Znowa čitała ... „Mjez horami a holu“ wot Marka Grojlicha
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli.
Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarjam a čitarkam z nowym
rjadom „Znowa čitała“ dawać
Z knižneho regala wućahnych sej knihu, kotraž je před 25 lětami wušła a kotruž sej wot toho časa nimoměry wažu: Marka Grojlichowe wjesne zapiski „Mjez horami a holu“. Awtor je kaž we wulkim połkruhu wopytał nahladne wsy a njeznate wjesčički wot Wuježka pod Čornobohom přez Hbjelsk, Chrjebju, Brězowku, Sprjejcy hač do Ptačec a Čorneho Chołmca. Pytał je tam za serbskimi ludźimi, znajmjeńša pak za serbskimi slědami w kónčinje, w kotrejž serbska rěč hižo tak samozrozumliwa njebě.
Imitacija a dobra kapka
W tutej kolumnje powěda wosom redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Wuwzaćnje cyle bjez wědomostneho pozadka poda so prof. Wink něhdy do Čěskeje, zo by sej něšto dnjow najwšelakorišich hudźbnicow a hudźbnikow na festiwalu pod hołym njebjom wobhladał. A kaž je to na tajkich zarjadowanjach z wašnjom, bě so za přenocowanje w stanje rozsudźił. Na třećim wječoru (abo lěpje: wosrjedź třećeje nocy) so Wink dźiwneho rumpotanja takrjec před swojimi durjemi dla z drěmotanja wutorhny. Spěšnje so wukopa, zo tčeše za tym skupinka młodych dorosćenych, kotraž měješe mysličku za wulkotnu, sej mjenje abo bóle spontanje před stanom profesora nóclěh wutworić, byrnjež za to lědma městna było. Njech je kaž chce, sej Wink mysleše, a tykny hłowu ze stana, zo by swojich nowych susodow powitał, z čehož wuwi so chětro pozbudźowaca rozmołwa.
Pjeć prašenjow – Pjeć wotmołwow
Serbska literatka Róža Domašcyna koresponduje z koleginami-wuměłčemi a kolegami-wuměłcami z tu- a wukraja. Tónraz je so ze spisowaćelom Peterom Huckaufom rozmołwjała.
Sće so we wobłuku swojeho wuměłstwa z figurami serbskeje mytologije zaběrał. Što je Was k tomu pohnuło?
P. Huckauf: Před lětdźesatkami zhonich, zo mam serbske korjenje. W swojim přiwuznistwje z boka nana eksistuja swójbne mjena „Baltin“ a „Budich“. A naš pradźěd pochadźeše z Freiwaldauwa, města na juhozapadźe Pólskeje, kotremuž dźensa Gozdnica rěkaja.
Kotra z mytiskich figurow je Was najbóle jimała resp. Waše dźěło najbóle wobwliwowała?
P. Huckauf: Předewšěm Pumpot zda so mi přewšo samopostajena figura być. Za njeho njeeksistuja wulcečinjerske předpisy. Kóždejžkuli technologiji, haj technokratiji napřećo so wón kritisce zadźeržuje.
Hdźe běchu a hdźe su tele Waše twórby přistupne?
Hdźež změja hosćo wo Serbach dobry wobraz
Lipšćanscy studowacy derje z tamnymi radami jědnaćoch zwjazani
Štóž bě sej hižo raz na póstnicy, chodojtypalenje abo mejemjetanje serbskeho studentskeho towarstwa Sorabija Lipsk dojěł abo wo tutych w medijach zhonił, tón je snadź zwěsćił, zo wopytuja serbskich studowacych stajnje tež dalše towarstwa, wosebje rady jědnaćoch. Přez mnohe lěta haja w Lipsku mjenujcy serbscy a němscy přećeljo swój wosebity mjezsobny zwisk. Zo su tute styki dźensa hišće přewšo prezentne, wo tym swědča mnohe zhromadne zetkanja w běhu lěta.
Zhromadnosć ma tradiciju
Palernja kofeja w bywšej kowarni
73lětna Christine Michael-Hensel nima kupcow jenož w Minakale
Christine Michael-Hensel je zbožowna: Jeje palerska mašina zaso dźěła. Kónc minjeneho lěta bě motor skóncowany. W fachowej wuporjedźerni běchu jej prajili, zo njehodźi so nastroj hižo sporjadkować, dokelž njeje žanych narunankow. Njech sej nowu mašinu kupi.
Susod w Minakale pak jednaše po hesle „zo něšto njeńdźe, to njedawa“. Wón je motor prosće reparował, a tak móžeše so palerka kofeja wolóžena do noweho lěta podać. W bywšej kowarni w Minakale pjelnja wona bow za bowom surowych kofejowych bunow do lika mašiny, kotraž je brune a błyšćate wupluwa. Dohromady 18 wšelakich kofejowych družin je w poskitku Christiny Michael-Hensel. Surowy kofej dóstawa wona z wulkowikowanja. Jej je wažne, zo buny z mjeńšich plantažow pochadźeja.
Młoda Serbowka chce před filmowu kameru a hraje swobodnje skutkowacu ...
Njedawno putaše mje powěsć na Whatsapp, kotruž bě Božena Bjaršec šěriła. Najprjedy wuhladach ju z mapu dźiwadła w Zinnowitzu w rukomaj stejo na jewišću před čerwjenym somoćanym zawěškom, a zhonich, zo je wona přewšo zbožowna, dźakowna a wolóžena. To wuwabi we mni prašenje, što bě so stało? Je młoda Serbowka swój studij dźiwadła hižo zakónčiła. Abo ma wona mjeztym angažement jako hrajerka? Zwonju na Boženu, a wona praji: „Haj, mam angažement. Studij lětsa z diplomom po praktiskim lěće zakónču. Sym pak hižo nětko statnje připóznata dźiwadźelnica“. Mjeztym wuhladamy Wudworčanku tuž we wjacorych inscenacijach Předpomorskeho krajneho jewišća w Anklamje.
Skromne žiwjenje w jurtach
Mongolska – ducy po najrědšo wobydlenym kraju swěta
W Mongolskej maš před susodami swój měr! Kraj drje je wjac hač štyri króć wjetši hač Němska, ale tam pak bydlitaj na kwadratnym kilometru jeničce dwaj čłowjekaj. Pola nas tołka so na nim 234 ludźi! Dokelž pak bydli połojca něhdźe 3,3 milionow Mongolčanow w stolicy Ulan Bator, je wonka w zbytnym kraju hišće wjele wjac městna.
Runje tam mje nětko ćehnje. Won do prózdneje daliny, w kotrejž njejsu regionalne města wjele wjetše hač Kulow abo Wóspork. Won do daliny, w kotrejž docpěješ přichodnu jurtu hakle po 20 abo tež 50 kilometrach a hdźež dźěći druhdy sta kilometrow daloko wot doma preč do šule chodźa.
Jurta prěnjeho wječora steji 250 km zapadnje Ulan Batora. K wječeri syda tajke něšto kaž kozacy gulaš ze šalku wukisaneho mloka kobły (gegorene Stutenmilch). Potom so do samsneje šalki hišće palenc z mloka (!) naliwa. Wšitkim dźewjećom tuteje swójby derje słodźi. Potajkim tež moja mandźelska a ja tak činimoj, kaž by słodźało. Hdyž njeby mloko kobły jenož tak žałostnje wótrje wonjało ...
Jónkrótny hudźbny wječor w Chrósćicach
Štož je so w minjenych lětach na polu serbskeje hudźby hibało, je bjezdwěla wulki pokład za mały serbski lud. Wjacore skupiny so załožichu, na dumpańcach, kwasach, festiwalach a na mnohich dalšich swjedźenjach so hólcy a holcy do kruha zestupaja a sej z ničeho zapiskaja a zaspěwaja. W Chrósćicach je so najwjac z aktualnych serbskich hudźbnikow na předposlednim dnju zašłeho lěta zetkało a tam před 700 ludźimi wulki spektakel pokazało. Serbske młodźinske
towarstwo je zhromadnje z hłownym
Hodownička z literaturu, skečom, kwisom a spěwami
Kaž po tradiciji z wašnjom, přewjedźechu studenća a studentki towarstwa Sorabija Lipsk tež lětsa zaso swoju hodowničku. Wjeselić smědźachu so na wopyt basnika Benedikta Dyrlicha (foto horjeka), kotryž čitaše jim ze swojeje noweje prozoweje zběrki „Na motawych mjezach“. Pozdźišo su tež Sorabičenjo a Sorabičanki swoju kreatiwnu žiłku wopokazali a tak w běhu wječora skeče přednjesli, zajimawe kwisy wuwili a wězo tójšto spěwali. Za porjadnu hodownu atmosferu běchu sej čłonojo a čłonki Sorabije zaso swójski hodowny štomik organizowali a jón z kulemi w serbskich barbach wupyšili. Ze zhromadnej bjesadu a hraćom deskowych hrow lóštny wječork w Centrifuze, klubowni serbskich studowacych, wuklinča. Jan Bogusz
Kulowcenjo Kocorowe narodniny woswjecili
^
S woje 200te narodniny by
Korla Awgust Kocor 3. decembra 2022 swjećił. Tuž so hižo přez cyłe lěto w Hornjej Łužicy Lěto Zejlerja a Kocora swjećeše. Tež w Kulowje, hdźež tamniša šula Kocorowe mjeno nosy, na komponista na wosebite wašnje spominachu.
Hižo do jubilejneho dnja połožichu šulerki a šulerjo před pomnikom Kocora na šulskim dworje rjany wěnc.
8. decembra podachu so wšitcy serbšćinu wuknjacy šule do Stróže pola Hućiny do tamnišeho šulskeho muzeja, hdźež bě Kocor dźesać lět z wučerjom. Marlis Konjechtowa hólcam a holcam tójšto wo stawiznach tuteje městnosće powědaše. Šulerki a šulerjo pisachu potom na mału šćěpjelowu taflu a zbližichu sej metody tehdyšeho šulskeho žiwjenja. Dale dźěše stajnje we wotměnje na wšelakich stacijach. Syman Hejduška bě za hudźbu zamołwity, pola Christiany Kubańkec-Dinarjoweje móžachu dźěći a młodostni paslić.
