Trend je spóznajomny
Dobre inwesticije
Bad Schandau (dpa/SN). Hladajo na ćopłe počasy, hdźež dóńdźe k wjele lěsnym wohenjam, chce so tež zarjadnistwo narodneho parka Sakska Šwica lěpje na tajke katastrofy přihotować. Zarjadnistwo je wčera wozjewiło, zo je Swobodny stat do přidatneho wuhotowanja inwestował, tak zo móhli w přichodźe spěšnišo wohenje w kónčinje zwěsćić.
Hižo loni nazymu su multicar z wobjimom tysac litrow kupili, z kotrymž hodźi so woda za hašenje po wuskich pućach transportować. Trut z wosebitej kameru ma wohenje spěšnišo namakać. Dale su zamołwići parka dwaj quataj z připowěšakomaj kupili, z kotrymajž móža hašenske nastroje a ćěriwa na trěbne stejnišća dowjesć. W zymje su so dźěłaćerjo w parku wo to postarali, zo móža so wuchowanske puće lěpje wužiwać. Tak su na 140 kilometrach šćežkow w parku štomy přirězali.
Hižo wot lěta 2020 zasadźa so w parku wosebity připowěšak z klumpu a wodowym tankom. Mjeztym su wohnjowe wobory w kónčinje zhromadne zwučowanja přewjedli.
Loni bě so w parku woheń na 150 hektarach wupřestrěwał, štož je wobornikow wjacore tydźenje zaběrało.
To a tamne (14.03.23)
Bamž dźesać lět w zastojnstwje
Vatikan (B/SN). Runje dźensa před dźesać lětami, 13. měrca 2013, bu naslědnik Benedikta XVI. prěni Argentinjan, prěni Franciskus, prěni jezuit – a to Jorge Mario Bergoglio – za bamža wuzwoleny. W swojim njewšědnym pontifikaće je so wón dotal wosebje ludźom na kromje towaršnosće wěnował.
Žony wyše zastopnjowane
Vatikan (B/SN). 26,1 procent přistajenych we Vatikanje su žony, mjez cyłkownje 3 114 je jich 812. Do nastupa bamža Franciskusa před dźesać lětami běchu to 19,3 procenty. Nětko je bamž 43 procentow sobudźěłaćerkow kurije po mzdowej tabuli wyše zastopnjował. Pjeć žonow na runinje sekretarki dóstawa třeću abo druhu najwyšu mzdu.
Kritika na posole bamža
Drježdźany (B/SN). W postrownych słowach němskim biskopam je nuncius Nikola Eterović zwuraznił, zo Vatikan zhromadny nawjedowanski organ synodalneho puća z lajkami a klerikarjemi wotpokazuje, runje tak kaž měšnisku swjećiznu za žony. Předsyda biskopskeje konferency Georg Bätzing měnješe: „Z městnami bě njeznjesliwe jemu připosłuchać.“
Krala Charlesa žałbuja
„Je ilegalne, sej baskišćinu žadać“
Španiske sudnistwo w Baskiskej rozsudźiło, zo je njezakonsce, sej při wuběranskim procesu wo dźěłowe mocy znajomosće baskišćiny žadać. To je w baskiskej towaršnosći debatu wuwołało.
Donostia/Baskiska (SN/bš). Donostia – baskisce za San Sebastián – je stolica prowincy Gipuzkoa w španiskim awtonomnym zhromadźenstwje Baskiska. Španišćina a baskišćina stej tu hamtskej rěči. Něhdźe 44 procentow wobydlerjow so k baskišćinje wuznawa. Njezadźiwa tuž, zo rěč tež we wšědnym dnju rólu hraje. Tak tež w zjawnej załožbje Uliazpi, kotraž posłužby za ludźi ze zbrašenjemi a jich swójby poskićuje, a to tež w baskišćinje. W juliju 2021 přistaji tuta 34 hladanskich mocow. Za 32 dźěłowych městnow běchu aktiwne znajomosće w baskišćinje trěbne. Na to zapodaštaj dźěłopřijimarjej při najwyšim sudnistwje prowincy skóržbu, kotraž bu w februaru 2022 z wopodstatnjenjom wotpokazana, zo maja wobydlerjo prawo, baskisku rěč wužiwać. Tutomu wusudej při tak mjenowanym sudnistwje awtonomneho baskiskeho zhromadźenstwa znapřećiwištaj.
