UNO: Połoženje grawoćiwe

srjeda, 17. septembera 2025 spisane wot:

Gaza/Tel Aviv (dpa/SN). Generalny sekretar UNO António Guterres je dalšu eskalaciju Gazaskeje wójny ze stron Israela z raznymi słowami zasudźił. „Štož so dźensa w Gazy stawa, je grawoćiwe. Dožiwjamy masiwne zničenje cyłych měšćanskich štwórćow, systematiske zničenje města Gazy“, rjekny Guterres w New Yorku. Tajku namóc njeje wón w swojim ­hižo dźewjeć lět trajacym zastojnstwje ­hišće dožiwił. „To je moralisce, politisce a prawnisce njeznjesliwe“, tak Guterres. Israelske wójsko je minjenu nóc wojersku ofensiwu w měsće Gazy zahajiło.

Połoženje w Gazy chcedźa na gene­ralnej debaće UNO tematizować. Israel zastopnjuje Guterresa jeho kritiskeho nastajenja dla jako „njewitanu wosobu“.

Šef Zelenych šwika triksowanje

srjeda, 17. septembera 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Sobupředsyda Zelenych Felix Banaszek zwjazkowemu knježerstwu wumjetuje, zo swoje přilubjenja nastupajo wužiwanje miliardy eurow wopřijaceho wurjadneho zamóženja na dobro škita klimy njedodźerži. Bě prawje, zo su Zeleni wurjadnemu zamóženju přihłosowali, rjekny Banaszek sćelakej ZDF. Němska dyrbi wjace inwestować. Wulki dźěl wurjadneho zamóženja pak w Berlinje za woprawdźe nowe inwesticije njewužiwaja. „To smy sej hinak dorěčeli“, Banaszek kritizuje. Wón wumjetuje w tym zwisku financnemu ministrej Larsej Klingbeilej (SPD) a zwjazkowemu kanclerej Friedrichej Merzej (CDU) „triksowanje“. Knježerstwo wužiwa pjenjezy, zo by „dary mjez ludźimi rozdźělowało“.

Weidel Merzej raznje wumjetowała

srjeda, 17. septembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Z raznymi nadběhami na politiku zwjazkoweho kanclera Friedricha Merza (CDU) je nawodnica opozicije Alice Weidel dźensa generalnu debatu zwjazkoweho sejma zahajiła. Stronska a frakciska předsydka AfD wumjetowaše předsydźe CDU lěwicarski kurs. Tohorunja kritizuje wona jeho mjelčenje, hladajo na morjenje aktiwista Charlieja Kirka w USA abo na lěwicarske atentaty na objekty železnicy. Migracisku politiku knježerstwa CDU/CSU a SPD mjenowaše Weidel „alibi-naprawy“ a „symbolisku politiku“. Nimo toho wumjetowaše wona Merzej „wójnsku šćuwańcu“ a sabotažu wšěch prócowanjow prezidenta USA Donalda Trumpa za skónčenje wójny w Ukrainje.

Zwjazkowy etat koalicije je po jeje słowach „spraskany njezamołwity etat bjez měry a zaměra, kotryž žadyn problem njerozrisa, za to pak krizu dale přiwótři“.

Debatu wo etaće kanclerskeho zarjada opozicija tradicionalnje za wotličenje z politiku knježerstwa wužiwa.

Talent dopokazał

srjeda, 17. septembera 2025 spisane wot:
Rjemjesło ma złote dno, druhdy pak tež powjerch z rohiznow jelenja. To dopokazuje Ägidius Brězan z Ralbic. Młodeho blidarja su za jeho zakónčace dźěło w kategoriji „dobra forma“ wuznamjenili. Jeho kamor njesteji jenož za rjemjeslnisku preciznosć, ale tež za zmužitosć, kreatiwnje eksperimentować. Runje nětko, hdyž mnohe zawody dorost pytaja, je to pozbudźowacy signal: Młodźi ludźo su tu a so gratu přimaja, jeli jim něšto přicpěwaš. To njepłaći jenož za rjemjeslniski wobłuk, ale tež za druhe pola – w šulach abo při zwoprawdźenju wosebitych projektow. Wšudźe tam, hdźež smědźa młodostni zamołwitosć přewzać a swoje ideje přinošować, jewja so talenty, kotrež našu towaršnosć pozitiwnje wowliwuja. Puć Ralbičana pokazuje, zo je za dźěło blidarja wjac trěbne hač tružak a šrubowak. Mjenujcy zapal a składnosć, so wuspytać. Tajke wokomiki wuspěcha budźa nadźiju, zo ma rjemjesło w našim regionje přichod. Tłóčimy młodźencej palcy a wjeselimy so hižo na přichodne mišterske twórby – snano tež něhdy ze swójskeje dźěłarnje. Lisa-Maria Cyžec

Železnica prosy na Dźeń kolijow

srjeda, 17. septembera 2025 spisane wot:

Lipsk (dpa/SN). Z tójšto zarjadowanjemi swjeći Němska železnica w Sakskej, ­Saksko-Anhaltskej a Durinskej přichodny kónc tydźenja „Dźeń kolijow“. Dwórnišćowe swjedźenje, wosebite jězby a wodźenja po twarnišćach zmóžnja njewšědne dohlady do swěta železnicy, Němska železnica zdźěla.

Tak poskićuje dwórnišćo w Pirnje přichodnu sobotu mjez druhim wodźenja po wuhibkarni a dwórnišću. Kamjeničanske hłowne dwórnišćo přeměnja za swjedźeń „200 lět železnica w Europje“ na hotowu swjedźensku milu. Tam přewjeduja wšelake wosebite jězby kaž tež železniske čaporowe wiki.

Na Lipšćanskim hłownym dwórnišću wotjědu parne lokomotiwy. Zajimcy móža sej stare lokomotiwy bliže wobhladać. Rudnohórska železnica pojědźe po wjele lětach zaso prěni raz na čarje Schwarzenberg-Annaberg Buchholz. Nakładne dwórnišćo w Halle planuje swjedźeń za swójby, na kotrymž informuja wo že­lezniskich powołanjach. Hosćo zhonja wjace wo dźěle porjedźernjow a mo­dernych wuhibkarnjow. Fachowcy rady na prašenja ludźi wotmołwja.

To a tamne (17.09.25)

srjeda, 17. septembera 2025 spisane wot:

25 tonow rězniskich wotpadkow je so po njezbožu nakładneho awta na awtodróze A 391 blisko delnjosakskeho Braunschweiga rozdźěliło. Awtodróha bu wjacore hodźiny zawrjena, wohnjowa wobora zdźěli. Powalene nakładne awto wjacore čary blokowaše. Wozydło bě so z njeznateje přičiny dla suwało, so zawjerćało, na bok padnyło a tak wšitko zhubiło, štož transportowaše. Pomocnicy mějachu tójšto dźěła, material zaso zezběrać.

Sławny dźiwadźelnik a filmowc z USA Robert Redford je njeboh. 89lětny zemrě w swojim domje w zwjazkowym staće Utah, jeho agentura nowinarjam zdźěli. „Wón je tam zemrěł, hdźež najradšo přebywaše, w kruhu tych, kotrychž lubowaše“ w zdźělence rěka. „Wón nam wšěm jara pobrachuje“, dodachu. Redford bě filmowa legenda. Jemu spožčichu dwójce filmowe myto Oscar.

CDU stara so wo rjemjeslnikow

wutora, 16. septembera 2025 spisane wot:
Mnišonc (SN). W hórskej bawdźe na Mnišoncu su so njedawno zastupjerjo CDU Budyskeho wokrjesa a rjemjesła zešli. Dr. Andreas Brzezinski, hłowny jednaćel rjemjeslniskeje komory Drježdźany, kritizowaše, zo tež nowe zwjazkowe knježerstwo přewysokim płaćiznam za energiju wotpomhało njeje. Předsyda wokrjesneje CDU Steffen Roschek žadanja rjemjeslnikow podpěrowaše. Wosebje wažne jemu je, zo domoródni rjemjeslnicy tež wot wulkoprojektow kaž zaměstnjenje zwjazkoweje wobory w Njedźichowje profituja.

Róčnicu hódnje woswjećili

wutora, 16. septembera 2025 spisane wot:

Velikim Borištof (juny/SN). Ze swjedźenskim aktom we Velikim Borištofje (Groß­warasdorf) woswjećichu Chorwaća w Gradišću minjeny pjatk 25. róčnicu nastajenja prěnich dwurěčnych wjesnych taflow w tutym zwjazkowym kraju Awstriskeje. W programje při wjesnej tafli skedźbnichu šulerki a šulerjo lokalneje dwurěčneje šule přitomnych politikarjow a zastupjerjow institucijow na problemy ze zwoprawdźenjom mjeńšinowych prawow z awstriskeho statneho zrěčenja lěta 1955. Přizamkny so přednošk Juliana Nyče, kiž předstaji w nadawku Domowiny aktualne wuwiće zjawneje dwurěčnosće w serbskej Łužicy, kotraž płaći jako pozitiwny přikład.

W podijowej diskusiji zaběrachu so mjez druhim něhdyši zwjazkowy kancler Wolfgang Schüssel (ÖVP) kaž tež předsyda Chorwatskeho kulturneho towarstwa Joži Buranić, něhdyša krajna radźićelka Južneho Tirola Martha Stocker a Julian Nyča jako serbski zastupjer z wužadanjemi.

Nadpad na Katar zasudźili

wutora, 16. septembera 2025 spisane wot:

Doha (dpa/SN). Zastupnicy něhdźe 60 arabskich a dalšich islamskich statow su sej na wurjadnym wjeršku w Kataru embargo brónjow přećiwo Israelej žadali. Přičina je njedawny wojerski nadpad ­Israela na nawodnistwo palestinskeje islami­stiskeje Hamas w stolicy Katara Doha. Kraje zasudźa „agresiju přećiwo Katarej“ a chcedźa swój hłós w UNO zjednoćić. Wobdźělnicy konferency sej ža­daja, zo kóždužkuli wojersku pomoc na dobro ­Israela hnydom zakónča.

Trut we Waršawje přepytuja

Waršawa (dpa/SN). Statny škit Pólskeje je po informacijach ministerskeho prezidenta Donalda Tuska trut znješkódnił, kotryž bě nad twarjenjom knježerstwa we Waršawje lećał. Trut bě tež nad hrodom Belvedere, sydłom pólskeho prezidenta, po puću. Policija je dweju sta­ćanow Běłoruskeje zajała. Tuchwilu přepytuja podawk. Dotal njeje znate, kajki typ truta to je a hač bě wón wojersce ­wužiwajomny.

Streeck za popłatki pacientow

Wjace hač 100 000 ludźi je wčera w Londonje přećiwo migraciskej politice britiskeho knježerstwa protestowało. Wobdźělnicy ­sćěhowachu namołwu znateho prawicarskeho ekstremista Tommyja Robinsona. Na plakatach sej žadachu, zo čołmy migrantow zadźeržuja, z kotrymiž ćěkancy přez Doverski zaliw přijědu. Při tym mějachu tež rozestajenja z policiju. Foto: Rasid Necati Aslim

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND