Hibanje so hiba
Bratislava (SŽ/K/SN). Wólby Narodneje rady Słowakskeje klětu 29. februara wuńdu nastupajo tworjenje knježerstwa najskerje jara problemowe. Po najnowšim zwěsćowanju nastajenja wolerjow přez agenturu FOCUS kiwa drje dotal knježacej stronje Smer-SD jasne dobyće, pobrachować pak móhli jej koaliciscy partnerojo. Nětko by stronje w zwisku zamordowanja nowinarja Jána Kuciaka a jeho njewjesty Martiny zwrěšćeneho premiera Roberta Fica 20 procentow wolerjow swój hłós dało, to je 1,9 proc. mjenje hač w awgusće. Druhe městno ma dale koalicija Progresivne Slovensko/Spolu (Hromadźe) z 11,7 procentami, štož su samo tři procenty minusa.
Wot něhdyšeho prezidenta Andreja Kiski hakle njedawno załožene hibanje Za ľudí po hižo zadźiwacymaj 5,2 procentomaj w awgusće nětko cyłych 10,6 procentow žněje a zaběra třeću poziciju. Ultraprawicarjo přińdu na 10,3 procenty a zhubja dwaj dypkaj. Do sejma zaćahnyli bychu hišće hibanje Sme rodina (swójba) ze sydom procentami, SNS ze 6,8 proc. a KDH a OLANO z 5,7 proc. Strona Most-Híd móhła prěni raz wonka wostać – sobu knježacej stronje madźarskeje mjeńšiny wěšća jeno 4,1 procent.
Starosća so wo demokratiju
Praha (ČŽ/K/SN). Mjez europskimi krajemi něhdyšeho socialistiskeho lěhwa so Češa mjenje wo demokratiju starosća a Słowakojo bóle. To wujewja zwěsćowanje agentury YouGov we wotpowědnych sydom statach. Wuslědki, wozjewjene wot agentury krótko do 30. róčnicy powalenja Berlinskeje murje, wupokazuja, zo ma w Čěskej 47 procentow woprašanych za to, w jich kraju je demokratija wohrožena. W Słowakskej měni to cyłych 61 procentow ludźi.
W tamnych krajach tohorunja wjace hač połojca wobydlerjow demokratije dla čoło moršći: w Pólskej 61 procentow, we wuchodnej Němskej 52 proc. a w Madźarskej kaž tež w Rumunskej 58 proc. „Kaž so zda, su někotre z lěta 1989 wuwojowanych swobodow mjeztym pod ćišćom“, YouGov dźiwajo na wuslědki zwěsćowanja konstatuje.
W Bołharskej 76 proc. ludźi měni, zo w jich kraju wólby njejsu swobodne. W Čěskej porno tomu 67 proc. wobydlerjow wólby jako swobodne wobhladuje. W Madźarskej 63 proc. woprašanych hódnoći, zo někomu za zjawnu kritiku knježacych negatiwne sćěhi hroža.
Duchowni šwikaja arcybiskopa
Reportaža wo wustupowanju a žiwjenskim stilu pólskeho metropolita
Waršawa. W pólskej cyrkwi knježi zaso raz njeměr. Přičina pak njeje tónraz debata wo znjewužiwanjach abo někajki kritiski film. Dźe wo skandalozne nutřkocyrkwinske wobstejnosće.
Telewizijny sćelak TVN 24 wusyłaše tydźenja reportažu, kotruž móžachu ludźo po wšěm kraju widźeć. Film bě w tej formje njesłyšany. W jeho srjedźišću steji Gdańšćanski arcybiskop Sławoj Leszek Głódź. Žurnalisća mějachu składnosć, rěčeć ze 16 duchownymi. Woni šwikaja swojeho arcybiskopa, kiž wšak je dźěłoprawnisce jich šef. Anonymnje měšnicy powědaja, kak nječłowjesce Głódź z nimi wobchadźa. Mobbing, ponižowanja a wulgarizmy z jeho strony su takrjec na wšědnym dnjowym porjedźe. Nimo toho duchowni jeho žiwjenski stil šwikaja. Tak bydli Głódź w Gdańsku w hoberskej a luksurioznej wili. Swój wólny čas přežiwja na wulkim dowolowym statoku na wuchodźe kraja z tohorunja wulkim palastom a konjacym dworom. Stajnje zaso dochadźa tam k alkoholowym ekscesam. Ludźo wšak wo tym wědźa, a mjenuja nawodu diecezy „flaška“.
Najaktiwniše su dźěći w Čěskej
DŹĚĆINA Čěskeje je we wólnym času aktiwniša hač dźěćina druhich krajow. Sportowanju, wuměłskej tworiwosći abo skutkowanju w kružkach wěnuje so tam 86 procentow šulerjow w starobje jědnaće do 15 lět. W Pólskej je to porno tomu jeno 70 procentow. Dźěl dorosćacych „wupjelnja“ sej nimo toho swobodny čas štyri hodźiny wob dźeń před kompjuterom resp. telewizorom abo ze zaběru z „mudrym telefonom“. Za čo dźěćo wólny čas wužiwa, wotwisuje w dalokej měrje wot nastajenja staršich. To su zwěsćenja mjezynarodneje studije wo „Strowotnym stawje a žiwjenskim stilu šulerjow“ (HBSC), jednym z najwobšěrnišich žórłow datow wo žiwjenskim wašnju dźěći na swěće. W Čěskej bě 230 šulow do přepytowanja zapřijatych, a to bě něhdźe 13 000 dźěći w starobje 11, 13 a 15 lět.
Přehladka lětsa na hrodźe
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Skokšo, hač bě wočakować było, je specialne statne rěčnistwo po zamordowanju nowinarja Jána Kuciaka a jeho njewjesty Martiny wurjadnemu sudnistwu wobskóržbnu aktu zapodało. 93stronski spis winuje pozdatneho wobdźělenja na mordarstwje dla předewzaćela Mariana Kočnera jako hłowneho iniciatora a k tomu bywšeho policista Tomáša Szaba, ekswojaka Miroslava Marčeka a „posołku“ Alenu Zsuzsovu. Cyły naš kraj čaka nětko napjeće na zazběh procesa, jeho přeběh a hłownje na zasłužene pochłostanje złóstnikow.
ANO stabilne
Lawreatka česćena a hanjena
Reakcije Pólskeje na wuznamjenjenje Olgi Tokarczuk z Nobelowym mytom
Waršawa. Přewšo hordźi su wobydlerjo Pólskeje na wědomje brali, zo je jich spisowaćelka Olga Tokarczuk lětuše Literarne Nobelowe myto dóstała. Wšojedne, dokal lawreatka myta w kraju přińdźe, ludźo steja w dołhich rynkach před wulkimi žurlemi, zo bychu zastupny lisćik za zarjadowanje z počesćenej dóstali, sej jeje najnowšu knihu kupili a signować dali. Tajki nawal dožiwichu njedawno we Wrócławju, hdźež Tokarczuk nětko bydli. Dokelž městna na žurli filharmonije njedosahachu, běchu zamołwići před njej wulku widejosćěnu stajili, na kotrejž móžachu zajimcy zetkanje z čitarjemi sćěhować. Wrócławski wyši měšćanosta Jacek Stróżyk je spisowaćelce njedawno titul čestneje wobydlerki spožčił. Nimo toho móžeše kóždy, kiž wobsedźi někajku knihu Olgi Tokarczuk, ju cyły kónc tydźenja jako jězdźenku za wšitke zjawne wobchadne srědki metropole wužiwać.
Dowěrjeja wójsku
Moskwa (SŽ/K/SN). Ruscy ludźo dowěrjeja najbóle wójsku a najmjenje politiskim stronam. To wujewja wuslědk najnowšeho naprašowanja ruskeho analytiskeho Centruma Lewada, publikowany tež wot słowakskeje powěsćernje TASR. Na wobrónjene mocy kraja spušća so 63 procentow respondentow, štož je dźiwajo na staw lěta 2009 přirost wo nic mjenje hač 100 procentow. Politiskim stronam dowěrja porno tomu jeničce 16 procentow woprašanych, štož bywa dwójce mjenje hač před dźesać lětami.
Za wójskom slěduja nastupajo dowěru prezident a tajne słužby. Hłowje stata Wladimirej Putinej dowěrja 60 procentow wobydlerjow, tři procenty mjenje hač 2009, tajnym słužbam 48 procentow, z čimž su so wone wo 17 proc. polěpšili.
Přirost dowěry registruje Centrum Lewada tež w poćahach Rusow k policiji, statnemu rěčnistwu a sudnistwu. K policiji je dowěra w běhu dźesać lět ze 17 na 32 procentow zrostła, k statnemu rěčnistwu z 21 na 30 proc. a k sudnistwu z 21 na 28 proc. Nawopak je dowěra k cyrkwi w minjenym lětdźesatku spadnyła. Hdyž bě 2009 hišće 34 procentow respondentow cyrkwi wěriło, wučinja jich ličba tónkróć jenož hišće 26 procentow.
Dospołneje spokojnosće njeje
30. róčnica zwrěšćenja komunistiskich režimow w srjedźnej a wuchodnej Europje je amerisku agenturu Pew Research Center (PRC) k tomu pohnuła w 14 čłonskich statach Europskeje unije a k tomu w Ruskej, na Ukrainje a w USA wobhonjeć so za nahladami na wony dobu přewróćacy podawk. Prašała je so agentura PRC mjez druhim za měnjenjom nastupajo přechod na politiski system wjacorych stron, zawjedźenje swobodnych wikow, spokojnosć z EU a wuhlady do přichoda. Kwintesencu projekta zjimaja čěske medije do zwěsćenja, „wobydlerjo krajow něhdyšeho wuchodneho bloka njejsu z politiskim a hospodarskim stawom swojich statow dospołnje spokojom. Zo bu železny zawěšk wotstronjeny, pak jenož horstka wobžaruje.“
Wólbow dla přesłapjeny
Kaczyński ze swojej stronu PiS wjetšinu w pólskim senaće přisadźił
Waršawa. Pólske medije kaž tež politiske strony wuslědk wólbow parlamenta 13. oktobra přeco hišće wuhódnoćeja. Pola knježaceje narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS) je so spočatna euforija po wozjewjenju wuslědkow chětro spěšnje pominyła. Kaž nawoda PiS Jarosław Kaczyński zdźěla, je wón wólbneho wuslědka dla přesłapjeny. „To njeje tak być měło“, cituje jeho tydźenik Polityka.
Knježaca PiS bě cyłkownje wosom milionow hłosow dóstała, dwaj milionaj wjace hač při wólbach před štyrjomi lětami. Najebać to njeje ličbu zapósłancow w sejmje wo ani jedyn mandat rozšěrić móhła. Přičina stej dwě nowej politiskej stronje, kotrejž stej do sejma zaćahnyłoj: Lěwica z dwanaće procentami a prawicarska Konfederacija ze 6,4 proc. Mandaty w sejmje su tuž znowa rozdźělene.
