Rozdźělny wid na jednotu kraja

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo widźi 33 lět po znowazjednoćenju Němskeje wulke postupy nastupajo zrosćenje kraja, zdobom pak tež hišće tójšto dźěła na tutym polu. „Strukturne diferency mjez wuchodnej a zapadnej Němskej su wottwarjene, zdźěla su so same pozhu­bili“, rěka we wčera wozjewjenej rozprawje wo połoženju jednoty Němskeje. „Na­jebać to hódnoća mnozy na wuchodźe a zapadźe kraja połoženje rozdźělnje.“ Wosebje wulki je rozdźěl na hospodarskim polu a pola mzdow. Tak wučinja nutřkokrajny bruttoprodukt na wuchodźe jenož 72 procentow zapadneho niwowa.

Rěča wo reformje azyloweje politiki

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Nutřkowni ministrojo čłonskich krajow EU su dźensa w Brüsselu wo wjele diskutowanych planach reformy europskeho azyloweho prawa ­wuradźowali. Z napjatosću na to zhladowachu, hač změja rjane słowa zwjazko­weho kanclera Olafa Scholza (SPD) nastupajo přełamk sprostnjenych jednanjow wuskutki. Scholz bě wčera amplowu koaliciju z jasnymi słowami namołwjał, dojednanje na europskej runinje zmóžnić. Předewšěm Zeleni běchu so dotal na­mjetam krizoweho postajenja spjećowali. Z nim by móžno było, wotpokazanych požadarjow azyla dlěje hač dotal móžno w lěhwach dźeržeć. Zeleni so boja, zo bychu so po tutym puću směrnicy za zaměstnjenje ćěkancow znižili. Tole bě hněw europskich partnerow zbudźiło.

Šef křesćanskodemokratiskeje europskeje strony EVP Manfred Weber (CSU) žada sej debatu wo powabkach za požadarjow azyla w Němskej. Předsyda CDU Friedrich Merz bě debatu z wumjetowanjom pohonjował, zo blokuja migranća čakarnje zubnolěkarskich praksow.

Žane rozrisanje

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:

Za piwowymi blidami a při swójbnych swjedźenjach je tema migracije dawno prezentna. Ze stron politiki słyšimy wšědnje nowe žadanja za pomjeznymi kontrolemi a za rozrisanjom na europskej runinje. Dźensa chcychu nutřkowni ministrojo w Brüsselu za wupućom pytać.

Njemóžu sej předstajić, zo namakaja rozrisanje za problem, kiž zdawa so hoberski a dale přiběracy być. Wobrazy dołhich karawanow gumijowych čołmow z ćěkancami do směra na italsku kupu Lampedusa njezbudźeja tež runjewon nadźiju na lěpše časy. Policist mi powědaše, zo su tele dny na awtodróze pólskeho pašowarja z wosom ćěkancami w awće lepili. Wot kóždeho bě sej wón dwaj tysac eurow za jězbu do Němskeje žadał. Dołhož je migracija tež hišće lukratiwna naležnosć, njemóžu sej rozrisanje na politiskej runinje scyła předstajić. Bjezradnosć politiki a přiběraca agresiwita za piwowymi blidami su pak strašna měšeńca, kiž mi skerje strach načinja. Marko Wjeńka

Tójšto ranjenjow zwěsćili

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Při kontrolach składnostnje cyłoněmskeje akcije na dobro wobchadneje wěstoty „sicher.mobil.leben“ je policija w Sakskej 2 895 ranjenjow zwěsćiła. Zastojnicy kontrolowachu po wšěm swobodnym staće 5 193 wobchadnych wobdźělnikow, mjez nimi 501 kolesowarja, nutřkowne ministerstwo zdźěla. Za čas akcije předwčerawšim, ­wutoru, měješe 467 zastojnikow na 175 kontrolnišćach wosebje ranjenje čerwjeneje ample, mylenje šoferow přez telefonowanje, pobrachowacu kedźbnosć, přesnadny wěstotny wotstawk, alkohol a drogi kaž tež prašenja spěšnosće, přesćehnjenja a ignorowanje wobchadnych znamjenjow na starosći.

Kraje přesahowacu akciju „sicher.mobil.leben“ přewjeduja wot lěta 2018. Lětsa wěnowachu so předewšěm prašenju mjezsobneje kedźbnosće. „Tuta kedźbnosć je w nadróžnym wobchadźe rozsudna, strachi wotwobarać a njezbožam ­zadźěwać“, policajska direkcija zdźěla. ­Loni su w Sakskej 97 061 wobchadnych njezbožow zličili. Smalenje, ranjenje předjězby, pobrachowacy wotstawk, alkohol a drogi běchu hłowne přičiny.

W Lubiju so ze serbšćinu zaběrali

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:
Składnostnje wčerawšeho Europskeho dnja rěčow přewjedźechu na Lubijskim gymnaziju „Geschwister Scholl“ projektowy dźeń, kotryž bě organizowany wot krajneho běrowa za kubłanje w susodnych rěčach. Tež rěčni motiwatorojo projekta „ZARI“, kotryž je w nošerstwje Domowiny, dźeń podpěrachu. W formje načasneho „Speakdating“ („zeznaj spěšnje rěč“) přewjedźechu šulerjo rozmołwne koła a zeznachu tak hornjoserbšćinu, čěšćinu, pólšćinu a ukrainšćinu. Šulerjo format jara derje při­wzachu a hižo po krótkej chwili spytachu serbske sady formulować. Tak skónči so dźeń z wulkim „rěčnym inputom“ we wšelakich rěčach susodow. Foto: Domowina

Trudeau wo wodaće prosył

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:
Ottawa (dpa/SN). Po počesćenju něhdyšeho wojaka SS w kanadiskim parlamenće je ministerski prezident Justin Trudeau wo wodaće prosył. „Bě to hrube ranjenje wopomnjeća milionow ludźi, kotřiž su w holocausće zahinyli“, rjekny premierminister wčera a mjenowaše podawk „wulki zmylk, kiž je parlament a Kanadu hłuboko wohańbił“. Prezident kanadskeho parlamenta Anthony Rota bě minjeny pjatk na wopyće ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho w delnjej komorje parlamenta weterana SS počesćił. Wón mjenowaše 98lětneho ukrainskeho imigranta Jaroslawa Hunku „ukrainsko-kanadskeho wójnskeho weterana“, kiž je za njewotwisnosć Ukrainy přećiwo Ruskeje wojował. Hunka bě w komorje přitomny a dósta howrjacy přiklesk. Rota pak njenaspomni, zo bě Hunka po informacijach Simona Wiesenthaloweho centruma za čas Druheje swětoweje wójny w jednotce Waffen-SS słužił. Tute jednotki běchu na mnohich wójnskich złóstnistwach we wot Němskeje wobsadźenych krajach wobdźělene byli. Rota, kiž bě weterana SS přeprosył a počesćił, je mjeztym wotstupił.

To a tamne (28.09.23)

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:

Po dołhim tam a sem smě bywši britiski premierminister Boris Johnson (59) na swojej ležownosći nětko tola płuwanski basenk twarić, najebać wobmyslenja ­škitarjow zwěrjatow. Twarski zarjad je twarskim dźěłam přizwolił. Při tym ma Johnson na to dźiwać, zo tam bydlacym mološam (Molche) njezeškodźi. Johnson bě pod škitom pomnikow stejace twarjenje njedaloko Oxforda za swoju swójbu kupił a chce sej tam nětko pool natwarić.

Njeplanowane rjepotanje wosrjedź rańšich powěsćow je rěčnica powěsćow ­„Tagesschau“ Susanne Daubner rozkładła. Zasadnje so wona wjeseli, zo je ataku poněčim zaso kontrolować móhła. Po připowědźenju wobeju moderatorow rańšeho wusyłanja dyrbješe so Daubner naraz smjeć, štož traješe po jeje měnjenju „wěčnje“. Wothłós w socialnych medijach pak je jednohłósnje pozitiwny.

Debatuja wo kontrolach

srjeda, 27. septembera 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Za skutkowniši bój přećiwo pašowarjam ludźi přihotuje zwjazkowa ministerka nutřkowneho Nancy Faeser (SPD) přidatne kontrole při čěskej a pólskej mjezy. Městopředsydka frakcije Zelenych w zwjazkowym sejmje Britta Haßelmann je w tym zwisku potwjerdźiła, zo měło so raznišo přećiwo kriminalnym pašowarjam postupować. Wona je hladajo na krute kontrole při mjezach skerje skeptiska, dokelž wšak zastojnicy potom druhdźe pobrachuja.

Tójšto mortwych w składźe

Stepanakert (dpa/SN). Při rozbuchnjenju bencinoweho składa w Hórskim Karabachu na juhu Kawkaza je po oficialnych informacijach něhdźe 70 ludźi žiwjenje přisadźiło. Něhdźe 290 wobydlerjow je so zraniło. Dalšich sto ludźi je zhubjenych. Detonacija bě póndźelu wječor přede­wšěm ludźi trjechiła, kotřiž chcychu swoje awta natankować, zo móhli z Hórskeho Karabacha do Armeniskeje ćeknyć.

Schwala dźěćace zawěsćenje

Michael Vierra steji před rozwalinami swojeho domu na kupje Hawaii: Nimale sydom tydźenjow po zahubnych lěsnych wohenjach smědźachu so prěni wobydlerjo wčera do swojeje domizny wróćić. Dotal mějachu jenož wobornicy a druzy pomocnicy přistup. Płomjenja běchu w awgusće 97 wobydlerjow morili a 3 000 twarjenjow zničili. Foto: pa/AP/Mengshin Lin

Pistorius: Němska z wodźacej rólu

srjeda, 27. septembera 2023 spisane wot:

Tallin (dpa(SN). Zakitowanski minister Boris Pistorius je zwjazkarjam NATO w Baltikumje wojersku spušćomnosć Němskeje k wottrašenju Ruskeje přilubił. „Němska přewozmje zamołwitosć a Němska přewozmje wodźacu rólu“, rjekny politikar SPD dźensa na wěstotnej konferency w estiskej stolicy Tallinje.

Runočasnje je Pistorius Ukrainje dołhodobnu podpěru při zakitowanju přećiwo ruskim nadpadnikam zaručił. „Stejimy wam poboku, dołhož je to trjeba“, wón rjekny. Zdobom warnowaše Pistorius před hrózbnymi konsekwencami, dyrbjał-li ruski prezident Putin ze swojim postupowanjom wuspěšny być.

Zakitowanski minister je plany k zaměstnjenju brigady Zwjazkoweje wobory w Litawskej potwjerdźił. Po tym chcedźa 4 000 wojakow němskeho wójska trajnje w Litawskej zaměstnić, tež ze swójbami a dźěćimi, ručež je infrastruktura hotowa.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND