowjeskich prawow a organizacijow sudnikow. Tež najwjetša opoziciska strona, liberalnokonserwatiwna Wobydlerska platforma, je namołwu podpěrała. W Krakowje zhromadźi so srjedu 2 500 ludźi, w Poznanju 1 500. Lawreatka Literarneho Nobeloweho myta Olga Tokarczuk demonstrantam we Waršawje internetnje rjap skrućeše, rěčo k nim na wideosćěnje.
Hody wjele wjace ludźi kemši dźe
WĚRIWYCH LUDŹI je w susodnej Čěskej w zašłymaj lětomaj přibyło. Za tajkich ma so nětkole 55 procentow wobydlerstwa, štož je dwaj dypkaj wjac hač 2017. Prawidłownje wšak najmjenje z nich kemši chodźi. Znajmjeńša jónu wob měsac wopyta Božu słužbu dźesaćina wěriwych, dalša dźesaćina dźe někotre razy wob lěto do cyrkwje. To wuchadźa z naprašowanja agentury STEM, kotrež je wona spočatk decembra přewjedła. Hody hladajcy wjace ludźi kemši dźe, mjenujcy dobrej dwě pjećinje. To so tež mnozy njewěriwi na puć do cyrkwje nastajeja, „z hodowneje zwučenosće“.
Ličba do Boha wěrjacych bě tež po somoćanej rewoluciji 1989 hišće woteběrała. 1995 bě so 39 procentow ludźi za wěriwych měło, 2012 jenož hišće 30 procentow. Po tym bě jich ličba poněčim rostła. Do Boha wěri wjace žonow hač muži. Wjetšina je starša hač 60 lět. A najpobožniši su ludźo na Morawje. Zdobom naprašowanje wupokazuje, zo je přirosta wěriwych tež mjez 39- do 44lětnymi, a to wo wosom dypkow na 38 procentow. Awtorojo studije maja wšak za to, zo hakle přichodne zwěsćowanje pokaza, hač bywa to trend abo jenož nachwilny zjaw.
Židowski kěrchow zapusćeny
Námestovo (dpa/SN). Dotal njeznaći skućićeljo su židowski kěrchow sewjerosłowakskeho města Námestovo wonječesćili a zapusćili. Cyłkownje 59 narownych kamjenjow je spowalanych a zdźěla rozbitych, zdźěla předsyda lokalneho wopominanskeho towarstwa powěsćerni TASR a lokalnym medijam. Mjenowane towarstwo kěrchow hižo wjele lět hlada.
Kaž policija wobkrući, běchu wonječesćenje kěrchowa w regionje Orava njedaloko pólskeje mjezy hižo minjenu póndźelu zwěsćili. Njeskutk pak móhł so tež dny do toho stać. Kěrchow hižo aktiwnje njewužiwaja. Wón je jako městnosć dopominanja na bywšu židowsku wosadu mysleny a jako tajki swědomiće hladany. Nadrobniše informacije nochcyše policija hladajo na tuchwilne přepytowanja najprjedy raz zdźělić.
Spočatnje njebě tež jasne, hač ma njeskutk antisemitiski pozadk abo hač jedna so wo ryzy wandalizm. Lokalna nowina kónčiny My Orava je wobrazy zničenja wozjewiła. Hokate křiže abo dalše antisemitiske symbole njeběchu na nimi widźeć. Na kóždy pad pak je njeskutk „barbariski akt“, w nowinje rěka.
Zwyša mzdu
Praha (ČŽ/K/SN). Dobra dohodowna powěsć za tójšto čěskich dźěławych – w susodnym kraju zwyša wot 1. januara 2020 minimalnu mzdu wo 1 250 krónow (ca. 50 eurow) na 14 600 krónow (přibližnje 575 eurow). To je koaliciske knježerstwo ANO/ČSSD wobzamkło. Za minimalnu mzdu dźěła w Čěskej 150 000 ludźi, předewšěm w posłužbowych powołanjach. Naposledk bě wona lětsa w januaru na 13 350 krónow (dobrych 520 eurow) postupiła. Zaručenu mzdu, kotruž płaća nahladnje wjetšej ličbje dźěławych we wosom stopnjach wotpowědnje powołanju a naročnosći dźěła, tohorunja zwyša. Wot januara zrosće wona wot nětčišich 13 350 hač do 26 700 krónow (525 do 1 050 eurow) na 14 500 hač do 26 700 krónow (570 do 1 145 eurow).
Dźěłarnistwa zwyšenje minimalneje mzdy witaja, z wysokosću přibytka njejsu pak spokojom. Eksemplarisce pokazuja wone na to, zo maja w Pólskej a samo w Słowakskej wyšu zakładnu mzdu, wučinjacu tam w přirunanju znajmjeńša 15 000 krónow. Zo móhła mzda tuž bjeze wšeho bóle přibyć, wopodstatnjeja nawodźa dźěłarnistwow z tym, zo dźě je čěske hospodarstwo wukonliwiše hač w susodnymaj krajomaj.
Tři dnypřećiwo Babišej
Praha (ČŽ/K/SN). Towarstwo Milion chvilek pro demokracii je hišće do hód protestne akcije přećiwo premierej Andrejej Babišej přewjedło. Hłowna wotmě so wčera wječor w Praze, njebě pak tak dorazna kaž poslednja z 250 000 wobdźělnikami. Na Wjacławskim naměsće zhromadźi so 10 000 ludźi, kotřiž ćehnjechu na to k sydłu knježerstwa. Tam dachu zarjadowarjo demonstracije politikarjam opozicije wustupować, chcyjo pokazać, zo je alternatiwy k Babišej, kiž pječa konflikta zajimow dla njeměł premier być.
Póndźelu bě mjenowane towarstwo wobydlerjow mjeńšich městow a gmejnow k demonstracijam namołwiło, a tajke su we wjace hač 200 z nich wotměli. Wobdźělenje bě jara rozdźělne. W Berounje pjelnješe naměsto něhdźe 200 wobydlerjow, žadacych sej tež z transparentami wotstup Babiša. W Třebiču protestowaše 100 wosobow přećiwo premierej (minjeny raz bě tam 1 300 ludźi na dróhu šło), a w Čelakovicach nańdźe so jich jeno 40. Jutře, štwórtk, chce Milion chvilek pro demokracii z demonstracijemi w 13 wobwodnych stolicach lětuše akcije za powalenje Babiša zakónčić.
Tysacy počesćenje sćěhowali
Pólska telewizija přepodaće Nobeloweho myta tola hišće wusyłała
Waršawa. Wuznamjenjenje pólskeje spisowaćelki Olgi Tokarczuk z Literarnym Nobelowym mytom je wusahowaca tema w susodnym kraju. Tež knježerstwo a medije njemóža so tomu wuwinyć. Hižo do swjatočneho spožčenja myta w Stockholmje minjenu wutoru su liberalne nowiny wobšěrnje rozprawjeli. W tym zwisku ludźo zhonichu, zo ma Nobelowy komitej za lawreatow cyły tydźeń trajacy program spřihotowany. Jedyn z dypkow bě wopyt šule, do kotrejež tež dźěći migrantow chodźa. Tam so Olga Tokarczuk za pólske knježerstwo zjawnje hańbowaše, kotrež bě lěta 2015 wotpokazało ćěkancow přijimać.
Wjeršk bě swjatočne zarjadowanje w Stockholmskej filharmoniji z 1 500 hosćimi, hdźež dósta lawreatka myto z rukow šwedskeho krala Carla Gustafa XVI.
