Apel biskopow

póndźela, 22. septembera 2025 spisane wot:

New York (B/SN). W dramatiskim apelu žadaja katolscy biskopja z Afriki, Aziskeje, Łaćonskeje Ameriki a Karibiki wot Zjednoćenych narodow w New Yorku sylniši klimowy škit. W 34stronskim dokumenće katolscy nawodźa biskopstwow politiku, kotraž staja profit nad žiwjenjom, raznje zasudźuja. 30. klimowa konferenca budźe wot 10. do 21. nowembra w Brazilskej.

Morjenych wopominali

Vatikan (B/SN). Wot lěta 2000 bu 1 624 z mjenom registrowanych křesćanow a druhowěriwych morjenych. Jich su w Romskej bazilice swjateho Pawoła z bamžom Lejom XIV. měšnicy křesćanskich cyrkwjow a konfesijow wopominali. Mordarstwa skućichu w 20. lětstotku totalitarne ideologije nacionalsocializma abo komunizma, w 21. lětstotku zwjetša militantni islamisća abo přisłušnicy mafioznych zjednoćenstwow.

Konflikt rozrisany

Bamž Steinmeiera přijał

póndźela, 22. septembera 2025 spisane wot:

Rom (dpa/SN). Bamž Leo XIV. je dźensa dopołdnja zwjazkoweho prezidenta Franka-Waltera Steinmeiera na wosobinsku awdiencu do Vatikana witał. Po tym zo bu Američana w meji do zastojnstwa nawody 1,4 miliardy katolikow po wšěm swěće wuzwoleny, so wobaj prěni raz ­zetkataj. Steimeier sam je protestantiskeho wěrywuznaća. Po awdiency chcyše zwjazkowy prezident katolsku pomocnu organizaciju Sant‘Egidio wopytać.

Nowa kandidatka za sudnicu

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm zahaji dźensa wječor nowy pospyt, wuzwolić sudnika zwjazkoweho wustawoweho sudnistwa. SPD namjetuje we wuběrku za wuzwolenje sudnikow kandidatku ­Sigrid Emmenegger. Jeli budźe wuběrk tomu přihłosować, móhł zwjazkowy sejm kandidatku štwórtk wuzwolić. Předsyda frakcije CDU/CSU Jens Spahn je zdźělił, zo chcyła frakcija Emmenegger sobu ­wolić. Za wuzwolenje je wjetšina dweju třećinow zapósłancow trěbna.

SPD warnuje před skrótšenjemi

Z emocionalnym zarjadowanjom su so wčera w USA z morjenym aktiwistom republikanow Charliejom Kirkom rozžohnowali. W stadionje města Glendale a w staće Arizona zhromadźichu so wjacore tysac přiwisnikow Kirka. Prezident USA Donald Trump mjenowaše zatřěleneho aktiwista „martrarja ameriskeje swobody“. Charlie Kirk bu 10. septembra zatřěleny. Foto: dpa/John Locher

Železnica z nowej nawodnicu

póndźela, 22. septembera 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy minister za wobchad Patrick Schnieder (CDU) je dźensa nowu nawodnicu Němskeje železnicy předstajił. Evelyn Palla ma předewzaće wotnětka nawjedować. Dotalny nawoda Richard Lutz dyrbi wotstupić. ­Jemu njeje so poradźiło, kopicu krizow železnicy zmištrować. Schnieder prezentowaše w tym zwisku swoju nowu stra­tegiju za w krizy tčacy koncern. Pod ­hesłom „Agenda za spokojnych sobujěducych na kolijach“ chcedźa železnicu znowa wusměrić. Při tym chce Zwjazk ­jako wobsedźer koncerna přichodnje ­raznišo do nawjedowanskich procesow železnicy zapřimnyć. Rozrisać chcedźa tež problemy infrastruktury, kotruž přichodne lěta wobšěrnje ponowja.

Socialny system skrućić

póndźela, 22. septembera 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Generalny sekretar CDU Carsten Linnemann žada sej wótriše prawidła Europskeje unije nastupajo swobodu při wuzwolenju dźěłoweho městna w EU, zo by so znjewužiwanju němskeho systema wobydlerskeho pjenjeza zadźěwało. Němske měła swój socialny system „rezilient­niši“ sčinić a so tak přećiwo nadpadam ­kriminelnych cwólbow škitać, rjekny Linnemann nowinarjam. Na runinje EU měło so zapřijeće dźěłopřijimarja znowa definować. Njesměło hižo móžno być, zo potrjecheni jenož něšto hodźin dźěłaja a sej zbytk připłaćić dadźa, byrnjež połnje dźěłać kmani byli. Zwjazkowa ministerka za dźěło ­Bärbel Bas (SPD) chce tohorunja namjety za polěpšenja předpołožić a mjez druhim ­wuměnu datow mjez krajemi wolóžić.

Trump Pólskej podpěru přilubił

póndźela, 22. septembera 2025 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump je na naprašowanje žurnalista baltiskim krajam a Pólskej pod­pěru přilubił, jeli Ruska połoženje dale přiwótři. Na prašenje, hač by krajam při zakitowanju pomhał, Trump rjekny: ­„To činju.“

Čłonojo NATO chcedźa přichodne dny wo zranjenju estiskeho powětroweho ruma přez ruske wojerske lětadła wuradźować. Estiska bě jako čłon NATO wo tute konsultacije prosyła, wotpowědujo artiklej 4 zrěčenja NATO. Ruska prěje, zo su jeje lětadła powětrowy rum Estiskeje zranili.

Nimo toho bě Pólska minjeny pjatk wozjewiła, zo stej so ruskej bojowej lětadle wolijowej platformje w Baltiskim morju přewšo nisko bližiłoj a jeje wěstotne powětrowe pasmo raniłoj. Mašinje stej jenož 150 metrow nad točenskej platformu Petrobaltic lećałoj a tak wojerski nadpad napodobniłoj. Statnu mjezu Pólskeje pak přiwšěm zraniłoj njejstej. Nad Baltiskim morjom dochadźa stajnje zaso k prowokacijam.

Israel přiběrajcy izolowany

póndźela, 22. septembera 2025 spisane wot:

Francoska chce stat Palestinjanow připóznać – generalna debata UNO

New York (dpa/SN). Nimale dwě lěće po zahajenju Gazaskeje wójny mjez Israelom a islamistiskej Hamas připowědźa wjacore kraje, zo chcedźa do zahajenja generalneje debaty UNO palestinski stat připóznać. Mjez druhim bě Francoska naspomniła, zo wo tutej skerje symbo­liskej kročeli rozmysluje. Z tym by so ­Paris wuraznje přećiwo woli Israela stajił. Tak by štyri z pjeć tak mjenowanych ­wetowych mocow UNO stat Palestinjanow připóznało. Ruska, Wulka Britaniska a China su to hižo činili. USA jako naj­wuši zwjazkar Israela palestinski stat ­tuchwilu wotpokazuja. Tež Němska Pa­lestinu „wokomiknje“ hišće jako stat ­njepřipóznawa. Wonkowny minister ­Johann Wadephul (CDU) je to na swojim wopyće w Bliskim wuchodźe hišće raz potwjerdźił.

Dźensa wječor zahaja wot francoskeho prezidenta Emmanuela Macrona sobu organizowanu konferencu k rozrisanju konflikta w formje dweju statow. To by rěkało, zo israelski a palestinski stat ně­hdy měrniwje jako susodaj eksistujetej.

Fantom njeje rozrisanje

póndźela, 22. septembera 2025 spisane wot:
Što móhło wójnu w Gazy skónčić? Kapi­tulacija Hamas – tutomu wuprajenju šef­redaktora „Jüdische Allgemeine“ so přizamknu. Porno cionistam, kotřiž su před wosom lětdźesatkami hižo wutworjenju dweju statow w Palestinje přihłosowali, su so zastupjerjo arabskeje ludnosće hinak rozsudźili a Israel přeco zaso nadběhowali, ze zaměrom, tón kraj a jeho lud wotbyć. Zo maja dźensa jenož Arabojo, kotřiž su staćenjo Israela, prawo, demokratisce wo swojim knježerstwje wothłosować, je hórka ironija stawiznow. Tež, zo politikarjo „zapadneho“ swěta nětko před zdźěla islamistiskimi demonstrantami kapituluja a fantom palestinskeho „stata“ připóznawaja, wo kotrymž ani jasne njeje, kotra organizacija by tam knježiła. ­Bohužel su so na woběmaj bokomaj konflikta radikalni přesadźili. Tomu njemóžeš ze „symboliskej politiku“ wotpomhać, ­kotruž samo opozicija w Israelu wotpokazuje, kotraž ma Netanjahuwa za winika za tute „připóznaće“. Marcel Brauman

To a tamne (22.09.25)

póndźela, 22. septembera 2025 spisane wot:

Najlěpši wodźerjo sněhowych płuhow su ze srjedźneje Hessenskeje. Na kóždolětnym němskim mišterstwje we wodźenju sněhowach płuhow w bayerskim Marktredwitzu su so sobudźěłaćerjo wobchadneje słužby z Oberweyera we wokrjesu Limburg-Weilburg jako najlěpši wopokazali. Při najrjeńšim wjedrje dyrbjachu mustwa ze swojimi jězdźidłami parcours wušiknosće zmištrować.

Cyberoweho nadpada na kompjuterowy system dla so Berlinske lětanišćo BER přeco hišće z problemami bědźi. Při­datne wužadanje je wotlět tysacow wobdźělnikow marathonoweho běha. Město normalnych 80 000 pasažěrow wočakowachu tam dźensa něhdźe 95 000 ludźi. Zamołwići BER ludźi proša, internetne móžnosće přizjewjenja wužiwać. Tež na lětanišćach w Dublinje, Brüsselu a Londonje maja dale ćeže.

AfD tak sympatiska kaž CDU/CSU

pjatk, 19. septembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). AfD je wotpowědnje najnowšemu politbarometrej sćelaka ZDF nowy najwyši staw přichilnosće wolerjow docpěła. Ze 26 procentami je wona prěni króć runje tak sylna kaž CDU/CSU. Při tym je AfD procent přidobyła, mjeztym zo unija dypk přisadźi. SPD su 15 procentow přichileni. Zeleni su na dźesać procentow spadnyli, sympatija za Lěwicu je wo jedyn na jědnaće procentow stupała. BSW a FDP smětej z runje hišće třomi procentami ličić.

Hamas hrozy ze smjerću

Gaza (dpa/SN). Islamistiska organizacija Palestinjanow Hamas je po swójskich informacijach z Israela zawlečenych zastajencow na wjacore štwórće města Gazy rozdźěliła. Zahajenje a rozšěrjenje israelskeje ofensiwy w měsće rěka, zo so žadyn ze zawlečenych žiwy do Israela njenawróći, Hamas zdźěla. Hamas nimo toho hrozy, zo je w měsća tysacy schowanych rozbuchadłow přihotowała.

Klingbeil za zmužite reformy

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND