„Dwěluju na tym, zo móhł někajki sejm wjace postajeć“
Nimale 15 procentow braniborskich Němcow ma antiserbske nastajenje
W lěće 1987 zastupich do Domowiny, dokelž su so tehdy w jeje Lubinskej skupinje starali wo serbstwo w socializmje a wo serbsku folkloru, bohužel pak jenož jara skromnje wo serbsku rěč. Po 1990 běch wjele lět z čłonom Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny respektiwnje předsydstwa župy Delnja Łužica, wosom lět běch čestnohamtski zamołwity za serbske naležnosće wokrjesa Dubja-Błóta. Loni sej prajach, zo běch nětk dołho dosć w serbskich gremijach. Wšako mjeztym zaso wjele młodych Serbow za swój lud dźěła. Ale na kóncu tejele doby swojeho žiwjenja dóstawam naraz fawcy za swoje skutkowanje. Zjawnje twjerdźa přisłušnicy Iniciatiwneje skupiny za serbske ludowe zastupnistwo Serbski sejm, zo je Domowina wšitko wopak činiła a zo dźěła po systemje Němskeje demokratiskeje republiki. Dźensniši předsyda Domowiny, zastupowacy jednaćel třěšneho zwjazka, nowy župan župy Delnja Łužica a čłonojo młodźinskeho towarstwa Pawk běchu za čas NDR hišće jara mali abo njejsu scyła hišće na swěće byli. Sym zrudny!
Informacije rozsud wolóžeja
Powołanske wiki su dobra składnosć, wo móžnosćach wukubłanja w našim regionje so wobhonić. Derje, zo tajke zarjadowanja kaž Kamjenske powołanske wiki sylnišo poskićeja a zo je šulerjo, kotřiž maja so bórze rozsudźić, što chcedźa wuknyć, přiwozmu. Jan Kral je so někotrych šulerjow Ralbičanskeje a Worklečanskeje wyšeje šule na Kamjenskich powołanskich wikach za jich wočakowanjemi prašał.
Rafaela Domaškec: Chcu něšto noweho nazhonić, předewšěm nastupajo poskitk za mnje móžnych powołanjow. Dale chcu móžnosć wužiwać so we wšelakich mje zajimowacych powołanjach wuspytać, štož je na tajkich wikach móžno. Njejsym sej hišće cyle wěsta, što chcyła wuknyć, ale myslu sej, zo to po wikach konkretnišo wěm.
Křesćan Chěžka: Chcu so z ratarjom stać, to je wěste. Na wikach so wobhonju, kajke dalše powołanske poskitki su a kak wukubłanje wotběži. Za wukubłanski zawod so hišće rozsudźił njejsym.
„Dźěći su zamóženje naroda“
Lětuše prěnje čisło časopisa Česko-lužický věstník podawa wobšěrny přinošk k stawiznam „Centralneje šulskeje maćicy“ (Ústrědní matice školské – ÚMŠ) w lětach 1870 do 1951. Institucija bu jako wuslědk rosćaceho narodneho wědomja w Čěskej, na Morawje a w Šleskej załožena. Patrioća mějachu „děti za majetek národa“, piše awtorka Eva Lukešová. „Zo by sej je narod za sebje zdźeržał, štož dźě bě za dalše jeho přetraće wažne, dyrbješe so jim wukubłanje w ródnej rěči poskićeć.“ ÚMŠ zdoby sej připóznaće za čas monarchije a potom w młodej Čěskosłowakskej. Ale maćica měješe tež wuznam za nas Serbow: Čitar zhoni, zo załoži ÚMŠ w Českej Lípje serbski gymnazij, we Varnsdorfje zmóžni so młodym Serbam wukubłanje z wusměrjenjom na powołanske a ratarske skutkowanje. (Přispomnjenje: Korektnosće dla dyrbi so rjec, zo přećahny spočatk lěta 1947 gymnazialne wukubłanje tež do Varnsdorfa – M.K.).
Dale k dialogej zwólniwi
Pod tymle nadpismom z dodawkom „konfrontacija iniciatiwneje skupiny Serbski sejm Serbam njetyje“ dawa předsyda Domowiny Dawid Statnik slědowace linki do diskusije:
Něhdźe 15 wosobow wopřijaca sejmikowa iniciatiwna skupina Serbski sejm přepóznawa (verkennt) bazowu demokratiju třěšneho zwjazka ze 7 300 čłonami w Domowinje přisłušacych towarstwach a zwjazkach. Iniciatiwa tohorunja nochce připóznać, zo je zajim mjez towaršnostnje angažowanymi Serbowkami a Serbami na aktiwitach „sejma“ nadal snadny. Ze 46 adresatow (sobustawske towarstwa a čłonojo Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny), kotrymž smy přeće iniciatiwy wo rozmołwu posrědkowali, reagowachu jeno dźesaćo, a ći su krótkodobny termin bjez konkretneje temy přewažnje wotpokazali.
Iniciatiwna skupina Serbski sejm: Wědome zamylenje zjawnosće
W zdźělence iniciatiwna skupina za serbske ludowe zastupnistwo Serbski sejm Domowinje wumjetuje, zo zjawnosć zamyla. Serbske Nowiny tule spis k diskusiji wozjewja:
W lisće čłonskim towarstwam a předsydstwu Domowiny kaž tež zjawnje w Serbskich Nowinach je Iniciatiwa za demokratisce legitimowane ludowe zastupnistwo Serbow – Serbski sejm w februaru z konkretnymi terminami prosyła na zjawnu rozmołwu wo centralnych přichodnych nadawkach, kotrychž rozrisanje je trěbne, zo by so zachowała kulturna identita serbskeho ludu, a za trěbne politiske kompetency. Přeprošenje bě zwjazane z wočakowanjom, dojednać so při wočiwidnje přiwótřacych so wěcownych problemach w zajimje wšitkich derje měnjacych Serbow, na powšitkownje akceptowane a politisce jednanjakmane zastupnistwo. Na poručenu rozmołwu njebě wothłosa. Na naprašowanje pak njeoficielnje znowa rěkaše, zo wo tajku rozmołwu njerodźa. Zwjazkowe předsydstwo tuž swoju obstrukcisku strategiju zašłych pjeć lět dale wjedźe.
„Kompliment! Wjeselu so, zo tajki dorost mamy“
Po wuspěšnej serbskej premjerje „Za brězami“ Olivera Bukowskeho minjenu sobotu w Budyskim NSLDź je so Cordula Ratajczakowa z někotrymi přihladowarjemi rozmołwjała.
Ines Rüther z Budyšina: Hra předstaja „ossija“ předewšěm jako přěhračka, kiž nakopi dołh, kiž ničo njezdokonja a ničo njedocpěje – a „wessi“ abo tón, kiž je do zapada šoł, je dobyćer. Tele předstajenje woprawdźitosći cyle njewotpowěduje. Wězo njeje Łužica z hospodarskeho wida runjewon wuspěšna krajina. Mam pak za problematiske, wosobinske dóńty takle spowšitkownjeć.
Ludmiła Bizoldowa z Budyšina: Inscenacija je so mi lubiła, dokelž sym młodu dźiwadźelnicu Juliju Klingnerec zaso widźała, kotraž je mi dźensa jara pozitiwnje napadnyła. A wězo bě tež Majka Kowarjec jako wowka super. Wobsah na kóždy pad k rozmyslowanju pohnuwa.
Zapósłane (07.03.17)
Jurij Łušćanski z Budyšina ma přispomnjenje k přinoškej, kotryž su Serbske Nowiny 22. februara pod rubriku „Zapósłane“ wozjewili:
W mjenje přećelow Serbow w Japanskej dźakuju so za wozjewjenje přełožka nastawka w japanskej nowinje. Bohužel pak nastachu při skrótšenju mojeho předteksta njejasnosće, kotrež chcu skorigować. Na nastawku běchu wjacori japanscy młodostni wobdźěleni a nic jenož naspomnjeny student slawistiki Yoshihisa Hagiwara. Nastawk napisał je žurnalist Tasuka Kido, kiž je spočatk nowembra zańdźeneho lěta Serbow a scyła Europu prěni raz wopytał. Jeho přewodźeše a jemu tołmačeše Shota Tamaka z Tokija, kiž wot lońšeho germanistiku na TU w Drježdźanach studuje. Jako běštaj w Budyšinje, zetkaštaj wonaj Kena Sasaharu. Wón je mjeztym dostudowany slawist, z kotrymž móžemy so serbsce rozmołwjeć. Nětko swoje doktorske dźěło doma w Tokiju dopisa.
