Jednajawo skóržbje

štwórtk, 04. meje 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Dobre lěto po tym zo je bywši zwjazkowy kancler Gerhard Schröder priwileg na swójski běrow a sobudźěłaćerjow přisadźił, zaběra tutón pad nětko justicu. Berlinske zarjadniske sudnistwo měješe dźensa pruwować, hač ma zwjazkowy sejm prawo, politikarjej SPD wurjadne prawa sćazać. Něhdyši zwjazkowy kancler skorži přećiwo wobzamknjenju etatoweho wuběrka sejma, jemu priwilegije sćazać a jeho běrow zawrěć. 79lětny sej žada, zo swój běrow a wotpowědnych sobudźěłaćerjow zaso dóstanje. Rozsud wočakowachu dźensa w běhu dnja. Podawk je jónkrótny a směrodajny. Poprawom je z wašnjom, zo maja něhdyši kanclerojo swójski běrow. Schröderej pak běchu tele prawo wotrjekli, dokelž pěstuje wuske styki k Ruskej a k prezidentej Wladimirej Putinej tež po nadpadźe Ruskeje na Ukrainu.

Bonn (dpa/SN). Bychu-li wšitcy ludźo na zemi samsny žiwjenski stil měli, kaž Němcy, bychu tři zemje trjebali, zo bychu swoju lětnu potrjebu na ressourcach kryli. Tohodla ma Němska dźensa swój tak mjenowany dźeń přećeženja zemje. Dary zemje, kotrež bychu, ryzy wobličene za lětsa k dispoziciji stali, su potajkim dźensa wučerpane. Tute wuprajenja złoža so na wobličenja US-ameriskeho zwjazka „Global Footprint Network“. Po wuprajenjach němskeho wobswětoweho zwjazka „Germanwatch“ zaleži nadwužiwanje ressourcow w Němskej wosebje na parnišćowych płunach, kotrež Němska w přewulkej ličbje wustorkuje. Ale tež wužiwanje surowiznow měło so drastisce redukować, chcyli zemju efektiwnje škitać. „Z grawěrowacymi wuskutkami tutoho lětdźesatki trajaceho nadwužiwanja dyrbja wosebje młódše, naslědne generacije, kaž tež chudźi čłowjekojo, wosebje w globalnym juhu, žiwi być“, praji Christoph Bals, jednaćel „Germawatch“. W mjezynarodnym přirunowanju wužiwa Katar najwjace ressourcow na wobydlerja.

„Smy swětej wotewrjeni“

štwórtk, 04. meje 2023 spisane wot:

Anonymny list wučerjow błótowskeje šule wo prawicarstwje zbudźa zajim

Wětošow/Choćebuz (dpa/SN). Turistiski zwjazk w błótowskich Bórkowach je prawicarske podawki na šuli města wobžarował. „Jako zamołwići turistiskeho zwjazka smy swětej wotewrjeni. Hosćo z tu- a wukraju su nam wutrobnje witani“, rjekny nawodnica zwjazka Annete Ernst powěsćerni dpa. Wo prawicarsko-ekstremnych njepočinkach je wona po swójskich wuprajenjach z medijow zhoniła.

W anonymnym lisće wučerjo Bórkowskeje šule skorža, zo su w šuli wšědnje z prawicarskim ekstremizmom, seksizmom a hidu na homoseksualnych konfrontowani. Dźe mjez druhim wo hokate křiže na meblach, prawicarsko-ekstremnu hudźbu w hodźinach a antidemokratiske parole na chódbach šule. Nimo toho dožiwjeja pedagogojo „murju mjelčenja“. Wučerjo skorža, zo nimaja žanu podpěru šulskeho nawodnistwa, šulskeho zarjada a politiki.

To a tamne (04.05.23)

štwórtk, 04. meje 2023 spisane wot:
Z kolesom na dźěło přijěł je norwegski krónprinc Haakon (49). Składnostnje 50lětneho wobstaća akcije „Sykle til jobben“ (z kolesom na dźěło) je naslědnik norwegskeho krala naročnu čaru 20 kilometrow ze swojeje rezidency Skaugum hač ke kralowskemu hrodej w stolicy Oslu wčera při najrjeńšim słónčnym wjedrje na sportowym kolesu zmištrował. Poslednje kilometry přewodźachu jeho zastupnicy norwegskeho zwjazka zawodowych sportowych zjednoćenstwow, kiž akciju organizuja. We wobłuku kolesowarskeje akcije bě Haakon čaru lěta 2012 hižo raz ze swojej mandźelskej Mette-Marit (49) zmištrował.

Pjenjezy za wjace municije

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:

Praha (dpa/SN). Europska komisija chce produkciju municije w Europje pospěšić a z miliardu eurow spěchować. To je dobra powěsć Ukrainje, sylni pak tež kmanosć Europy, so zakitować, rjekny prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen wčera po zetkanju z čěskim prezidentom Petrom Pavelom w Praze. Von der Leyen chcyše zakoń nastupajo planowanja municije hišće dźensa komisaram EU předpołožić. Z nim chcedźa předpisy wolóžić a procesy dowolnosćow pospěšić.

Söder nochce 2025 kandidować

Berlin/Mnichow (dpa/SN). Bayerski ministerski prezident Markus Söder (CSU) nochce po swójskich wuprajenjach při přichodnych wólbach zwjazkoweho sejma jako kanclerski kandidat CDU/CSU nastupić. We wusyłanju sćelaka ZDF „Markus Lanz“ rjekny předsyda CSU wčera wječor na wotpowědne prašenje: „Tema je za mnje wotbyta. Njesteju za to k dispoziciji.“ Po měnjenju Södera ma předsyda CDU Friedrich Merz najlěpše wuhlady, wólby 2025 dobyć.

Zanjerodźenje žita dopokazane

Po zwrěšćenych jednanjach nastupajo lěpše dźěłowe wuměnjenja awtorojo filmowych scenarijow w Hollywoodźe wot wčerawšeho stawkuja, kaž tule před centralu filmoweho předewzaća Sony Pictures w kaliforniskimi Culver City. Awtorojo žadaja sej mjez druhim dołhodobne dźěłowe zrěčenja. Stawk móhł dźěło Hollywooda dlěši čas zlemić. Foto: pa/AP/Marcio Jose Sanchez

Žada sej globalne klimowe zaměry

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). W boju přećiwo woćoplenju zemje zasadźuje so předsydka ­Zelenych Ricarda Lang za zawjazowace zaměry při wutwarje wobnowjomnych energijow. „Spochi wutwar zapłaćomnych a wěstych žórłow energije z wětřika a słónca je hłowny srědk, wustork klimje škodźacych maćiznow hač do lěta 2030 na połojcu znižić“, rjekny Lang powěsćerni dpa. „Wo tym měło swětowe zjednoćenstwo na přichodnej klimowej kon­ferency UNO w nowembru w Dubaju wuradźować. Petersbergski dialog je dobry zakład za to, wona rjekny. Zastupnicy 40 krajow su dźensa swoje wuradźowanja wo tym na Petersbergskim dialogu w Berlinje skónčili. Forum wuradźuje wot lěta 2010 kóždolětnje – přihotujo swětowu klimowu konferencu kónc lěta. Konferenca wupraja so mjez druhim za razny wutwar wobnowjomnych energijow.

Obama rěči w Berlinje

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Bywši prezident USA ­Barak Obama chcyše so dźensa wječor w Berlinje přihladowarjam prezentować. Planowana je narěč 61lětneho w hali na Wuchodnym dwórnišću ze 17 000 městnami k sedźenju. Jako moderator předwidźany je žurnalist Klaas Heufer-Umlauf. Při tym chcyše Obama „Poselstwo pozitiwneho a trajaceho přewróta“ wozjewić. Zastupne lisćiki su za płaćiznu mjez 61 a 550 eurow předawali. Obama bě mjez 2009 a 2017 prezident USA. We wólbnym boju bě wón w Berlinje při Stołpje dobyća před 200 000 ludźimi rěčał, jako prezident 2013 před Braniborskimi wrotami.

Štó smy?

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:
Berlin (SN). Wot 15. do 18. junija přeprošatej Delnjoněmski kaž tež Mjeńšinowy sekretariat wšitkich zajimcow ze štyrjoch awtochtonych narodnych mjeńšin Němskeje kaž tež rěčnikow delnjoněmčiny w starobje 18 do 35 lět na program k mjezsobnej wuměnje do Berlina. Hłowny zmysł zetkanja je „wjace wo tamnych skupinach a wo móžnosćach politiskeho wliwa w zmysle mjeńšiny na zwjazkowej runinje zhonić a mjezsobne syće wutworić“. Do štyrjoch w Němskej připóznatych awtochtonych narodnych mjeńšin a ludowych skupin słušeja: mjeńšina Danow, ­ludowa skupina Frizow, němscy Sintojo a Romojo a Łužiscy Serbja. Delnjoněmski a Mjeńšinowy sekretariat planujetej mjez druhim zetkanja a rozmołwy z politikarjemi a akterami mjeńšinoweje politiki kaž tež wjacore dźěłarnički. Tak zaběraja so wobdźělnicy z prašenjemi kaž: Štó smy? Kak chcemy w zjawnosći wustupować? Kotre aspekty swojeje identity chcemy pokazać? W čim wobsteji přisłušnosć k narodnej mjeńšinje abo ludowej sku­pinje za mnje wosobinsce? Přizjewjenja a prašenja móžeće hač do 14. meje pod: zapodać.

To a tamne (03.05.23)

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:

„Dźeń rybičkaceje całty“ woswjeća ­přichodny kónc tydźenja – mjeztym 13. króć – na sewjeru Němskeje. Podłu Baltiskeho morja planuja wustupy shanty-chórow, kolesowarske jězby, originalnu hudźbu, dźěćace programy a akcije nadróžnych wuměłcow. Tež w Hamburgu chcedźa pomórskej kulinariskej chłóšćence česć wopokazać. Prěni króć přihotuja zarjadowanja na Dnju rybičkoweje całty tež nad Sewjernym morjom.

Chrobłe worakawstwo je sej student wuměłstwa w Južnej Koreji dowolił: Wón hrabny sej z instalacije italskeho wuměłca Maurizija Cattelana w stolicy Seoulu bananu, zo by ju nablaku zjědł. Na wideju je widźeć, kak młody muž přilěpjenu bananu wottorhnje, ju woběli a zjě. Po tym běliznu zaso přilěpi. Spočatnje student rjekny, zo bě prosće hłódny, dokelž njebě snědał, pozdźišo rěčeše wo „akciji“.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025