Serbski sejm dźe do zjawnosće
Njebjelčicy/Drježdźany (SN/at). Serbski sejm žada sej zaručenje prawow serbskeho ludu wotpowědnje wot Němskeje ratifikowaneje konwencije ILO 169 Zjednoćenych narodow indigene ludy nastupajo kaž tež, zo budźe k šěstej rozprawje wo połoženju serbskeho ludu sakskeho statneho knježerstwa słyšany. Pozadki k tomu chcedźa čłonojo a wuběrkownicy Serbskeho sejma Hajko Kozel, dr. Měrćin Wałda a Jadwiga Pjacec 21. měrca na nowinarskej konferency w rumnosći Krajneje nowinarskeje konferency w Drježdźanach rozjimać.
Stejišćo Serbskeho sejma k šěstej serbskej rozprawje je přisłušne „ministerstwo nječitane a wótrje wotpokazało“, rěka w nowinskej zdźělence sejma. Sejmar Hajko Kozel tam kritizuje, zo Swobodny stat Sakska měnjenje demokratisce woleneho parlamenta serbskeho ludu při zestajenju rozprawy wo nim ignoruje, kóždužkuli próstwu wo rozmołwu wotpokazuje a „jenož z ruku zwuběranych akterow dopušći, kotřiž zdźěla w direktnej financnej abo druhej wotwisnosći wot stata steja, swoju wěrjepodobnosć jako demokratiska institucija wohrožuje“.
Lauterbach reformu zakituje
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy minister za strowotnistwo Karl Lauterbach je wjele diskutowanu reformu chorownjow zakitował a „lěpši lěk“ mjenował. „Chcemy trochu wjace centralizacije, zo móhli specielne operacije tam přewjesć, hdźež je to najlěpje móžno“, rjekny politikar SPD dźensa w rańšim magacinje sćelaka ARD. Runočasnje warnuje towaršnosć chorownjow Němskeje před insolwencami. Wo problemje wuradźować chcychu tež dźensa popołdnju na zetkanju chorownjow z Lauterbachom.
Bamž chcył do Kijewa a Moskwy
Rom (dpa/SN). Bamž Franziskus planuje, so do ukrainskeje stolicy Kijewa podać, tola jenož pod wuměnjenjom, zo móhł po tym tež Moskwu wopytać. „Chcył do wobeju město jěć, abo nihdźe“, rjekny bamž kónc tydźenja nowinarjam. Mjeztym dlěje hač lěto trajaca nadpadniska wójna Ruskeje přećiwo Ukrainje hodźała so po jeho měnjenju jenož z dialogom a konkretnymi měrowymi iniciatiwami skónčić. Vatikan hižo dlěje poskićuje, mjez Ruskej a Ukrainu posrědkować.
Na Ukrainje trjebaja municiju
Towarstwa šwikaja dlijenja
Zakoń pruwować
Unija a Lěwica stej přećiwo namjetej
Berlin (dpa/SN). Amplowa koalicija chce sydła w zwjazkowym sejmje wot 736 městnow na 630 dołhodobnje wobmjezować. Za to žněje knježerstwo wjele kritiki, předewšěm ze stron opozicije. Frakciski jednaćel CDU/CSU Thorsten Frei ma to za problematiske, dokelž njehodźi so to prawnisce přesadźić. „Namjet měri so přećiwo Lěwicy, kotrejž chcedźa z pomocu wólbneho prawa škodźeć“, podšmórny jednaćel frakcije Lěwicy Jan Korte.
Hač do kónca tydźenja chce amplowa koalicija namjet wobzamknyć. Hižo w lěće 2025 ma so nowe wólbne prawo nałožować.
Wo reformje hižo někotre lěta w zwjazkowym sejmje diskutuja. Naposledk měješe sejm dale a wjac zapósłancow, štož zawinuje přidatne kóšty. Přičina toho je němski wólbny system z dwěmaj hłosomaj. Prěni hłós je za direktneho kandidata wólbneho wokrjesa. Z druhim hłosom wobliči so podźěl sydłow, kotrež strony w zwjazkowym sejmje dóstanu. Tak nastanu přidatne mandaty abo wurunanske mandaty.