Nastawk přełožił je horjeka mjenowany Yoshihisa, kiž pak bě hižo w juniju 2015 z hosćom tu pola nas. Wo wšitkich wopytach su SN skrótka informowali.
Serbskosć jako pokład spóznać
Choćebuz (ML/SN). „Lěta je komuna Kopańce nad Sprjewju (Neuhausen) za serbskimi korjenjemi pytała, wotwažowała, přećiwo tomu so rozsudźiła. W januarje pak komunalni politikarjo z nowiny zhonichu, zo je hłowny wuběrk Braniborskeho krajneho sejma gmejnu serbskemu sydlenskemu rumej přirjadował, prjedy hač sej gmejnscy radźićeljo dwanaćestronski pruwowanski spis přečitachu. Čujachu so tuž wot krajneho knježerstwa překwapjeni.“ Pod nadpismom „Pokład tłóči jich kaž winowatosć“ pisaše wo tym Choćebuska nowina Lausitzer Rundschau. Społnomócnjena krajneho knježerstwa za serbske naležnosće, kulturna statna sekretarka Ulrike Gutheil, bě so tohodla połtřeća hodźiny ze zastupnikami gmejny rozmołwjała. Gmejnscy radźićeljo rozprawjachu wo tym, zo na wsach serbske nałožki pěstuja a dźěćom tež poručeja so na wučbje serbšćiny wobdźělić. Wjesna předstejićerka Kopańc Anke Dabow rjekny: „Naše dźěći njemóža drje delnjoserbšćinu doma pola nas nałožować.
Zapósłane (27.02.17)
Jan Nuk z Radworja rysuje dotal skerje njeznate zasłužby spočatk měsaca zemrěteho Achima Nawki:
9. februara hódnoćachu Serbske Nowiny žiwjenje Radworčana Achima Nawki, kiž bě 3. februara zemrěł. Wudospołnić chcu tři aktiwity trajaceho wuznama zemrěteho, zo bychu za stawiznopis dokumentowane byli.
We wosomdźesatych lětach minjeneho lětstotka zrodźi předsydstwo Radworskeje Domowinskeje skupiny mysličku, dosć roztřěskane Radworske wjesne puće z mjenami woznamjenić. Domy běchu do toho jeničce z čisłami wuhotowane. Achim Nawka přewza nadawk, za to namjet naćisnyć. Nimo we wobydlerstwje hižo wužiwanych pomjenowanjow kaž Wětrnik, Młynske chěže abo Lilijowa prócowaše so wón zasłužbnych Radworčanow počesćić, zo njebychu wobydlerjo na nich zabyli. Tak mamy dźensa w Radworju pomjenowanja pućow zasłužbnych narodnych a nabožnych prócowarjow w ličbje, kaž lědma druha wjes we Łužicy: Su to dróhi Alojsa Andrickeho, Jakuba Lorenca-Zalěskeho, Józefa Nowaka, dr. Marje Grólmusec a Michała Nawki.
Zajimawy a napjaty čas był
W běhu 25 lět su w Choćebuskej Serbskej kulturnej informaciji wjacori ludźo na wěsty čas dźěło našli. Horst Adam je so někotrych za dopomnjenkami na čas w Lodce prašał.
Angela Fuchsowa: Běch wot spočatka pódla. Hromadźe z Milenu Stockowej mějachmoj nadawk, Lodce wobličo dać. Tójšto noweho je na naju přišło. Bě rjenje, zo móžachmoj swoje ideje zwoprawdźić. Často njebě to lochko, wšako měješe tón abo tamny hinaše předstawy z Lodku. Wažne namaj tež bě pytać partnerow a z nimi zwiski wutworić. Sym drje jenož dwě lěće w Lodce dźěłała, ale bě to zajimawy a předewšěm napjaty čas.
Manuela Drinkmannowa: Wot lěta 1997 do 2007 běch w Lodce přistajena. Tón čas mam w najlěpšim pomjatku, dokelž bě wažny dźěl mojeho žiwjenja. Wšědnje čakaše na mnje něšto noweho. Wosobinsce bě mi wažne, zo sym tam nawuknyła prawje serbsce rěčeć. To je mi dźensa w dźěle na polu projekta Witaj wulka pomoc.
